Του Βαγγέλη Χωραφά*
Συνήθως αναφερόμαστε στην Παναγία ως Βασίλισσα των Ουρανών, ως Ελεούσα.
Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη πλευρά, αυτή της σχέσης της Παναγίας με τις στρατιωτικές υποθέσεις. Η Παναγία η Πολεμίστρια της Σκοπέλου μας το υπενθυμίζει. Η Παναγία δεν είναι μια πολεμίστρια με το σπαθί στο χέρι, είναι όμως η προστάτις. Και αυτή η τελευταία ιδιότητα προκύπτει από τον προστατευτικό της ρόλο ως Μητέρας του Χριστού.
Όλα τα δόγματα της χριστιανικής θρησκείας έχουν υιοθετήσει, μέσα από τον συγκεκριμένο ρόλο, την εμπλοκή της Παναγίας στους πολέμους.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο προστατευτικός ρόλος της Παναγίας στους πολέμους έχει εκδηλωθεί σε πολλές περιπτώσεις.
Η σημαντικότερη είναι η περίπτωση της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης από τους Αβάρους το 626μ.Χ. Η αποτυχία και η λύση της πολιορκίας αποδόθηκε στην Παναγία και από εδώ προήλθε το «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ». Το ίδιο ίσχυσε και για την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες, που έληξε με ήττα τους στις 15 Αυγούστου 718 μ.Χ.
Σε επίπεδο συμβολισμού, επελέγη το 1821 η ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ως ημέρα της επανάστασης-ασχέτως αν οι ιστορικοί διαφωνούν για την ημερομηνία, σε συμβολικό επίπεδο έχει ειδική σημασία-και οι αγωνιστές ορκίστηκαν στο Λάβαρο της Αγίας Λαύρας στο οποίο απεικονίζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου.
Μια σειρά εμφανίσεων και ερμηνειών για την προστασία της Παναγίας, αναφέρονται στον Πόλεμο του 1940 και στην κατοχή. Ο αποτυχημένος τορπιλισμός που ακολούθησε αυτόν της «Έλλης», οι διηγήσεις των στρατιωτών για εμφάνιση της Παναγίας στο μέτωπο της Αλβανίας, το επονομαζόμενο «θαύμα του Ορχομενού», εντάσσονται στην ίδια ενότητα προστατευτικών κινήσεων της Παναγίας. Από το αλβανικό μέτωπο προέρχεται και η εικόνα της Παναγίας της Νίκης που ζωγράφισε ο Γιάννης Τσαρούχης.
ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
Η μάχη του Πουατιέ το 732 και η νίκη του Κάρολου Μαρτέλου σηματοδοτεί τον τερματισμό της προέλασης των Αράβων στην Δυτική Ευρώπη. Η μάχη έγινε Σάββατο, την ημέρα της εβδομάδας που ανήκει στην Παναγία και ο Κάρολος Μαρτέλος της αφιέρωσε τη νίκη.
Στην Παναγία αποδίδεται η νίκη στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, η οποία ανέκοψε την πορεία των Οθωμανών προς τη Δύση. Ο Πάπας Πίος V είχε δώσει εντολές να γίνουν προσευχές με το ροζάριο την ημέρα της ναυμαχίας και από εκεί προέκυψε για τους καθολικούς η Παναγία του Ροζαρίου.
Στην Παναγία αποδίδεται και η νίκη κατά των Οθωμανών στην δεύτερη πολιορκία της Βιέννης το 1683, η οποία τερμάτισε τις φιλοδοξίες των Τούρκων να καταλάβουν την Ευρώπη.
Στην Ισπανία, η μάχη της Κοβαδόνγκα, μεταξύ 718-722, σηματοδοτεί τον τερματισμό της προέλασης των Μαυριτανών και την έναρξη της φάσης της «επανακατάκτησης της Ισπανίας», Από εδώ και για την βοήθεια της, προέκυψε η Παναγία των Μαχών.
Το 1492 οι βασιλείς της Ισπανίας αποφασίζουν τον αποικισμό της Αμερικής, με πρωτοπόρο τον Χριστόφορο Κολόμβο. Οι θρύλοι για τον ρόλο της Παναγίας στην κατάκτηση του Μεξικού και των άλλων χωρών είναι πολλαπλοί και θέλουν να τονίσουν την προστασία της στους Ισπανούς κονκισταδόρες. Από εδώ προέκυψε η Παναγία της Κατάκτησης.
Στα πλαίσια των θρησκευτικών πολέμων μεταξύ καθολικών και προτεσταντών, η πτώση της προτεσταντικής πόλης Λα Ροσέλ το 1627 αποδόθηκε στην Παναγία. Για να την τιμήσει, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΧΙΙΙ, θεμελίωσε το 1629 την εκκλησία της Παναγίας των Νικών.
Επίσης στα πλαίσια των θρησκευτικών πολέμων, η εισβολή των προτεσταντών Σουηδών στην καθολική Πολωνία, τερματίστηκε στην Τζάσνα Γκόρα και αποδόθηκε στην Παναγία της Τσεστοχόβα. Για τον λόγο αυτό, ο Πολωνός ηγεμόνας Ιωάννης Καζίμηρος ανακήρυξε την Παναγία ως Βασίλισσα της Πολωνίας.
Το 1982 στις μάχες για την ανακατάληψη των Φώκλαντ, οι Βρετανοί υπερίσχυσαν των Αργεντινών. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Αργεντινής έχουν ως προστάτιδα την Παναγία. Στις συγκεκριμένες μάχες είχαν φροντίσει να προμηθεύσουν τους στρατιώτες τους με ροζάρια, αλλά όχι με διόπτρες νυκτερινής όρασης. Φαίνεται ότι κανένας δεν προστατεύει αυτούς που δεν θέλουν να προστατευτούν.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
Η Παναγία θεωρείται η προστάτιδα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Το ίδιο ισχύει και για πολλές άλλες χώρες. Το Ναυτικό και ο Στρατός της Χιλής, το Ναυτικό και ο Στρατός της Αργεντινής, ο Στρατός του Ισημερινού, η Εθνική Φρουρά της Βενεζουέλας, το Ναυτικό και η Αεροπορία της Ισπανίας, οι Δυνάμεις Ασφαλείας της Ανδόρας, η Αεροπορία της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Βελγίου κλπ, θεωρούν την Παναγία ως προστάτιδα τους.
Πρόκειται για μια κοινή πρακτική που παρατηρείται σε διάφορες χώρες με χριστιανική παράδοση.
Η Παναγία ως στρατηγός πέρα από το στοιχείο της προστασίας, αναδεικνύει ακόμα ένα στοιχείο. Αυτό της εμπλοκής στα κοινά και μάλιστα στην πιο σκληρή εκδοχή τους, στον πόλεμο. Αλλά χωρίς την εμπλοκή σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του ανθρώπου, η έννοια της προστασίας περιορίζεται κατά πολύ.
Κάποιοι θεωρούν ότι η Στρατηγός Παναγία προστατεύει το έθνος τους, τον λαό τους. Κάποιοι θεωρούν ότι προστατεύει την πίστη τους ενάντια στους αλλόθρησκους. Κάποιοι θεωρούν ότι προστατεύει πρόσωπα. Τίποτα από αυτά δεν είναι απόλυτο.
Η Στρατηγός Παναγία, σε συμβολικό επίπεδο, προστατεύει την δημόσια ζωή και στις πιο ακραίες εκδηλώσεις της, όπως στον πόλεμο, αναδεικνύοντας κατευθύνσεις.
Εξάλλου, οι άνθρωποι με την ελεύθερη βούληση τους είναι αυτοί που διαμορφώνουν την δημόσια ζωή και επιλέγουν τις κατευθύνσεις της.
*Διευθυντής ιστοσελίδας geoeurope.org
