Σε παρτίδα σκληρού πόκερ εξελίσσεται η διάσκεψη για το Κυπριακό στο Κρας Μοντάνα, με το θέμα των εγγυήσεων να πηγαίνει σε δεύτερη μοίρα και να κυριαρχεί το ζήτημα των τεσσάρων ελευθεριών για τους Τούρκους πολίτες στην Κύπρο.
Ενώ λοιπόν στο «μικρό» τραπέζι συνεδρίαζαν σε σχέση με τα εσωτερικά εκκρεμούντα ζητήματα (εδαφικό, περιουσιακό, διακυβέρνηση), η τουρκοκυπριακή πλευρά επέμεινε στο θέμα της ίσης μεταχείρισης Τούρκων και Ελλήνων πολιτών στην Κύπρο μετά τη λύση και ειδικότερα στις 4 θεμελιώδεις ελευθερίες της ΕΕ: ελεύθερη διακίνηση αγαθών, κεφαλαίων, υπηρεσιών, πολιτών. Με δεδομένο οτι οι Έλληνες και οι Κύπριοι (Ε/κ και Τ/κ) είναι Ευρωπαίοι πολίτες το καθεστώς περιπλέκεται σε ότι αφορά την Τουρκία που αποτελεί τρίτη χώρα.
Η επιμονή της τουρκική και τουρκοκυπριακής πλευράς για συζήτηση των τεσσάρων ελευθεριών πριν δώσουν περεταίρω ενδείξεις για τις εγγυήσεις, έχουν δυσκολέψει την κατάσταση στην Διάσκεψη για την Κύπρο, όπως και η απροθυμία της ελληνοκυπριακής πλευράς να συζητήσει το θέμα.
Σύμφωνα με πηγές της Λευκωσίας που επικαλείται η κυπριακή εφημερίδα «Πολίτης» η τ/κ πλευρά θέλησε να κυριαρχήσει το θέμα των τεσσάρων ελευθεριών στο δεύτερο τραπέζι, καθώς το θέμα των αδειών παραμονής για ξένους πολίτες εμπίπτει στην διακυβέρνηση. Ενδιαφέρον θεωρείται ότι δεν τέθηκε το ζήτημα της εκ περιτροπής προεδρίας από τους Τουρκοκυπρίους. Ο Νίκος Αναστασιάδης επιχείρησε να μεταθέσει το ζήτημα τονίζοντας πως μπορεί να δώσει προτεραιότητα σε εσωτερικά θέματα που αφορούν δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων και να κάνει ανοίγματα, όχι όμως για ένα θέμα όπως τις 4 ελευθερίες που αφορά την Τουρκία.
Σε κάποιο σημείο της συνάντησης των ηγετών ο Μάρτιν Φέρβεϊ, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσπάθησε να θέσει το συνολικό πλαίσιο για τη συζήτηση σημειώνοντας πως αν και η Ένωση δύναται να προσαρμόσει το κεκτημένο αυτό απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών μελών, καθώς οι ελευθερίες αφορούν και δικαιώματα που δημιουργούνται συν τω χρόνω και στις άλλες χώρες μέλη. Ο Νίκος Αναστασιάδης πρότεινε να ανατεθεί σε τεχνικές επιτροπές κι αυτό γιατί σε όλες τις οικονομικές ελευθερίες υπάρχει ένα κοινοτικό πλαίσιο που πρέπει να τύχει ρύθμισης. Η πρόταση Αναστασιάδη ενόχλησε την τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά καθώς θεωρήθηκε υποβάθμιση της συζήτησης και απροθυμία.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός οτι για το θέμα των ελευθεριών «καίγεται» περισσότερο η Τουρκία και λιγότερο οι Τουρκοκύπριοι, ωστόσο και οι δύο πλευρές επιμένουν πως αυτό μπορεί να ρυθμιστεί εφ’ όσον το θέλει η ελληνοκυπριακή πλευρά και η Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει πάρει αποστάσεις από αυτό το ζήτημα, ενώ όταν ηγέρθη το θέμα στη συνάντηση για τις εγγυήσεις το βράδυ από τον κ. Τσαβούσογλου, ο κ. Κοτζιάς φέρεται να διερωτήθηκε γιατί τίθεται αυτό το θέμα σε συνάντηση στην οποία συμμετέχει από τη στιγμή που όπως είπε δεν την αφορά. Το θέμα δεν προχώρησε καθόλου ούτε και στην απογευματινή συνάντηση των ειδικών για την διαπραγμάτευση των εσωτερικών ζητημάτων. Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε επιχείρησε να διορθώσει την κατάσταση σε χωριστές συναντήσεις με τον Μουσταφά Ακιντζί και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όπως και σε κοινή συνάντηση με τους Κύπριους ηγέτες, όμως αυτό δεν κατέστη δυνατόν και η βραδινή συνάντηση για τις εγγυήσεις ξεκίνησε με καθυστέρηση και με την εμπλοκή να παραμένει.
Tο αποτέλεσμα αυτής της… καραμπόλας ήταν η αναβολή της συζήτησης των κεφαλαίων της εσωτερικής διακυβέρνησης μεταξύ των κυπριακών πλευρών το πρωί της Παρασκευής.
Πλέον όλες οι πλευρές αναμένουν να δουν πώς ο Αντόνιο Γκουτέρες μπορεί να δώσει λύση στην κατάσταση που δημιουργήθηκε και αν μπορεί να ωθήσει τις πλευρές να δώσουν τις ενδείξεις για τις προθέσεις τους και να κάνουν τις κινήσεις που χρειάζεται. Κυπριακές πηγές πάντως εκφράζουν την πεποίθηση πως ακόμα και χθες ήταν νωρίς να μιλήσουμε για αδιέξοδο.
Το πρόγραμμα της Παρασκευής
Η δεύτερη μέρα της Διάσκεψης ξεκινά με ξεχωριστές συναντήσεις του Έσπεν Μπαρθ Άιντε στις 8 το πρωί (τοπική ώρα) με τον Νίκο Αναστασιάδη και στις 9 με τον Μουσταφά Ακιντζί.
Ωστόσο η συνάντηση που είχε προγραμματιστεί για το θέμα των εγγυήσεων, με τη συμμετοχή όλων των αντιπροσωπειών και διευρυμένη παρουσία (ενδεχομένως 1+5) θα γίνει, με επικεφαλής τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτερές. Το μεσημέρι θα πραγματοποιηθεί γεύμα του κ. Γκουτέρες με τους ηγέτες και τους διαπραγματευτές, ενώ στις 3 (4 ώρα Κύπρου) θα γίνουν δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ.
Θα ακολουθήσουν συναντήσεις με τους επικεφαλής όλων των αντιπροσωπειών, μεταξύ τους και με τον Βρετανό υφυπουργό Εξωτερικών Άλαν Ντάνκαν ο οποίος επιστρέφει, ενώ το απόγευμα, γύρω στις 6 (7 ώρα Κύπρου) θα συνεχιστεί η συζήτηση στο δεύτερο τραπέζι (των εσωτερικών θεμάτων) με συμμετοχή του κ. Γκουτέρες. Το βράδυ ο κ. Γκουτέρες θα παρακαθίσει σε δείπνο στο ξενοδοχείο των αντιπροσωπειών των κυπριακών πλευρών. Ο κ. Γκουτέρες αναμένεται να αναχωρήσει το Σάββατο, ενώ δεν αποκλείεται και μια πρωινή σύνοδος, αν και δεν είναι σίγουρο για ποιο από τα θέματα.
Με πληροφορίες από την εφημερίδα «Πολίτης»
