Μια φίλη αναγνώστρια η κ. Αλεξάνδρα Τόμπρα είχε την καλοσύνη να μου στείλει mail επισημαίνοντας πως αυτή ήταν μια στρατηγική που ακολούθησε με επιτυχία ο Ισημερινός. Το έψαξα λίγο και πράγματι στην περίπτωση του Ισημερινού, η κυβέρνηση του προέδρου Ραφαέλ Κορέα εξαγόρασε στο 35% της ονομαστικής του αξίας περίπου το 91% των μη εξυπηρετούμενων κρατικών ομολόγων. Τον περασμένο Δεκέμβριο σταμάτησε την εξυπηρέτηση του χρέους συγκεκριμένων ομολόγων με ημερομηνία ωρίμανσης το 2012 και το 2030 υποστηρίζοντας ότι αυτά είχαν εκδοθεί παράτυπα, άρα ήταν «απαράδεκτα». Η κίνηση αυτή έγινε αποδεκτή από τους κατόχους ομολόγων κυρίως διότι δεν επεβλήθη (έγινε δημοπρασία σε συγκεκριμένο πλαίσιο), έγινε μέσω εθνικής τράπεζας και οι πιστωτές πληρώθηκαν σε μετρητά και όχι με ανταλλαγή ομολόγων.
Αυτό που ξεκινήσαμε χθες να συζητάμε, μαζί με την συνεισφορά της Αλεξάνδρας μας βάζει σε ένα συγκεκριμένο σκεπτικό…
Τα τελευταία τρία χρόνια, η Ελλάδα χάνει. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το παραδεχθούμε όσο κι αν πληγώνει την εθνική μας περηφάνια, αν θέλουμε και να το αντιμετωπίσουμε. Χάνει σε όλα τα επίπεδα (οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, διπλωματικό, κοκ) μη έχοντας ουσιαστικά τη δυνατότητα να προστατεύσει ουσιώδη και ζωτικά συμφέροντά της.
Το γιατί φθάσαμε σε αυτό το σημείο είναι ασφαλώς μια πολύ μεγάλη συζήτηση, εξαιρετικά πικρή και οδυνηρή, για το πολιτικό σύστημα που είχε την ευθύνη της διακυβέρνησης τα τελευταία τριάντα χρόνια. Το ερώτημα ωστόσο είναι ένα και είναι πολύ απλό: Μπορούμε να γυρίσουμε το παιχνίδι και πώς;
Όσο η Ελλάδα ήταν το νούμερο ένα πρόβλημα της ευρωζώνης, υπήρχε έστω και μια μικρή ευχέρεια να προβάλλει η Ελλάδα το επιχείρημα πως εάν καταρρεύσει, αυτό θα κάνει ζημιά σε όλους. Με αυτή τη λογική ο Γιώργος Παπανδρέου μιλούσε τότε για … πιστόλι πάνω στο τραπέζι! Τελικά το μόνο που κατάφερε ήταν να γλυτώσει τον εαυτό του και να μην «σκάσει» η χώρα στα δικά του χέρια.
Σήμερα ο Αντώνης Σαμαράς καταλαβαίνει ότι στερείται ακόμη και αυτών των μικρών περιθωρίων «εκβιασμού» προς τους εταίρους μας, καθώς η Ελλάδα έχει πάψει να είναι το νούμερο ένα πρόβλημα της ευρωζώνης. Τη θέση αυτή τώρα την έχει πάρει η Ισπανία και προβλέπω ότι πολύ σύντομα θα την πάρει η Ιταλία.
Με αυτά τα δεδομένα η Ελλάδα τείνει να μετεξελιχθεί σε ένα περιθωριακό πρόβλημα ή όπως έχει αρχίσει να εμπεδώνεται πλέον στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη «μια χαμένη υπόθεση». Έστειλε λοιπόν ο Αντώνης Σαμαράς μια επιστολή στους ευρωπαίους ηγέτες για τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής, η οποία πολύ απέχει από το να χαρακτηριστεί ως αφετηρία διαπραγμάτευσης. Άλλωστε και οι επιλογές των προσώπων του οικονομικού επιτελείου έδειξαν πεντακάθαρα πως δεν μπορείς να πας για διαπραγμάτευση με πρόσωπα από την παρέα που μας έβαλε στο ευρώ, καθώς έχουν μια συγκεκριμένη αντίληψη για τα πράγματα οπότε και είναι ελάχιστα πειστικοί. Συνεπώς στο μόνο που μπορεί να ελπίζει η Ελλάδα είναι σε μια παράταση χρόνου που όμως δεν θα κάνει καμιά διαφορά. Για την Ελλάδα έχει δρομολογηθεί μια πορεία απομόνωσης με κατάληξη την έξοδο από το ευρώ.
Όμως επειδή αυτά που θα συμβούν σε μια Ελλάδα κατεστραμμένη δεν θα τα βιώσουν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας αλλά εμείς, είμαστε υποχρεωμένοι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Λέγοντας διαφορετικά δεν εννοώ να πάμε στον Τσίπρα, ο οποίος προφανώς θα παραλάμβανε «καμένη γη» αλλά και θα παρέδιδε μια εξίσου ή και πολύ περισσότερο «καμένη γη». Ποτέ η υπόσχεση της ελπίδας δεν θα είχε φέρει στη χώρα τόση απελπισία!
Να σκεφτούμε διαφορετικά σημαίνει να αρχίσουμε να συζητάμε σοβαρά εναλλακτικά σενάρια με στόχο να «γυρίσουμε το παιχνίδι» και να μη το χάσουμε με «10-0». Συνεπώς όταν αυτός είναι ο ορατός κίνδυνος δεν έχει νόημα να παίζεις συνέχεια στην άμυνα. Αντίθετα έχει νόημα να αρχίσεις τις «αντεπιθέσεις».
Χθες έγραψα για την πρωτοβουλία του εφοπλιστή Πέτρου Νομικού να δημιουργήσει fund που εξαγοράζει ελληνικό χρέος, σημειώνοντας πως το ελληνικό κράτος θα έπρεπε κανονικά να έχει σκεφτεί πρώτο μια τέτοια πρωτοβουλία, αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν όταν κάνει «κουμάντο» η παρέα του Σημίτη.
Το να εξετάζεις ιδέες δεν σημαίνει ότι της ακολουθείς, διότι κάθε περίπτωση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Όμως δείχνει μια συγκεκριμένη πρόθεση. Να μην συμβιβαστείς με την ήττα σου και απλά να περιμένεις με τα χέρια κάτω. Αν μη τι άλλο, το να συζητάς τα πάντα ενισχύει την διαπραγματευτική ισχύ σου, την ώρα που το έχεις ανάγκη.
Αυτό λοιπόν είναι το μήνυμα που θα έπρεπε να μεταφερθεί στη Σύνοδο Κορυφής. Το μήνυμα πως η Ελλάδα δεν θα περιμένει μοιραία και άβουλη την απομόνωση και την καταστροφή της αλλά θα εξετάσει όλα τα εναλλακτικά σχέδια. Κι όταν λέμε όλα, εννοούμε όλα. Διότι στο δίλημμα «ευρώ ή δραχμή;» μπορεί να υπάρχει και τρίτη απάντηση: Το δολάριο!
Θυμίζω επίσης την πρόταση του Ελληνοαμερικανού ειδικού αναλυτή στη διαχείριση κινδύνου (risk management), Γιώργου Γιαλτουρίδη από τη Βοστόνη. Δεν το ξέρω τον άνθρωπο αλλά στην Ουάσινγκτον γαλουχήθηκα επαγγελματικά με την άποψη πως καμία ιδέα δεν είναι χαζή, όπως και καμία ερώτηση. Ο Γιαλτουρίδης λοιπόν πρότεινε προ μηνών την άμεση έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και την υιοθέτηση του αμερικανικού δολαρίου ως νόμισμα της χώρας για μια μεταβατική περίοδο 5 ετών. Όπως αναλύει, η χρηματοδότηση της χώρας μπορεί να προέλθει με τη μέθοδο των Dollar Liquidity Swap Lines της Ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ. Πρόκειται για μια μορφή χρηματοδότησης η οποία ήδη χρησιμοποιείται από άλλους οργανισμούς. Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα οδηγούσε σε άμεση υποτίμηση του ελληνικού χρέους σε ευρώ, την οποία η χώρα θα μπορούσε να κεφαλαιοποιήσει υιοθετώντας ως εθνικό νόμισμα το δολάριο, μειώνοντας το εθνικό χρέος έως και 40%. Για μια περίοδο 5 ετών, η χρήση του δολαρίου θα μπορούσε να ενισχύσει τις αμερικανικές επενδύσεις στη χώρα, να τονώσει τις διμερείς εμπορικές σχέσεις αυξάνοντας τις ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ και να πολλαπλασιάσει τον αριθμό Αμερικανών τουριστών στην Ελλάδα λόγω μη ανάγκης μετατροπής συναλλάγματος. Παράλληλα, στο πλαίσιο μιας ανάλογης συμφωνίας, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αξιώσουν από την Ελλάδα ως αντάλλαγμα την αποκλειστικότητα στην προμήθεια εξοπλιστικών συστημάτων και συμβόλαια εκμετάλλευσης για άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου σε Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, η δημοσιονομική διαχείριση θα δημιουργούσε πρωτογενές πλεόνασμα, οι καταθέσεις θα επέστρεφαν στις ελληνικές τράπεζες λόγω κλίματος ασφάλειας στην ελληνική οικονομία, ενώ το δημόσιο χρέος θα μπορούσε να μειωθεί περαιτέρω με αγορά ομολόγων στη δευτερογενή αγορά χρέους.
Όλα πρέπει να είναι ανοιχτά ώστε να μην είμαστε δεδομένοι σε μια εταιρική σχέση που από την άλλη πλευρά έχουν πάψει προ πολλού να μας θεωρούν εταίρους. Συνεπώς ή θα αποφασίσουμε να «ιδρώσουμε τη φανέλα» για να γυρίσουμε το παιχνίδι που είναι σε βάρος μας ή θα πάμε – με ενδιάμεση στάση ΣΥΡΙΖΑ – σε μια Ελλάδα που έξι μπουκάλια νερό «Ζαγόρι» θα κοστίζουν διακόσια ευρώ.
ΥΓ1: Όχι το «Ζαγόρι» δεν είναι πελάτης μου. Τυχαία το χρησιμοποίησα και ως Γιαννιώτης στην καταγωγή θα μπορούσα να πω και «Βίκος». Η αναφορά στο νερό πάντως δεν είναι τυχαία. Με στάση πληρωμών δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι απλήρωτοι υπάλληλοι της ΕΥΔΑΠ θα πάνε για δουλειά.
ΥΓ2: Εκεί στο οικονομικό επιτελείο των «Ταλιμπάν» του ευρώ, αν θέλουνε καμιά καλή ιδέα «έξω από το κουτί», εδώ είμαστε! Θέλουν;
