Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Μετά τις εκλογές που έγιναν πριν από έναν μήνα περίπου οι πολίτες άρχισαν να καταλαβαίνουν την βαρύτητα των μέτρων του τρίτου μνημονίου, καθώς ήδη κλήθηκαν να πληρώσουν ένα κύμα από φόρους. Προκειμένου να μπορέσουν να υλοποιηθούν οι στόχοι για αυτήν και την επόμενη χρονιά οι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα κληθούν να πληρώσουν λογαριασμό συνολικού ύψους 4,3 δισ. ευρώ από τη φορολογία και το Ασφαλιστικό μέσα στο 2016 προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του Μνημονίου για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ, ενώ τρέχουν ήδη επιβαρύνσεις 2,03 δισ. για τη φετινή χρόνια.
Αναλυτικότερα, οι πυλώνες πάνω στους οποίους θα βασιστεί η δημοσιονομική προσαρμογή είναι το φορολογικό και το ασφαλιστικό πεδίο. Στο φορολογικό πεδίο το βάρος της πρόσθετης δημοσιονομικής προσαρμογής από τα έσοδα πέφτει στους ελεύθερους επαγγελματίες, στις επιχειρήσεις, στους ιδιοκτήτες ακινήτων και στους αγρότες, καθώς αλλάζουν τα κλιμάκια, οι συντελεστές και οι προκαταβολές φόρου.
Στο μέτωπο του Ασφαλιστικού προβλέπεται μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1,8 δισ., από τα οποία ένα μεγάλο μέρος έχει καλυφθεί από την αύξηση των κρατήσεων στις κύριες και επικουρικές και των ορίων ηλικίας και αναζητούνται περίπου 700 εκατ. ευρώ από τις περικοπές στις συντάξεις.
Ο νέος τρόπος υπολογισμού θα στηρίζεται σε κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης που θα σχετίζονται με τις συντάξιμες αποδοχές, τα έτη ασφάλισης και τις εισφορές που έχουν καταβληθεί. Τα ποσοστά αναπλήρωσης θα είναι υψηλότερα (π.χ. 75%) για τους χαμηλόμισθους και χαμηλότερα για τους υψηλόμισθους.
Θεωρείται βέβαιο πως ο ανακαθορισμός θα γίνει στο ονομαστικό ποσό της σύνταξης, πριν από τις μνημονιακές περικοπές, ώστε να παρακαμφθεί και η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, η εφαρμογή της οποίας θα ήταν δημοσιονομική «βόμβα» στα θεμέλια του συστήματος.
Με νέες μειώσεις θα βρεθούν αντιμέτωποι παλαιοί ασφαλισμένοι που είχαν βγει στη σύνταξη με υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης. Όπως επισημαίνουν ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, σε Ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών τα ποσοστά αναπλήρωσης κυμαίνονταν (πριν από τις περικοπές των μνημονίων) στο 80% για κύρια σύνταξη και με την επικουρική άγγιζαν ή ξεπερνούσαν το 100%.
Για παράδειγμα υπάρχουν ασφαλισμένοι που άνοιξαν την πόρτα της εξόδου με ποσοστό αναπλήρωσης 116% στο σύνολο. Αντίστοιχα στο Δημόσιο και το ΙΚΑ υπήρχαν ποσοστά αναπλήρωσης του συντάξιμου μισθού από 80% έως 100%. Ωστόσο, με μια σειρά περικοπών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε συνταξιούχους άνω των 1.000 ευρώ, τα ποσοστά αυτά έχουν πέσει -σύμφωνα με ειδικούς- στο 55% έως 85%.
Με αυτήν τη λογική, από το «ψαλίδι» δεν θα γλιτώσουν και επικουρικές συντάξεις που εξασφάλιζαν υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης. Για παράδειγμα, ανάλογα με τα έτη ασφάλισης, τα ποσοστά αναπλήρωσης στις επικουρικές του πρώην ΕΤΕΑΜ (ΙΚΑ) ήταν 26% – 60% του συντάξιμου μισθού, 20% στο ΤΕΑΔΥ (δημόσιοι υπάλληλοι), ως 40% στις τράπεζες, 23% στον ΟΤΕ, 35% στο ΤΕΑΠΟΚΑ, 30% στους δημοτικούς υπαλλήλους, 24-40% στο ΤΕΑΥΕΚ (εμποροϋπάλληλοι), 47% σε υπαλλήλους ναυτιλιακών πρακτορείων, 25% στην ΕΥΔΑΠ. Σημαντικές απώλειες θα έχουν και όσοι εισπράττουν πολλές συντάξεις, καθώς θα μειωθεί το ανώτατο πλαφόν για άθροισμα συντάξεων στα 2.500 ευρώ (αν και ειδικοί δεν αποκλείουν να πέσει στα 2.000).
Ειδικότερα με βάση τον νέο προϋπολογισμό τα φορολογικά βάρη κατανέμονται ως εξής:
Νοικοκυριά: Μόνο από τις αλλαγές στους συντελεστές του ΦΠΑ και τη σταδιακή κατάργηση της έκπτωσης 30% του φόρου στα νησιά, ο προϋπολογισμός προβλέπει την είσπραξη πρόσθετων εσόδων 1,417 δισ. ευρώ. Παράλληλα το υπουργείο Οικονομικών θα θεσμοθετήσει αμέσως αλλαγές στις κλίμακες φορολογίας εισοδήματος και τους συντελεστές, με ενσωμάτωση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στη φορολογική κλίμακα και διατήρηση του αφορολόγητου ορίου μόνο με δαπάνες που γίνονται με πλαστικό χρήμα, κατάργηση φοροαπαλλαγών και αλλαγές στα τεκμήρια διαβίωσης.
Επιχειρήσεις: Επιβαρύνσεις έρχονται και για τις επιχειρήσεις. Ετσι μετά την αύξηση της προκαταβολής φόρου από 80% σε 100% για τις ανώνυμες εταιρίες και ΕΠΕ, και μάλιστα αναδρομικά από τη χρήση του 2014, τα κέρδη των επιχειρήσεων θα φορολογηθούν το επόμενο έτος με νέο υψηλότερο συντελεστή. Συγκεκριμένα ο συντελεστής φορολόγησης των νομικών προσώπων αυξάνεται από 26% σε 29% για τα κέρδη που προκύπτουν από την 1η Ιανουαρίου 2015 και μετά. Με την αύξηση του φορολογικού συντελεστή οι επιχειρήσεις θα πληρώσουν το 2016 περισσότερους φόρους κατά 361 εκατ. ευρώ. Επίσης σχεδιάζεται κατάργηση ορισμένων φοροαπαλλαγών.
Ελεύθεροι επαγγελματίες – Ατομικές επιχειρήσεις: Ισχυρό φορολογικό σοκ θα υποστούν το επόμενο έτος περίπου 700.000 ελεύθεροι επαγγελματίες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εργαζόμενοι με «μπλοκάκια». Με την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης που θα υποβάλουν την άνοιξη θα κληθούν να πληρώσουν αυξημένη προκαταβολή φόρου, που θα ανεβάσει σημαντικά τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση. Συγκεκριμένα η προκαταβολή φόρου εισοδήματος αυξήθηκε για τα εισοδήματα του 2015 (φορολογικές δηλώσεις 2016) από 55% σε 75%, ενώ για τα εισοδήματα του 2016 (δηλώσεις 2017) εκτοξεύεται στο 100%. Από την αύξηση της προκαταβολής φόρου προβλέπονται να εισπραχθούν επιπλέον 80,5 εκατ. ευρώ.
Αγρότες: Μετά τον διπλασιασμό της προκαταβολής φόρου από 27,5% σε 55%, και μάλιστα αναδρομικά από τα εισοδήματα του 2014 που πληρώνουν τώρα με τα νέα εκκαθαριστικά σημειώματα, οι αγρότες βρίσκονται αντιμέτωποι με την αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο. Εντός του Οκτωβρίου ο φόρος του πετρελαίου κίνησης που χρησιμοποιούν οι αγρότες αυξάνεται από τα 66 στα 200 ευρώ το χιλιόλιτρο, δηλαδή από τα 0,066 στα 0,200 ευρώ το λίτρο. Ετσι από αυτόν τον μήνα η διαφορά του ΕΦΚ που θα επιστρέφεται στους αγρότες θα μειωθεί από τα 0,264 στα 0,130 ευρώ το λίτρο (0,330 ευρώ – 0,200 ευρώ = 0,130 ευρώ).
Τον Οκτώβριο του 2016 καταργείται πλήρως η επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο. Οι φορο-επιβαρύνσεις για τους αγρότες δεν σταματούν στη σταδιακή κατάργηση της επιστροφής φόρου στο πετρέλαιο, αλλά συνεχίζονται στα εισοδήματά του, αφού σύμφωνα με το Μνημόνιο ο φορολογικός συντελεστής θα αυξηθεί στο 20% από 13% σήμερα, ενώ για τα εισοδήματα του 2017 θα αυξηθεί στο 26%.
Εν κατακλείδι, εφόσον η διαπραγμάτευση έχει πλέον τελειώσει και το τρίτο μνημόνιο έχει ψηφιστεί και έχει ξεκινήσει η εφαρμογή του θα πρέπει η Κυβέρνηση να βρει ισοδύναμα μέτρα προκειμένου να μπορέσει να ανακουφίσει από τα έξτρα φορολογικά βάρη τον Έλληνα πολίτη. Ήδη με το θέμα του ΦΠΑ στα σχολεία δεν έχει δώσει καθόλου καλά δείγματα και θα πρέπει γρήγορα να φτιάξει μία πολιτική αντιμετώπισης των δυσκολιών που θα προκύψουν από το μνημόνιο.
