Εκτενές αφιέρωμα στην Ιταλία έχει το νέο τεύχος του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, με τίτλο εξωφύλλου: «Ο εκβιασμός – Η Ιταλία επιτίθεται. Η Ευρώπη απειλείται με την επόμενη κρίση χρέους».
Στο πολυσέλιδο αφιέρωμα για την ιταλική κρίση που έχει τίτλο «Τα χρέη ως όπλο», αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Ο φόβος της ευρωκρίσης επιστρέφει. Εάν η Ιταλία δεν κάνει πίσω στη διαμάχη με τις Βρυξέλλες, τότε ελλοχεύει κίνδυνος αλυσιδωτών αντιδράσεων. Στο τέλος θα μπορούσε να επέλθει έξοδος της χώρας από τη νομισματική ένωση, (μια εξέλιξη) με ανυπολόγιστες συνέπειες για την υπόλοιπη Ευρώπη».
Στο ρεπορτάζ αποτυπώνονται διάφορα σενάρια για την πιθανή έκβαση της σύγκρουσης Ρώμης-Βρυξελλών και, κυρίως, οι συνέπειες που θα είχε για την υπόλοιπη Ευρωζώνη ο απόλυτος εκτροχιασμός και ένα πιθανό Italexit. Αναπόφευκτη σε αυτά τα συμφραζόμενα η σύγκριση με την Ελλάδα, αν και μάλλον άστοχη καθότι, όπως επισημαίνεται, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης έχει φυσικά τελείως διαφορετική βαρύτητα.
Στο πλαίσιο αυτό γίνεται σύγκριση με την απορριπτική στάση που τηρούσε για καιρό η Ελλάδα απέναντι στις Βρυξέλλες: «Και ο Αλέξης Τσίπρας, τότε νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας, μαζί με τον τότε υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, δεν ήθελαν να τηρήσουν τους συμπεφωνημένους κανόνες και ζητούσαν από τις Βρυξέλες κούρεμα χρέους και χαλάρωση των μεταρρυθμίσεων και μέτρων περικοπών που έπρεπε να υλοποιήσει η χώρα ως αντάλλαγμα για το πρόγραμμα στήριξης. Βρέθηκαν αντιμέτωποι με σθεναρή αντίσταση. Μάλιστα ο τότε Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε ταχθεί υπέρ της εξόδου της Ελλάδας από τη νομισματική ένωση. Η οικονομία της Ευρώπης θα μπορούσε να ξεπεράσει ένα Grexit, ένα Italexit όμως θα είχε τελείως διαφορετική βαρύτητα».
Το άρθρο κλείνει με την εξής παρατήρηση: «Τελικά ο Έλληνας (πρωθυπουργός) Τσίπρας υποχώρησε το καλοκαίρι του 2015, λίγο πριν το Grexit».
Για το ίδιο θέμα η αυστριακή Die Presse δημοσιεύει αποσπάσματα συνέντευξης του καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς στην ιταλική οικονομική εφημερίδα Sole 24 Ore. «Δεν θέλουμε να επαναληφθεί παρόμοια με την Ελλάδα περίπτωση. Πρέπει να διδαχθούμε από την τελευταία οικονομική κρίση και από την κατάσταση στην Ελλάδα», επισημαίνει ο Κουρτς.
Λαϊκισμός και δημοσιογραφία
Την ίδια ώρα, όπως επισημαίνεται σε ρεπορτάζ της Deutsche Welle, η λαϊκιστική κυβέρνηση στην Ιταλία φαίνεται να βρίσκεται σε διαρκή προεκλογικό αγώνα. Ο συνασπισμός των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας συσπειρώνεται με κάθε τρόπο ενάντια στους αντιπάλους της – και αυτοί είναι πολλοί: η Ευρώπη, οι χρηματαγορές και τα μέσα ενημέρωσης. Σχεδόν δεν περνά μέρα χωρίς μια επιθετική δήλωση του υπουργού Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι κατά των εκπροσώπων του ιταλικού Τύπου.
Στο πλευρό του Σαλβίνι τάσσεται και ο επικεφαλής των Πέντε Αστέρων και υπουργός Εργασίας και Οικονομικής Ανάπτυξης Λουίτζι ντι Μάιο. Πρόσφατα μάλιστα δεν δίστασε να εκφράσει χαιρέκακα την ικανοποίησή του για τη δεινή οικονομική κατάσταση των εφημερίδων της χώρας του. Κατά τη γνώμη του, η κατάστασή τους δεν συνιστά έκπληξη, δεδομένων των ψευδών ειδήσεων που δεν παύουν να διασπείρουν, όπως λέει.
«Κάποιες εφημερίδες δεν θα πρέπει τώρα να παρουσιάζονται σαν θύματα μετά από έξι χρόνια γεμάτα fake news εναντίον μου. Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης δεν έχει την εξουσία να κλείσει εφημερίδες, ευτυχώς. Αυτό που λέω είναι ότι οι εφημερίδες χάνουν αναγνώστες επειδή εξακολουθούν να διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις», τόνισε ο Λουίτζι ντι Μάιο.
Κάτι φαίνεται να έχει αλλάξει στην Ιταλία. Οι εφημερίδες και άλλες μέσα ενημέρωσης της χώρας έχουν χάσει όχι απλά μέρος της επιρροής τους, αλλά δεν είναι πλέον σε θέση να δώσουν κατεύθυνση στον πολιτικό διάλογο στην Ιταλία. Μία ανησυχητική εξέλιξη, επισημαίνει η επικοινωνιολόγος Μιχαέλ Γκαβρίλα από το Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, η οποία δίνει ένα παράδειγμα από την τηλεόραση.
Facebook live αντί δημοσιογραφικής ανάλυσης
«Στο ιταλικό τηλεοπτικό πρόγραμμα υπάρχει ολοένα και λιγότερη αντιπαράθεση ανάμεσα σε σημαίνοντες πολιτικούς. Αυτοί καθορίζουν πλέον τους κανόνες του παιχνιδιού. Γινόμαστε μάρτυρες μιας πολιτικής που αποφασίζει η ίδια αν θα δείξει το πρόσωπό της και αν θα εκφράσει την άποψή της στον διάλογο. Συχνά όμως δεν υπάρχει διάλογος. Και αυτό είναι άσχημο, διότι τελικά θα μπορούσε να στραφεί ενάντια στα θεμέλια της δημοκρατίας», λέει η ιταλίδα επιστήμονας.
Τη θέση των αναλύσεων, των ρεπορτάζ, των σχολίων και των συνεντεύξεων έρχονται να πάρουν ολοένα και συχνότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολιτικοί όπως ο Ματέο Σαλβίνι αποφεύγουν έτσι να εκτεθούν σε κριτικές δημοσιογραφικές ερωτήσεις ενώ μπορούν να απευθύνονται άμεσα στους πολίτες. Ο Ιταλός υπουργός απευθύνεται συχνά μέσω facebook live στους συμπολίτες του, μπαίνοντας έτσι σε εκατομμύρια σπίτια μέσω της οθόνης.
Η κυβέρνηση στη Ρώμη δεν φαίνεται διατεθειμένη να αποκλίνει από τον δρόμο της συστηματικής συκοφάντησης των δημοσιογράφων και της αντικατάστασής τους από δικούς της διαύλους επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους. Άλλωστε αυτή η μέθοδος φαίνεται να λειτουργεί ευνοϊκά προς το παρόν για τους Ιταλούς λαϊκιστές.
