Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Μέσα στην περίοδο των εκλογών πολλά θέματα που αφορούν προβλήματα που πρόκειται να απασχολήσουν τον κόσμο μετά τις εκλογές δεν ακούγονται και δεν γράφονται. Η Κομισιόν, λοιπόν, προετοιμάζει ενα προγράμμα για την αντιμετώπιση της ανεργίας με μέτρα που πρόκειται να ανακουφίσουν τα κράτη που εχουν την μεγαλύτερη έκρηξη της ανεργίας. Ειδικότερα, στόχος του προγράμματος που ετοιμάζει η Κομισιον είναι να μειωθεί τα επόμενα χρόνια ο αριθμός κατά 5 εκατομμύρια άτομα, δηλαδή περίπου στα προ κρίσης επίπεδα.
Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται χώρες που έχουν υψηλό ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας όπως είναι π.χ. η Ισπανία, η Κροατία, η Σλοβακία, η Πορτογαλία, η Κύπρος, η Ιταλία και κυρίως η Ελλάδα. Το ποσοστό στη χώρα μας ανήλθε πέρυσι στο 73,5% (από 47,1% το 2008). Είναι δε αξιοσημείωτο ότι, παρότι το εργατικό δυναμικό της χώρας αποτελεί μόλις το 1,44% του συνόλου στην Ευρώπη, περίπου το 8% των μακροχρόνια ανέργων είναι… ελληνικής καταγωγής.
Γενικότερα, στην Ευρωζώνη, το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας σε σχέση με την συνολική ανεργία εκτοξεύθηκε το 2014 στο 52,6% από 39% το 2008, ενώ και το ποσοστό των ανέργων που δεν έχουν δουλειά για περισσότερα από δύο χρόνια έφθασε το 32,8% από 23,4% προ κρίσης.
Οπως παραδέχονται Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 μπορεί να ξεπεράστηκε σε πολλούς τομείς της οικονομίας, ωστόσο στον τομέα της ανεργίας το πρόβλημα παραμένει. Αυτοί που πλήττονται περισσότερο είναι οι αδύναμες οικονομικά χώρες, τα άτομα που έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και δεν διαθέτουν κάποια δεξιότητα, καθώς και οι νέοι ηλικίας 20-24 ετών.
Η χρηματοδότηση
Την επόμενη εβδομάδα πρόκειται να ανακοινωθεί από την Κομισιόν το συνολικό σχέδιο συστάσεων προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα της μακροχρόνιας ανεργίας.
Το σχέδιο αυτό, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ESF-European Social Fund), βασίζεται σε τρεις βασικές κατευθύνσεις:
• Την καταχώριση των ανέργων, να γίνει δηλαδή προσπάθεια από τις αρμόδιες αρχές προκειμένου να εγγραφούν όλοι έτσι ώστε να μπορούν να δεχτούν την όποια βοήθεια από το Σύστημα, είτε αυτή αφορά επιδόματα ανεργίας, είτε κάποια έκτακτη ευκαιρία απασχόλησης, είτε αφορά σε θέματα υποστήριξης και εκπαίδευσης.
• Την εις βάθος εξατομικευμένη αξιολόγηση των ατόμων που παραμένουν άνεργα για διάστημα μεγαλύτερο των 18 μηνών, με προσωπικές επαφές των κοινωνικών λειτουργών με τα συγκεκριμένα άτομα.
• Μια είδους «συμφωνία» με τους «πολύ μακροχρόνια ανέργους», η οποία θα είναι «tailor-made», δηλαδή «κομμένη και ραμμένη» ανάλογα με την περίπτωση. Αυτή η «συμφωνία» θα περιλαμβάνει συμβουλευτικές υπηρεσίες (mentoring), βοήθεια στην αναζήτηση εργασίας, περαιτέρω επιμόρφωση και εκπαίδευση πάνω σε συγκεκριμένα αντικείμενα, καθώς και γενική υποστήριξη σε θέματα που σχετίζονται με τη στέγαση, τη μεταφορά και τις υπηρεσίες φροντίδας.
Ολο αυτό το σχέδιο -το οποίο θα αφορά οδηγίες που τα κράτη-μέλη θα κληθούν εθελοντικά να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν- προϋποθέτει την αγαστή συνεργασία μεταξύ της πολιτείας, των κοινωνικών φορέων και των εργοδοτών. Θα συνοδεύεται με πακέτο κινήτρων προς τους εργοδότες ώστε να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν καλύτερα το θέμα των μακροχρόνια ανέργων. Στο πλαίσιο του σχεδίου θα υιοθετηθούν βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόστηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες με χαμηλό ποσοστό ανεργίας.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ, ο αριθμός των νέων (ηλικιακά) ανέργων τριπλασιάστηκε από το 2007 έως σήμερα, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο αν σκεφτούμε ότι δεν εμφανίζονται στις μετρήσεις πολλοί νέοι οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει τις σπουδές τους, ενώ και στο επίπεδο της απασχόλησης αρκετοί νέοι υποαπασχολούνται σε θέσεις μερικής απασχόλησης, σε εποχικές εργασίες κ.λπ.
Το ελληνικό κεφάλαιο στη «χάρτα» για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης
Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας στην Ελλάδα άγγιξε πέρυσι το 20% (από 5,2% το 2005 και ενώ το 2008 είχε υποχωρήσει στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα του 3,7%), όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη μόλις που ξεπέρασε το 5,1%, ενώ σε σχέση με το σύνολο της ανεργίας το ποσοστό στη χώρα μας έφτασε το 73,5% και στην Ευρωζώνη το 49,5%.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι εγγεγραμμένοι Ελληνες άνεργοι, οι οποίοι βρίσκονται χωρίς δουλειά για διάστημα άνω των 2 ετών, ξεπέρασαν πέρυσι τα 622.000 άτομα, όταν το 2008 μόλις που ξεπερνούσαν τους 100.000. Στην Ετήσια Εκθεση για την οικονομία και την απασχόληση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ για το 2015 αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, ότι πέραν της γενικότερης κρίσης στην Ευρώπη οι πολιτικές λιτότητας οδήγησαν στην ανεργία περίπου 1 εκατομμύριο άτομα, ενώ μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στους νέους, με τη μεταβολή στο ποσοστό να ξεπερνάει το 30% μεταξύ 2009-2013.
Οπως αναφέρουν τα στοιχεία, οι μακροχρόνια ξεπέρασαν το 73% του ποσοστού των ανέργων το 2014. «Πρωταθλήτριες» περιοχές στην ανεργία αναδεικνύονται η Κεντρική Μακεδονία (27,9%), η Δυτική Ελλάδα (27,8%), η Στερεά Ελλάδα (27%) και η Αττική (26,8%).
Σε γενικές γραμμές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να δώσει κατευθυντήριες γραμμές στη χώρα μας που θα αφορούν την παροχή κινήτρων στους εργοδότες που θα συνδέονται με προσλήψεις μακροχρόνια ανέργων. Θα προβλέπονται λ.χ. επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις που θα προσλαμβάνουν άτομα, μέσω των συγκεκριμένων «συμφωνιών» που θα προβλέπονται στο σχέδιο. Τέλος θα δίνεται έμφαση σε επιδοτούμενα από την ΕΕ προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης.
Έν κατακλείδι, το πρόγραμμα που φαίνεται να προετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρκετά ελπιδοφόρο για τα κράτη μέλη με ανεργία και με κράτη που αντιμετωπίζουν την οικονομική κρίση σε όλη της την έκταση. Το αποτέλεσμα που πρόκειται να εχει είναι να δώσει στα κράτη αυτά μεγάλη πνοή και ανάπτυξη για να μπορέσουν να φύγουν απο την μέγγενη στην οποία εχουν περιέλθει.
