Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Η κατάσταση στην χώρα ήταν δεινή και είχε φθάσει στο απροχώρητο. Η οικονομία διαλυμένη, η δημόσια διοίκηση σε αποσάθρωση, υπέρμετρα φορολογικά βάρη είχαν επισωρευθεί στις πλάτες των κοινωνικώς αδυνάτων για να στηρίξουν τον υπέρμετρα διογκωμένο δημόσιο τομέα και τα εθνικά θέματα ήταν σε έξαρση. Αυτή η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα είχε δημιουργήσει στις τάξεις του λαού και του στρατού ένα έκρυθμο κλίμα, που έπρεπε να εκτονωθεί. Είχε δημιουργηθεί δηλαδή το υπόστρωμα για την επίλευση μιας πολιτικής μεταβολής που θα επανατροχιοδρομούσε και πάλι τη χώρα σε πορεία ανασυγκρότησης.
Όμως η προσδοκώμενη από το λαό και το στρατό πολιτική αλλαγή, θα μπορούσε να υλοποιηθεί μέσα από ένα πολιτικό προσωπικό, που θα είχε το σθένος να υπερβεί τη φθορά και τέτοιο πολιτικό προσωπικό στην παρούσα φάση, της ελληνικής πολιτικής σκηνής δεν υπήρχε. Ούτε και ο Γεώργιος Θεοτόκης που είχε σχηματίσει σταθερές κυβερνήσεις και είχε τα υψηλότερα πολιτικά εχέγγυα, ήταν σε θέση να αντεπεξέλθει στην κρισιμότητα των στιγμών. Και η επιδεικνυόμενη ενδοτικότητά του έναντι του βασιλέως ήταν από τους λόγους που επιτάχυναν την έκσπαση του κινήματος στο Γουδί.
Κατά τα μέσα έτσι του Αυγούστου του 1909 εκδηλώθηκε το κίνημα στο Γουδί. Μέσα στους στρατώνες όπου συνέπραξαν διακόσιοι πενήντα αξιωματικοί και δυο χιλιάδες περίπου οπλίτες, οι οποίοι ήταν μέλη του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Σημειώνουμε εδώ εμφατικά ότι ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, όπως και η Εθνική Εταιρεία πρωθύστερα, δεν είχε συσταθεί με σκοπό να ανατρέψει στο στέμμα ή το δημοκρατικό πολίτευμα. Σκοπός της παρέμβασης του Στρατιωτικού Συνδέσμου ήταν μια προοδευτική μεταβολή του πολιτικού μας συστήματος, που θα μπορούσε να ανακόψει τη φαυλοκρατία και τον στείρο κομματισμό, με την συνακόλουθη παράδοση της εξουσίας, σε πολιτικούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να δρομολογήσουν την εξυγίανση των δημοσίων πραγμάτων και την ανασυγκρότηση της χώρας.
Και βασική προϋπόθεση μιας τέτοιας μεταβολής, ήταν η κάθετη ρήξη με τις υπάρχουσες παθογένειες του πολιτικού μας συστήματος. Τα μεσάνυκτα έτσι της 14-ης προς 15-η Αυγούστου του 1909, ξέσπασε το κίνημα και δημοσιοποιήθηκε η διακήρυξη του Στρατιωτικού Συνδέσμου, που ασκούσε κριτική στα μείζονα προβλήματα που ταλάνιζαν τον τόπο.
Τα κεντρικά ζητήματα στα οποία εστίαζε η προκήρυξη ήταν (α) η διακοπή των παρεμβάσεων των πριγκίπων στην διοίκηση και την οργάνωση του στρατού. Ο Σύνδεσμος αξίωσε να διατηρήσουν τους βαθμούς τους, αλλά να παύσουν να ασχολούνται με την διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων. (β) Να καταργηθεί ο στείρος κομματισμός και οι ευνοιοκρατικές σχέσεις, η «απαίσια συναλλαγή» όπως αποκαλούσαν οι στρατιωτικοί τις ρουσφετολογικές παροχές, θλιβερός απότοκος των οποίων ήταν η υπερδιόγκωση των δημοσίων υπαλλήλων, ο εκφυλισμός του κράτους με την παρεπόμενη δυσβάσταχτη φορολόγηση του λαού, για να στηρίζεται αυτό το σαθρό κράτος. (γ) Να γίνονταν εξορθολογικοποίηση των φορολογικών βαρών, που στην κυριολεξία κατέπνιγαν το γλίσχρο εισόδημα των λαϊκών τάξεων (δ) Ο εκδημοκρατισμός της δικαιοσύνης που είχε εκφυλιστεί σε ένα αδυσώπητο μηχανισμό εκβίασης των κοινωνικώς αδυνάτων (ε) Η ανασυγκρότηση της εκπαίδευσης που καρκινοβατούσε. Ποια ήταν όμως η αντίδραση του βασιλέως απέναντι στο κίνημα;
Ο Γεώργιος ο Α΄ ήταν άνθρωπος της μετριοπάθειας και της πολιτικής φρόνησης. Απέφευγε τις κάθετες ρήξεις και δεν είχε συγκρουσιακή λογική. Όπως ανεμένετο, δεν επιχείρησε την καταστολή του κινήματος. Έπαυσε από την πρωθυπουργία τον Δημήτριο Ράλλη και τοποθέτησε στη θέση του τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη. Ο Κ. Μαυρομιχάλης ήταν κεντρικό στέλεχος του κόμματος του Θεόδωρου Δεληγιάννη και είχε πολύ καλές σχέσεις με τους αξιωματικούς του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Επομένως, μπορούσε να συνδράμει την προσπάθεια ομαλοποίησης του έκρυθμου κλίματος που είχε δημιουργηθεί. Σ΄ αυτό το πλαίσιο ο Κ. Μαυρομιχάλης δεσμεύτηκε να ικανοποιήσει τις βασικές αξιώσεις του Στρατιωτικού Συνδέσμου και να δώσει ακόμα αμνηστία στους πρωτεργάτες αξιωματικούς του κινήματος.
Στην φωτογραφία-λιθογραφία της εποχής, η Ελλάς αναγεννάται με την παρέμβαση του Στρατιωτικού Συνδέσμου, τους ιερούς σκοπούς του οποίου για την κάθαρση του δημοσίου βίου, επικροτούν σχηματικά ο λαός και ο στρατός.
Συνεχίζεται…
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄ Αθηνών.
