Με την ατάκα «It’s the economy, stupid!» οι υπεύθυνοι στρατηγικής της εκλογικής εκστρατείας του Κλίντον το 1992 πέτυχαν να κατατροπώσουν το Μπους και να αφήσουν παρακαταθήκη για τους νεότερους μια απλή φράση, που εστιάζει στην ουσία του προβλήματος. Παραφράζοντας τη φράση του Κλίντον σήμερα κάλλιστα θα μπορούσαμε να πούμε «It’s the energy, stupid!», για όλους όσους δεν αντιλαμβάνονται πως η διασφάλιση εφοδιασμού της οικονομίας με φθηνή ενέργεια αποτελεί ουσιώδη προϋπόθεση για μια ανταγωνιστική οικονομία στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο.
H Centrica είναι η μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία της Βρετανίας και επικεφαλής της τα τελευταία 8,5 χρόνια είναι ο Sam Laidlaw, ο οποίος από τις αρχές του 2014 είχε εκφράσει τη βούλησή του ν’ αποχωρήσει στο τέλος του έτους. Πριν λίγες μέρες λοιπόν έγραψε ένα σύντομο άρθρο για την εικόνα της ενέργειας όπως την έζησε ο ίδιος και πάντα έχει ενδιαφέρον να βλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι επικεφαλής των μεγάλων ενεργειακών εταιρειών.
Το πρώτο λοιπόν που επιλέγει ο Laidlaw να επισημάνει είναι πως όταν ο ίδιος ανέλαβε καθήκοντα, πριν 8,5 χρόνια, δεν υπήρχε διακριτό Υπουργείο Ενέργειας, η ενέργεια ήταν μαζί με τη βιομηχανία αι τις επιχειρήσεις και μόνο το 2008 συστάθηκε το Υπουργείο Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, (με πρώτο Υπουργό το μετέπειτα αρχηγό των Εργατικών Εντ Μίλιμπαντ). Μήπως σας θυμίζει κάτι από τα καθ’ ημάς; Σήμερα, συνεχίζει, με τα φώτα της δημοσιότητας στραμμένα είτε στους φουσκωμένους λογαριασμούς, είτε στις γεωτρήσεις για το σχιστολιθικό αέριο, είτε στα μικρά περιθώρια εφεδρείας στην ηλεκτροδότηση, είναι αδιανόητο να σκεφτεί κανείς πως η ενέργεια δεν θα βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής, με ένα διακριτό Υπουργείο.
Ωστόσο είναι άλλο πράγμα να αντιλαμβάνεται κανείς τις προτεραιότητες κι άλλο πράγμα το ποιες λύσεις θα προωθήσει. Κατά τη θητεία του διαπίστωσε διάρρηξη της συναίνεσης των πολιτικών για τις διάφορες λύσεις και σαφώς αποκλίνουσες απόψεις.
«It all looked very different before the financial crisis – Όλα», λέει, «ήταν πολύ διαφορετικά πριν την οικονομική κρίση». Για ένα λεπτό, για ποια κρίση μιλάει; Υπάρχει κρίση στη Βρετανία; Δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τις χώρες PIIGS, όπως περιπαικτικά αποκαλούσαν όλοι τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου; Η αλήθεια είναι πως η οικονομική κρίση που ξέσπασε με την κατάρρευση της Leehman Brothers έχει επηρεάσει τους πάντες στην Ευρώπη, καθώς ο βαθμός μόχλευσης των τραπεζικών κεφαλαίων είχε φθάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Στη Βρετανία η «βόμβα» έσκασε στα χέρια του Γκόρντον Μπράουν, που συμμάζεψε γρήγορα τα ασυμμάζευτα, αλλά με συνέπεια να χάσει τις εκλογές απ’ τον Κάμερον. Εκλογές που με τη σειρά του θα χάσει το Μάιο κι ο Κάμερον, καθώς η βαθιά δομική κρίση του καπιταλισμού στην Ευρώπη δεν πρόκειται να ξεπεραστεί αν δεν αλλάξει η μονεταριστική πολιτική.
Πριν την κρίση η Centrica ήταν μια επιχείρηση κυρίως της λιανικής πώλησης, αλλά η άνοδος της τιμής του πετρελαίου την ανάγκασε να επενδύσει σε δικά της εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής από αέριο και σε κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας. Έπειτα ήλθε το θέμα της κλιματικής αλλαγής, που τους ανάγκασε να προσπεράσουν επενδυτικές ευκαιρίες στο λιθάνθρακα και να προσπαθήσουν να φτιάξουν ένα ενεργειακό μείγμα με το μικρότερο ανθρακικό αποτύπωμα. Κι έπειτα ήλθε η κρίση χρηματοδότησης, που τους οδήγησε σε αμυντικές κινήσεις διαχείρισης κινδύνου, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν μερίδιο σε πυρηνικά εργοστάσια και να αυξήσουν κατά 50% τα αποθέματά τους σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Στις εκλογές του 2010 όλοι οι πολιτικοί ορκίστηκαν πίστη στην «πράσινη ατζέντα», χωρίς δυστυχώς να καταλάβουν τις συνέπειες που θα είχε για το πορτοφόλι των καταναλωτών. Φαίνεται πως και στη Βρετανία, όπως και στην Ελλάδα της «πράσινης ανάπτυξης», οι πολιτικοί είτε δεν είχαν πάρει είδηση το σκάσιμο της «πράσινης φούσκας» το 2009 στην Ισπανία, είτε το είχαν πάρει είδηση κι εξαπατούσαν συνειδητά τους πολίτες τους. Διαλέγετε και παίρνετε.
Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ήταν, κι εξακολουθεί να είναι, η ορθή μακροπρόθεσμη πολιτική. Ωστόσο βραχυπρόθεσμα οι πολίτες ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για το τι πληρώνουν κι έχει γίνει μια πρόκληση για τις εταιρείες να αιτιολογούν τις αυξανόμενες χρεώσεις.
Η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ έχει κάνει την Ευρώπη λιγότερο ανταγωνιστική. Η πρόσφατη μείωση της τιμής του πετρελαίου θα βοηθήσει στην εξομάλυνση της κατάστασης, αλλά δεν συμβάλλει καθόλου στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, που φαίνεται να μας απασχολεί όλο και περισσότερο.
Το ενεργειακό τοπίο έχει αλλάξει λοιπόν πολύ μέσα στα 8,5 χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης και του σχιστολιθικού αερίου. Και η πτώση της τιμής του πετρελαίου μπορεί να ωφελεί τα εισοδήματα, σημαίνει ωστόσο πως οι καταναλωτές θα πρέπει να πληρώνουν ακόμη μεγαλύτερη διαφορά για να χρηματοδοτήσουν τεχνολογίες χαμηλότερου άνθρακα.
Η διασφάλιση χαμηλής τιμής ενέργειας παραμένει η άμεση προτεραιότητα. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έχει διαιρέσει βαθιά τους πολιτικούς, ενόψει μάλιστα των επερχόμενων εκλογών. Η ασφάλεια του εφοδιασμού φαινόταν να είναι σε τρίτη προτεραιότητα, ωστόσο αυτό πλέον αλλάζει.
Πρόσφατα έγινε δημοπρασία για τη διασφάλιση επαρκούς ισχύος για το 2018. Συμμετείχαν μ’ επιτυχία πολλά εργοστάσια ανθρακικά, πυρηνικά και αερίου, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος κάποια εργοστάσια που απέτυχαν στη δημοπρασία να κλείσουν, ως μη οικονομικά. Κι αυτό είναι αποτέλεσμα της σημερινής εικόνας της ενεργειακής αγοράς, όπου οι τιμές καθορίζονται όλο και περισσότερο από κυβερνητικές παρεμβάσεις παρά από την ίδια την αγορά.
Το πλήρες άρθρο με τα λινκς τεκμηρίωσης βρίσκεται στο http://greeklignite.blogspot.gr/2014/12/its-energy-stupid.html και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite!
Ενδιαφέροντα λοιπόν αυτά που είπε ο Laidlaw, αλλά όσοι έχετε παρακολουθήσει παλαιότερες αναρτήσεις για τη Βρετανική αγορά ηλεκτρισμού εύκολα θα διαπιστώσετε τι ΔΕΝ είπε ο Laidlaw και το έκανε εντελώς «γαργάρα»: δεν αναφέρθηκε καθόλου στην έρευνα της Βρετανικής Αρχής Ανταγωνισμού εναντίον των Έξι Μεγάλων ενεργειακών εταιρειών για σχηματισμό καρτέλ, που διαρκώς ανέβαζαν τις τιμές καταγδέρνοντας τους καταναλωτές κι εξασφαλίζοντας άκοπη κερδοφορία. Είναι άλλωστε γνωστό πως σε όλο τον κόσμο όλες οι μεγάλες εταιρείες απεχθάνονται οποιοδήποτε έλεγχο απ’ το κράτος, γι’ αυτό κι όταν κι όπου μπορούν δεν διστάζουν να εξαγοράσουν και κάποιους επιλήσμονες της λαϊκής εντολής πολιτικούς. Θυμηθείτε ενδεικτικά τις δραστηριότητες της Ζήμενς στην Ελλάδα, της Lockheed Martin παλαιότερα, τις ατελείωτες μίζες των εξοπλιστικών και δείτε και τα πρόσφατα «κατορθώματα της Alstom«, που εισέπραξε ένα μεγαλοπρεπές πρόστιμο στις ΗΠΑ για δωροδοκίες στην Ινδονησία, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο. Για κάθε έναν πολιτικό που τα «πιάνει», δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε πως στην άλλη πλευρά του τραπεζιού βρίσκεται μια εταιρεία που τα «δίνει». Αλλά είδατε ποτέ μεγαλοστελέχη εταιρειών να καταδικάζονται για ενεργητική δωροδοκία; Και μεγάλες εταιρείες να αποκλείονται από διαγωνισμούς για αθέμιτες πρακτικές;
