Γράφει ο Κωνσταντίνος Παντελής
Τη Δευτέρα το τουρκικό Kοινοβούλιο ξεκίνησε συζητήσεις για την αλλαγή της νομοθεσίας, με σκοπό την αποτελεσματική αναθεώρηση του Συντάγματος, που θα δώσει την ευκαιρία στον Πρόεδρο, Recep Tayyip Erdogan, να διευρύνει τις εξουσίες του και ενδεχομένως, να του επιτρέψει να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2029.
Ο Erdogan, η κυρίαρχη φιγούρα στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας τα τελευταία 14 χρόνια, διετέλεσε πρωθυπουργός από το 2003 μέχρι το 2014. Εκείνη τη χρονιά, αδυνατώντας να υπηρετήσει νέα θητεία στο εν λόγω χαρτοφυλάκιο, έθεσε υποψηφιότητα για την προεδρία, πεπεισμένος να ενισχύσει τις εξουσίες του μέχρι τότε συμβολικού αξιώματος. Και βέβαια κατάφερε να το πραγματοποιήσει χωρίς δυσκολία.
Ως προεξάρχουσα προσωπικότητα στην τουρκική πολιτική μετά την εποχή Ατατούρκ, ο Τούρκος Πρόεδρος δημιούργησε μια σύγχρονη κοσμική δημοκρατία από τα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εδώ και πολύ καιρό είναι σε θέση να επιβάλλει τη θέλησή του. Από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο, έχει χρησιμοποιήσει όλες τις αρμοδιότητες έκτακτης ανάγκης με σκοπό να υπερνικήσει τους αντιπάλους του, απαλλάσσοντας των καθηκόντων τους ή φυλακίζοντας δεκάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους, αστυνομικούς, ακαδημαϊκούς και άλλους.
Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Erdogan και το Εθνικιστικό Κόμμα, το οποίο αποτελεί την αντιπολίτευση, αλλά υποστηρίζει την συνταγματική αναθεώρηση, πιστεύεται ότι διαθέτουν περισσότερες από αρκετές ψήφους – τουλάχιστον 330 από τα 550 μέλη του νομοθετικού σώματος – για να περάσουν τις αλλαγές. Σε αυτή την περίπτωση το μεταρρυθμιστικό πακέτο στη συνέχεια θα υποβληθεί σε εθνικό δημοψήφισμα την άνοιξη. Αξίζει να αναφερθεί ότι το Σύνταγμα δεν έχει τροποποιηθεί από το 2010.
Είναι γεγονός πως ο Erdogan έχει επανειλημμένα υποστηρίξει τη θέση ότι η Τουρκία χρειάζεται ένα προεδρικό σύστημα, όπως αυτό που ισχύει στις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη Γαλλία, για να αποφευχθεί μια κυβέρνηση αδύναμου συνασπισμού και να αντιμετωπιστεί αυτό που αποκαλεί ως μια υπαρξιακή απειλή για το έθνος.
Αν περάσει, η νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ το 2019 και θα επιτρέψει στον Erdogan να υπηρετήσει για ακόμα δύο πενταετίες ως πρόεδρος. «Αυτή θα είναι η αρχή μιας νέας εποχής», δήλωσε ο Ερντογάν σε σχετική εκδήλωση τον περασμένο μήνα, αφότου το νομοσχέδιο υποβλήθηκε στο Κοινοβούλιο.
Από την πλευρά του, ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Binali Yildirim, δήλωσε πρόσφατα ότι η Τουρκία έχει ήδη de facto προεδρικό σύστημα. Ο ίδιος υποστηρίζει τη νέα νομοθεσία, αν και αυτή θα αποδυναμώσει σε μεγάλο βαθμό τον θεσμικό του ρόλο.
Οι επικριτές του Erdogan από την άλλη φοβούνται ότι οι προτεινόμενες αλλαγές θα μετατρέψουν ουσιαστικά την Τουρκία σε ένα αυταρχικό κράτος και θα διαβρώσουν περαιτέρω τους τομείς της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Παράλληλα, η αναμενόμενες μεταρρυθμίσεις προβλέπεται να περιπλέξουν τις μακροχρόνιες προσπάθειες της χώρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οποία οι δημοκρατικές εγγυήσεις είναι βασική προϋπόθεση.
Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, γνωστό με τα τουρκικά αρχικά CHP, αντιτίθεται στις προτεινόμενες τροποποιήσεις. Στην ίδια λογική έχει προειδοποιήσει ότι ενδεχόμενη συνταγματική μεταρρύθμιση θα οδηγήσει στο τέλος της δημοκρατίας στην Τουρκία και την αντικατάστασή της από μια μονοπρόσωπη «δικτατορία».
Πηγή: New York Times, Reuters
