Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Μέσα στο νέο μνημόνιο περιλαμβάνεται και η πραγματοποίηση μίας μεταρρύθμισης που αναμένεται να φέρει αρκετές αλλαγές στο ισχύον ασφαλιστικό σύστημα. Η μεταρρύθμιση αυτή είναι η σταδιακή δημιουργία του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το 2017, και στην ουσία ενοποιούνται τα ασφαλιστικά ταμεία σε ένα μεγάλο φορέα. Φυσικά η πορεία μέχρι την ενεργοποίηση της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης θα είναι αρκετά προβληματική, καθώς πρέπει να γίνουν πολλά στάδια μέχρι την ολοκλήρωση της.
Αναλυτικότερα, μισθωτοί, ελεύθεροι επαγγελματίες, επιστήμονες, αγρότες και ναυτικοί εντάσσονται πλέον στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) που οδηγεί όλους τους ασφαλισμένους σε ενιαίο σύστημα εισφορών και παροχών. Αυτό είναι και ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του κολοσσιαίου εγχειρήματος. Η συνένωση ήδη από φέτος κανόνων και διαδικασιών μέχρι σήμερα εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που μπορεί να δημιουργήσει ανεξέλεγκτες συνέπειες, σε περίπτωση που δεν γίνουν σωστοί χειρισμοί.
Άλλωστε, σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί πως δεν είναι μόνο τα έξι μεγάλα Ταμεία κύριας ασφάλισης που συγχωνεύονται μεταξύ τους, αλλά και τα δεκάδες υπό-τμήματα και υπό-Ταμεία που έχουν μεν ενταχθεί στους μεγάλους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης διατηρώντας όμως τις καταστατικές διατάξεις τους.
Αξίζει να αναφερθεί πως μόνο το ΙΚΑ εκδίδει σήμερα συντάξεις με 930 διαφορετικούς τρόπους. Στον ΕΦΚΑ συγχωνεύονται το ΙΚΑ, το Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί), ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών, ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων, το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο και το Ενιαίο Ταμείο Απασχολούμενων στα ΜΜΕ.
Επίσης εντάσσονται το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, το Ταμείο Πρόνοιας Ιδιωτικού Τομέα, το Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών & Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας, όπως επίσης και άλλοι κλάδοι και λογαριασμοί που παρέχουν εφάπαξ βοήθημα. Εξαιρούνται μόνο οι διευθύνσεις του ΝΑΤ και του ΟΓΑ για την άσκηση των μη ασφαλιστικών τους αρμοδιοτήτων (προνοιακές παροχές).
Ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλειας θα έχει τρεις κλάδους με λογιστική αυτοτέλεια:
1) Τον κλάδο κύριας ασφάλισης.
2) Τον κλάδο εφάπαξ παροχών
3) Τον κλάδο λοιπών παροχών.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του θα είναι ένα ιδιότυπο «φόρουμ» κοινωνικών εταίρων αφού υπάρχει πρόνοια να συμμετέχουν εκπρόσωποι από: εργαζόμενους (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και ΠΝΟ), εργοδότες (ένα μέλος από ΣΕΒ και ΣΕΤΕ και ένα δεύτερο από ΓΣΕΒΕΕ και ΕΣΕΕ), επιστήμονες (Δικηγορικοί Σύλλογοι, ΤΕΕ και ΙΣΑ), αγρότες, συνταξιούχοι, ΑμΕΑ κ.ά.
«Το σχήμα που ετοιμάζεται είναι δυσλειτουργικό. Όλες οι ενοποιήσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν έχουν οδηγήσει σε οικονομίες κλίμακας, αλλά αντίθετα έχουν εντείνει τα προβλήματα των πόρων χωρίς να ευνοούν λειτουργικά τους ασφαλισμένους», παρατηρεί ο Γιώργος Κυριακόπουλος, πρόεδρος της ΠΟΣΕ – ΙΚΑ.
Η δημιουργία ενιαίων κανόνων για εισφορές και παροχές δεν είναι το μόνο πρόβλημα του πρωτοφανούς όσο και φιλόδοξου εγχειρήματος. Ένα μεγάλο πρόβλημα της δημιουργίας ενιαίου ταμείου είναι η οικονομική κατάσταση του κάθε ταμείου, οπότε υπογραμμίζεται η ανάγκη ελέγχων των οικονομικών χρήσεων των προηγούμενων ετών και η απογραφή της περιουσίας των ταμείων.
Το σχέδιο νόμου, άλλωστε, που έχει σταλεί στους δανειστές προβλέπει τη συνένωση και των περιουσιών των συγχωνευμένων φορέων, κινητή και ακίνητη, ώστε ο ΕΦΚΑ να διαχειρίζεται συγκεντρωτικά τον νέο ενιαίο ασφαλιστικό «κουμπαρά» που θα δημιουργηθεί με τα αποθεματικά, τα ακίνητα και όλα τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία των Ταμείων.
Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται άλλη μία δυσκολία της ενοποίησης των ταμείων, καθώς σφοδρές αναμένονται οι αντιδράσεις από διάφορους επαγγελματικούς κλάδους και φορείς, που εκτιμούν πως τα μεγάλα αποθεματικά των Ταμείων τους θα χρησιμοποιηθούν για να καλυφθούν τα χρέη των άλλων ελλειμματικών ασφαλιστικών φορέων.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει τη σύσταση δυο ανώνυμων εταιρειών με αποκλειστικό μέτοχο τον ΕΦΚΑ, με σκοπό την αξιοποίηση και διαχείριση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των Ταμείων, η οποία σήμερα αποτιμάται σε 16,4 δισ. ευρώ. Η κινητή περιουσία είναι στην πλειοψηφία της τοποθετημένη σε παραδοσιακές επενδυτικές επιλογές, χωρίς επαγγελματική και ενεργή διαχείριση.
Τα ακίνητα εκτιμώνται σε αντικειμενικές αξίες στα 1,43 δισ. ευρώ και περιλαμβάνουν πολυώροφα κτίρια, επαγγελματικούς χώρους, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, αγροτεμάχια και διαμερίσματα που σε αξιοσημείωτο βαθμό μένουν αναξιοποίητα. Η κυβέρνηση προσδοκά από τη συγκεντρωτική αξιοποίηση της περιουσίας να εξασφαλίσει έσοδα της τάξης των 300 – 500 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι προπαρασκευαστικές διαδικασίες στο ΙΚΑ έχουν ήδη ξεκινήσει. Η μεταφορά προσωπικού στον νέο φορέα ξεκινά από τη δημοσίευση του νόμου και μέχρι 31/8 γίνεται με κοινή απόφαση των ΔΣ των παλιών φορέων και του προσωρινού ΔΣ του ΕΦΚΑ. Την 1η Σεπτέμβρη το σύνολο του εναπομείναντος προσωπικού μεταφέρεται αυτοδίκαια -κατά το νομοσχέδιο Κατρούγκαλου- στον ΕΦΚΑ.
Μέσα στις αρμοδιότητες του ΕΦΚΑ βρίσκεται και εκείνη της βελτίωσης της εισπραξιμότητας των εισφορών, καθώς συστήνεται Γενική Διεύθυνση Είσπραξης Ανείσπρακτων Οφειλών και Ελέγχων, που θα παίξει τον ρόλο που παίζουν σήμερα το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών και η Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Ασφάλισης του ΙΚΑ.
Γι’ αυτό και θα έχει επιμέρους διευθύνσεις για την ανάλυση και την αξιολόγηση των οφειλών, τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, τη διαχείριση του μητρώου κ.ά. Από την 1/1/2017 προβλέπεται επίσης πως θα επανεξεταστούν με υπουργική απόφαση οι παροχές σε είδος και σε χρήμα (νοσήλια σε νοσοκομεία, ιατρικές εξετάσεις κ.ά.) του νέου φορέα.
Εν κατακλείδι, το ενιαίο ταμείο είναι ένα θέμα που ταλανίζει εδώ και αρκετό καιρό τους πολίτες, καθώς υπάρχει η ανησυχία, τόσο από τους συνταξιούχους, όσο και από τους πολίτες που βρίσκονται στην διαδικασία για να πάρουν την σύνταξη τους, ότι δεν θα πάρουν τα χρήματα που θα έπαιρναν χωρίς να έχουν ενοποιηθεί τα ασφαλιστικά ταμεία. Αυτό είναι και το στοίχημα την Κυβέρνησης, καθώς καλείται να διαπραγματευτεί ορθά και να φέρει ένα αποτέλεσμα που δεν θα στερεί τα δικαιώματα σύνταξης των πολιτών.
