Γράφει ο Δημήτρης Κατσαρός
Ο τρομακτικός μύθος των άγρυπνων αγορών που παρακολουθούν κάθε βήμα της Ελλάδας και περιμένουν στη γωνία για να αντιδράσουν υστερικά, είναι ένας μύθος που χτίστηκε πολύ πριν τις δηλώσεις Τσίπρα περί του ποιος θα κρατά τα όργανα και ποιος θα χορεύει. Ουσιαστικά αποτελεί την εξέλιξη φράσεων όπως, «οι αριθμοί είναι αμείλικτοι» και μιας γενικότερης τεχνοκρατικής αντίληψης για την πολιτική.
Τα παραπάνω έχουν παίξει τα τελευταία χρόνια τεράστειο ρόλο στην απολογητική της κυβέρνησης αλλά και στην αντεπίθεσή της προς την αντιπολίτευση. Μάλιστα είναι πολύς κόσμος και μάλιστα με μόρφωση και εγκύκλιες σπουδές που συχνά εκφράζει την πεποίθηση ότι στους υπουργικούς θώκους δε θα έπρεπε να βρίσκονται πολιτικοί αλλά τεχνοκράτες. Άνθρωποι που καταλαβαίνουν πώς δουλεύουν πράγματα όπως οι αγορές. Κυρίως φυσικά όταν δημοσιογράφοι και λοιποί μιλούν για αγορές, συνήθως εννοούν τις χρηματαγορές.
Κάποια στιγμή πρέπει να διαλύσουμε το μύθο των αγορών ως κάτι ανεξάρτητο από τον υπόλοιπο κόσμο και δη τις κυβερνήσεις και τις στρατηγικές τους. Θα πει κάποιος πως ότι και να λέω εγώ, το χρηματιστήριο Αθηνών έκανε όντως βουτιά με τις πρόωρες εκλογές πριν από λίγες μέρες να αρχίζουν να φαίνονται στον ορίζοντα. Όντως αυτό είναι ένα φαινόμενο το οποίο μεταφράζεται μέσα από τις τεχνοκρατικές ιδεολογίες που κυριαρχούν στην Ελληνική πολιτική ζωή ακριβώς για μεταβάλει την πολιτική συζήτηση σε μια εικοτολογία του ποιος τρομάζει λιγότερο τις αγορές.
Στην πραγματικότητα η πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών δεν είναι τίποτα άλλο από την έκφραση αβεβαιότητας των επενδυτών. Αυτή η αβεβαιότητα δεν πυροδοτείται, ούτε από τις εκλογές, ούτε από τις εξαγγελίες Τσίπρα για δωρεάν ρεύμα σε άπορους πολίτες. Η αβεβαιότητα προέρχεται από την ίδια την σκόπιμη συζήτηση περί αβεβαιότητας. Η συζήτηση για το grexit, είναι αυτή τη στιγμή το μόνο που μπορεί να προκαλέσει grexit. Αν από πλευράς δανειστών απουσίαζε η επιθετική ρητορική προς τις ελληνικές κυβερνήσεις, σε μια στρατηγική που θέλει να μετατρέψει μέχρι τέλους τη χώρα σε ένα φθηνό προτεκτοράτο του Ευρωπαϊκού κεφαλαίου, τότε δε θα διαφαινόταν στο μέλλον μια σύγκρουση Ελλάδας – ΕΕ. Συνεπώς δε θα τροφοδοτούνταν ούτε συζήτηση για πολιτική σταθερότητα ούτε και ο φόβος για την υστερία των αγορών. Με λίγα λόγια, οι αντιδράσεις των αγορών έπονται των πολιτικών εξελίξεων, εν προκειμένω, στις σχέσεις μεταξύ των θεσμικών δανειστών μας και μιας κυβέρνησης Τσίπρα. Αν λοιπόν, οι Ευρωπαίοι δε θέλουν το Grexit, μπορούν σίγουρα να κάνουν κάτι για αυτό. Αν πάλι το θέλουν, δε βλέπω το λόγο να συνεχίζουμε να διαπραγματευόμαστε σε αυτό το πλαίσιο.
Υ.Γ.
Όταν βρισκόμουν στην Ένωση Ερευνητών Επιστημονικής Πολιτικής στη Βρετανία, σε μια διάλεξη για τη μετάβαση από την αγορά υδρογονανθράκων σε εκείνη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διατύπωσα έναν προβληματισμό για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας μιας αγοράς αιολικής ενέργειας χωρίς τη συνεχή κρατική υποστήριξη. Η απάντηση που πήρα ήταν χαρακτηριστική. Ο καθηγητής με ένα ελαφρύ μειδίαμα απάντησε: «Αγαπητέ Δημήτρη, ξέρεις οι άνθρωποι διαμορφώνουν τις αγορές, όχι το αντίστροφο»
