Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Follow @j_koutroubis
Στο συμπέρασμα ότι περίπου 5 δις το χρόνο χάνονται από τον ΦΠΑ καταλήγει έρευνα της Κομισιόν, βάσει της οποίας συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση χάνονται ετησίως 160 δισεκατομμύρια από τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Η χώρα μας λοιπόν έχασε δυνητικές εισπράξεις από τον φόρο ύψους 4,926 δισ. ευρώ το 2014 καθώς θα μπορούσε να βάλει στα ταμεία του κράτους 17,6 δισ. ευρώ και τελικά η είσπραξη περιορίστηκε στα 12,67 δισ.
Αν και τα στοιχεία αφορούν το 2014 και έκτοτε μεσολάβησαν οι γνωστές αυξήσεις στους συντελεστές, που είναι πιθανό να διεύρυναν το πρόβλημα, είναι αρκούντως αποκαλυπτικά:
* Η χώρα έχασε δυνητικές εισπράξεις από τον φόρο ύψους 4,926 δισ. ευρώ το 2014 καθώς θα μπορούσε να βάλει στα ταμεία του κράτους 17,6 δισ. ευρώ και τελικά η είσπραξη περιορίστηκε στα 12,67 δισ. Ως μέτρο σύγκρισης θα μπορούσε κανείς να υπολογίσει ότι το πακέτο που κλήθηκε να συμφωνήσει η Ελλάδα με τους δανειστές στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης αφορούσε μέτρα 5,4 δισ. ευρώ στο ασφαλιστικό και στα φορολογικά (αυξήσεις ΦΠΑ, συντελεστές κ.τλ.).
* Το 2014 η χώρα κατάφερε να περιορίσει το «έλλειμμα ΦΠΑ», το οποίο είχε διαμορφωθεί σε 6,3 δισ. ευρώ το 2013 ή ποσοστό 34% σε 4,9 δισ. ευρώ το 2014 ή 28%. Ομως το ποσοστό αυτό που αντιπροσωπεύει τις απώλειες από τα δυνητικά έσοδα είναι και πάλι το πέμπτο χειρότερο στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 28 κρατών-μελών και σχεδόν τριπλάσιο του μέσου όρου. Σε μειονεκτικότερη θέση από εμάς βρίσκονται χώρες όπως η Λιθουανία και η Μάλτα.
Απώλειες και στην Ευρώπη
Το 2014, η απώλεια εσόδων από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) στην ΕΕ ανήλθε στο τρομακτικό ποσό των 159,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η έρευνα δείχνει ότι η συνολική διαφορά μεταξύ των προσδοκώμενων και των πραγματικών εσόδων από τον ΦΠΑ (το λεγόμενο «έλλειμμα ΦΠΑ») ανήλθε και πάλι σε ένα απαράδεκτα υψηλό ετήσιο ποσό. Τα αποτελέσματα αυτά συνάδουν με τις εκκλήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ριζική αναμόρφωση του συστήματος ΦΠΑ της ΕΕ, προκειμένου να γίνει αποτελεσματικότερο και να καταπολεμηθεί η απάτη.
Τα κράτη-μέλη καλούνται τώρα να δώσουν συνέχεια στο σχέδιο δράσης για τη δημιουργία ενιαίου χώρου ΦΠΑ στην ΕΕ, το οποίο παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Απρίλιο, αποφασίζοντας τα επόμενα βήματα προς ένα οριστικό καθεστώς ΦΠΑ για το διασυνοριακό εμπόριο στην Ένωση.
Πιο άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Τα σημερινά όμως στοιχεία δείχνουν ότι απαιτούνται βαθύτερες μεταρρυθμίσεις, σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το έλλειμμα ΦΠΑ κυμάνθηκε από το υψηλό ποσοστό μη εισπραχθέντος ΦΠΑ (37,9%) στη Ρουμανία, στο πολύ χαμηλό ποσοστό (1,2%) στη Σουηδία. Σε απόλυτους όρους, το υψηλότερο έλλειμμα ΦΠΑ σημειώθηκε στην Ιταλία (36,9 δισ. ευρώ), ενώ το Λουξεμβούργο είχε το χαμηλότερο (147 εκατ. ευρώ).
Ο Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε σχετικά: «Τα κράτη μέλη χάνουν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ από μη εισπραχθέντα έσοδα ΦΠΑ. Αυτό είναι απαράδεκτο. Το ισχύον καθεστώς είναι εξαιρετικά ανεπαρκές για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της απάτης και των λανθασμένων υπολογισμών στον τομέα του ΦΠΑ, και είναι σαφές ότι οι αριθμοί δεν πρόκειται να βελτιωθούν από μόνοι τους.
Τα κράτη-μέλη πρέπει να συμφωνήσουν γρήγορα στην καθιέρωση ενός οριστικού συστήματος ΦΠΑ στην ΕΕ που θα είναι θωρακισμένο έναντι της απάτης, όπως πρότεινε η Επιτροπή στις αρχές του τρέχοντος έτους. Ως εκ τούτου, καλώ όλα τα κράτη-μέλη να πραγματοποιήσουν μια ειλικρινή και ουσιαστική συζήτηση, τα αποτελέσματα της οποίας θα ληφθούν υπόψη στη διαμόρφωση των προτάσεων του επόμενου έτους, έτσι ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε οριστική λύση σε αυτό το πρόβλημα».
Η μελέτη για το έλλειμμα ΦΠΑ χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο των προσπαθειών της για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ΦΠΑ στην Ευρώπη και την πάταξη της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής. Η σημερινή έκθεση δείχνει ότι, παρόλο που ορισμένα κράτη-μέλη έχουν βελτιώσει την ικανότητα είσπραξης του ΦΠΑ, ουσιαστική πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν τα κράτη-μέλη συμφωνήσουν να απλουστεύσουν το ισχύον σύστημα ΦΠΑ, να το θωρακίσουν έναντι της απάτης και να το κάνουν φιλικότερο προς τις επιχειρήσεις.
Σε σύγκριση με το 2013, το έλλειμμα ΦΠΑ του 2014 μειώθηκε κατά 2,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι ατομικές επιδόσεις των κρατών-μελών εξακολουθούν να διαφέρουν σε πολύ μεγάλο βαθμό όσον αφορά στη συμμόρφωση με το καθεστώς ΦΠΑ. Περίπου 18 κράτη-μέλη παρουσίασαν βελτίωση ως προς τα αριθμητικά στοιχεία τους, ενώ οκτώ κράτη-μέλη δεν μπόρεσαν να εισπράξουν περισσότερα έσοδα ΦΠΑ απ’ ό,τι το προηγούμενο έτος.
Οι εκτιμήσεις για το 2014 είναι ακριβέστερες από αυτές των προηγούμενων ετών, χάρη στη βελτίωση των λογιστικών στοιχείων που παρέχονται από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με τα νέα διεθνή πρότυπα.
Νομοθετικές προτάσεις
Τον Απρίλιο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το Σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ – Προς έναν ενιαίο χώρο ΦΠΑ. Το σχέδιο καθορίζει άμεσες και επείγουσες δράσεις για την αντιμετώπιση του ελλείμματος ΦΠΑ, καθώς και μακροπρόθεσμες λύσεις στρατηγικού χαρακτήρα για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ και τη βελτίωση της είσπραξης του ΦΠΑ σε όλη την ΕΕ.
Περιγράφει τα αναγκαία βήματα που πρέπει να γίνουν για τη δημιουργία ενιαίου χώρου ΦΠΑ στην ΕΕ και τον τρόπο προσαρμογής του συστήματος ΦΠΑ στην πραγματικότητα της εσωτερικής αγοράς, στην ψηφιακή οικονομία και στις ανάγκες των ΜΜΕ.
Τέλος, με βάση την έκθεση αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετικές προτάσεις για να αποκατασταθεί η αρχή της επιβολής του ΦΠΑ στο διασυνοριακό εμπόριο εντός της ΕΕ, καθώς κάθε χρόνο στην ΕΕ, η διασυνοριακή απάτη αποτελεί την αιτία για 50 δισ. ευρώ έλλειμμα ΦΠΑ. Το νέο σύστημα αναμένεται να μειώσει τη διασυνοριακή απάτη κατά 80% (περίπου 40 δισεκατομμύρια ευρώ).
