Δεν υπάρχει πιο επίμονος πονοκέφαλος για κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες στον πλανήτη από τον πληθωρισμό. Το κύμα ακρίβειας είναι αυτό που ανάγκασε στις πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων εδώ και τουλάχιστον 40 χρόνια, αυτό που γκρεμίζει τη δημοτικότητα κυβερνήσεων και ηγετών και δίνει νέα ώθηση στην ακροδεξιά, αυτό που κατεβάζει τους αγρότες σε μπλόκα στις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης.
Οι ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες – και κυρίως σε τρόφιμα και μεταφορές – συνεχίζονται. Ο πληθωρισμός υποχωρεί, αλλά παραμένει μακριά από τον στόχο των κεντρικών τραπεζών, που όμως βλέπουν ότι εάν επιμείνει στο υπερβολικά ακριβό χρήμα, κινδυνεύουν να παγιδεύσουν τις οικονομίες τους σε ύφεση. Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο Economist, στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν γιατί καθυστερεί τόσο η νίκη στη μάχη απέναντι στον πληθωρισμό, βάζουν στο τραπέζι κάτι που για όλους τους άλλους είναι θετική εξέλιξη: τις αυξήσεις των μισθών.
Ας δούμε λοιπόν τα δεδομένα, που παρουσιάζει το βρετανικό οικονομικό περιοδικό:
- Οι τιμές στον βιομηχανικά ανεπτυγμένο κόσμο αυξάνονται με ρυθμό 5,4%, ο οποίος είναι αισθητά μειωμένος σε σχέση με το 10,7% του Οκτωβρίου 2022, αλλά απέχει από τον στόχο του 2 %. Αυτό συμβαίνει επειδή οι αγορές εργασίας «δεν συνεργάζονται».
- Πριν από λίγο καιρό οι εργοδότες ήθελαν να προσλάβουν πολύ περισσότερους εργαζομένους από αυτούς που μπορούσαν να βρουν, με αποτέλεσμα μια άνευ προηγουμένου αύξηση των κενών θέσεων εργασίας. Το 2022-2023 οι παγκόσμιες αναζητήσεις στη Google που σχετίζονται με την «έλλειψη εργατικού δυναμικού» εκτινάχθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Οι εργαζόμενοι ζήτησαν από τα αφεντικά τους αυξήσεις στους μισθούς τους. Η μέση ετήσια αύξηση των μισθών σε όλο τον πλούσιο κόσμο διπλασιάστηκε από τα προ Covid επίπεδα, σε σχεδόν 5%. Αυτό αύξησε το κόστος των εταιρειών, ενθαρρύνοντάς τις να αυξήσουν τις τιμές που χρέωναν στους καταναλωτές.
- Για να τεθεί υπό έλεγχο ο πληθωρισμός, η αύξηση των μισθών έπρεπε επομένως να περιοριστεί, λένε οι κεντρικές τράπεζες. Δεδομένης της ασθενούς αύξησης της παραγωγικότητας σε όλο τον κόσμο, ο στόχος πληθωρισμού 2% είναι πιθανώς εφικτός μόνο εάν οι ονομαστικοί μισθοί αυξηθούν κατά 3% ετησίως ή λιγότερο, υπολογίζει ο Economist. Οι κεντρικοί τραπεζίτες ήλπιζαν ότι αυξάνοντας τα επιτόκια θα προκαλούσαν πτώση της ζήτησης για εργασία – ιδανικά μειώνοντας τον πληθωρισμό των μισθών χωρίς να πλήξουν τα προς το ζην των ανθρώπων.
- Το πρώτο μέρος του σχεδίου λειτούργησε. Η ζήτηση για εργατικό δυναμικό (δηλαδή, γεμάτες θέσεις εργασίας συν τις κενές θέσεις εργασίας) είναι τώρα μόλις 0,4% υψηλότερη από την προσφορά εργαζομένων στον πλούσιο κόσμο. Οι αναζητήσεις για «έλλειψη εργατικού δυναμικού» έχουν μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Την ίδια ώρα το ποσοστό ανεργίας στον πλούσιο κόσμο παραμένει κάτω από το 5%.
- Όμως, παρά τη μείωση της ζήτησης εργασίας, υπάρχουν λιγότερα στοιχεία για το τελευταίο μέρος του σχεδίου: χαμηλότερο πληθωρισμό μισθών. Οι αμοιβές αυξάνονται, αλλά το ίδιο και οι τιμές στα ράφια των καταστημάτων. Έτσι καταλήγουμε σε μία κατάσταση κατά την οποία όλοι έχουν λόγο να γκρινιάξουν. Το εάν θα βρεθεί η χρυσή τομή, μένει να φανεί. Όταν, ωστόσο, οι τιμές είναι στα ύψη, το επιχείρημα ότι «φταίνε οι μισθοί» (που σημειωτέον αυξάνονται σε μικρότερο βαθμό από τον πληθωρισμό) δεν πείθει ιδιαίτερα.
