Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Follow @j_koutroubis
Πρόσφατα ανακοινώθηκαν κάποιες μειώσεις στα τεκμήρια διαβίωσης που αφορούν και τα εισοδήματα του 2015 που θα δηλωθούν τους επόμενους μήνες. Οι τροποποιήσεις αυτές πρόκειται να κατατεθούν στην Βουλή τις επόμενες ημέρες και περιλαμβάνονται μέτρα και για τους αγρότες μέχρι ένα συγκεκριμένο εισόδημα.
Αναλυτικότερα, οι αλλαγές στα τεκμήρια ισχύουν για τα εισοδήματα του 2015 που θα δηλωθούν φέτος με αποτέλεσμα όσοι έχουν μικρά εισοδήματα από περιστασιακή απασχόληση, ενοίκια, τόκους, ή είναι άνεργοι να γλιτώσουν φόρο 26% και προκαταβολή 75%, ενώ δεν είναι λίγοι και εκείνοι που διαμένουν σε δικό τους σπίτι ή έχουν δική τους επαγγελματική στέγη να αποφύγουν την παγίδα του τεκμαρτού φόρου.
Με ρύθμιση που θα κατατεθεί στη Βουλή εντός των προσεχών ημερών θα απαλλάσσονται από τα τεκμήρια διαβίωσης για κατοικίες, αυτοκίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία οι φορολογούμενοι εκτός όσων έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα ή είναι αγρότες που θα δηλώσουν φέτος πραγματικά εισοδήματα μέχρι 6.000 ευρώ και το συνολικό τους εισόδημα από τα τεκμήρια δεν ξεπερνά τα 9.550 ευρώ.
Ειδικότερα:
• Με την κλίμακα των μισθωτών-συνταξιούχων που προβλέπει έμμεσο αφορολόγητο 9.550 ευρώ θα φορολογηθούν οι φορολογούμενοι με πενιχρά εισοδήματα από τόκους, ενοίκια από ακίνητα κ.λπ. Αυτό σημαίνει ότι τυχόν πρόσθετη διαφορά μεταξύ του εισοδήματος που προκύπτει από τα τεκμήρια και του δηλωθέντος θα φορολογείται με την κλίμακα των μισθωτών, δηλαδή θα αναγνωρίζεται αφορολόγητο όριο 9.550 ευρώ.
Έτσι δεν θα υπολογιστεί φόρος με συντελεστή 26% καθώς και προκαταβολή φόρου για το επόμενο έτος εφόσον το τεκμαρτό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.550 ευρώ.
• Με την κλίμακα των μισθωτών για την οποία ισχύει αφορολόγητο 9.550 ευρώ και όχι με συντελεστή 26% από το πρώτο ευρώ θα φορολογηθούν και οι φορολογούμενοι με πραγματικό εισόδημα έως 6.000 ευρώ με εξαίρεση αυτό που προέρχεται από επιχειρηματική ή αγροτική δραστηριότητα και το τεκμαρτό τους εισόδημα είναι έως 9.500 ευρώ και εφόσον αυτοί δεν είναι επιτηδευματίες, δηλαδή δεν έχουν κάνει έναρξη εργασιών στη ΔΟΥ και δεν τηρούν βιβλία ούτε εκδίδουν φορολογικά στοιχεία.
Πρόκειται κυρίως για τους φορολογούμενους που είναι περιστασιακά και ευκαιριακά απασχολούμενοι (άνεργοι, νοικοκυρές, φοιτητές, συμμετέχοντες σε προγράμματα εργασιακής εμπειρίας κ.λπ.) και των οποίων το εισόδημα θα φορολογείται με την κλίμακα φορολογίας των μισθωτών, στην οποία ισχύει αφορολόγητο όριο 9.545 ευρώ.
Επίσης εξετάζεται και η απαλλαγή από το τεκμαρτό εισόδημα για ιδιόχρηση ή δωρεάν παραχώρηση αγροτικών εκτάσεων στους ασκούντες ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα.
Μείωση στα τεκμήρια διαβίωσης θα δουν πολλοί φορολογούμενοι που κατοικούν σε δικά τους διαμερίσματα ή μονοκατοικίες ή έχουν δική τους επαγγελματική στέγη λόγω της αναδρομικής μείωσης από τον Μάιο του 2015 των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων που αποτελούν τη βάση για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος.
Στις περιοχές όπου οι αντικειμενικές αξίες μετά τις μειώσεις πέφτουν κάτω από το όριο των 2.800 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, τα τεκμήρια των κατοικιών μειώνονται αυτόματα κατά 28,57%. Συνεπώς, για τα εισοδήματα του 2015 τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης των κατοικιών που θα ληφθούν υπόψη από την Εφορία κατά την εκκαθάριση της φετινής φορολογικής δήλωσης θα είναι αισθητά μειωμένα με αποτέλεσμα πολλοί φορολογούμενοι να αποφύγουν την επιβολή υψηλότερου φόρου εισοδήματος λόγω τεκμηρίων.
Η μείωση των τεκμηρίων ιδιοκατοίκησης αφορά κυρίως τις κατοικίες που βρίσκονται σε Αθήνα, Πειραιά, Ελληνικό, Νέα Ερυθραία, Παλαιό Φάληρο, Βούλα, Βουλιαγμένη, Πόρτο Ράφτη, Θεσσαλονίκη, Σπέτσες, Ύδρα κ.α. Για παράδειγμα φορολογούμενος κατοικεί σε ιδιόκτητο διαμέρισμα 100 τ.μ. Η παλιά τιμή ζώνης ήταν 2.800 ευρώ ανά τετραγωνικό και το τεκμήριο διαβίωσης ανερχόταν σε 6.300 ευρώ. Μετά τη μείωση των αντικειμενικών αξιών η τιμή ζώνης «πέφτει» στα 2.350 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο με αποτέλεσμα το τεκμήριο να περιορίζεται στα 4.500 ευρώ (μείωση 28,57%). Φορολογούμενος κατοικεί σε μονοκατοικία 150 τ.μ.
Η παλιά τιμή ζώνης της περιοχής ήταν 3.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο και το τεκμήριο για την κατοικία του ανερχόταν σε 15.288 ευρώ. Μετά τη μείωση των αντικειμενικών αξιών η τιμή ζώνης «πέφτει» στα 2.550 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο και το τεκμήριό του μειώνεται στα 10.920 ευρώ (μείωση κατά 4.368 ευρώ ή 28,57%).
Υπενθυμίζεται ότι το τεκμήριο για ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες κατοικίες υπολογίζεται ως ακολούθως:
• μέχρι και 80 τ.μ. κύριων χώρων με 40 ευρώ το τ.μ.
• από 81 μέχρι και 120 τ.μ. με 65 ευρώ το τ.μ.
• από 121 μέχρι και 200 τ.μ. με 110 ευρώ το τ.μ.
• από 201 έως 300 τ.μ. με 200 ευρώ το τ.μ. Και
• από 301 τ.μ. με 400 ευρώ το τ.μ.
Για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ., τα ποσά προσαυξάνονται κατά 40% και για περιοχές με τιμή ζώνης από 5.000 ευρώ και άνω το τ.μ. κατά 70%, ενώ για μονοκατοικία τα ποσά προσαυξάνονται κατά 20%. Για ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες δευτερεύουσες κατοικίες το τεκμήριο ορίζεται στο 50% του τεκμηρίου της κύριας κατοικίας μαζί με τον βοηθητικό χώρο της.
Τα τεκμήρια δεν ισχύουν στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Προκειμένου για κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντίγραφων λογαριασμών της ΔΕΗ ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων) από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το υπόψη διάστημα.
Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας του ακινήτου, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης θα υπολογίζεται με βάση τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας και στη συνέχεια θα γίνεται ο επιμερισμός της, μεταξύ των συνιδιοκτητών, με βάση τα ποσοστά συνιδιοκτησίας τους. Τα τέκνα που φιλοξενούνται από τους γονείς τους στην κατοικία των γονέων δεν επιβαρύνονται με το τεκμήριο της κατοικίας στην οποία μένουν.
Δάνεια από συγγενείς, πώληση περιουσιακών στοιχείων, καθώς και γονική παροχή ή δωρεά χρηματικών ποσών μπορεί να αποδειχθούν σωτήρια για τους φορολογούμενους που θέλουν να αποφύγουν την παγίδα των τεκμηρίων. Όσοι καταφέρουν να δικαιολογήσουν τα τεκμήρια δεν θα φορολογηθούν με βάση το υψηλότερο ποσό του τεκμαρτού εισοδήματος, αλλά με βάση το εισόδημα που έχουν δηλώσει.
Χρήσιμα εργαλεία για να μην υπάρξει ζήτημα με τα τεκμήρια είναι τα εξής:
• Εισόδημα από πώληση περιουσιακών στοιχείων. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χρηματικά ποσά που έχετε εισπράξει το 2015 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων, δηλαδή από πωλήσεις IX, ακινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ. Από τα ποσά αυτά ωστόσο θα πρέπει να αφαιρέσετε τις δαπάνες που πραγματοποιήσατε για την απόκτηση των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων.
• Τα δάνεια από τράπεζες – συγγενείς. Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο.
• Οι δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών. Αρκεί τα συμβολαιογραφικά ή ιδιωτικά έγγραφα να είχαν υπογραφεί μέχρι και 31.12.2015.
• Οι αποζημιώσεις απολύσεων και τα εφάπαξ των ασφαλιστικών ταμείων.
• Τα ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα όπως η αποζημίωση για ατύχημα.
• Τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια (λαχεία, ΠPO-ΠO, ΛOTTO, TZΟKEP και Προκαθορισμένο Στοίχημα).
• Εισοδήματα και έσοδα που αποκτήθηκαν τα έτη προ του 2015, δεν ξοδεύτηκαν μέχρι τις 31-12-2014 και αναλώθηκαν εντός του 2015.
Οι φορολογούμενοι μπορούν να καλύψουν την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων, επικαλούμενοι εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμη και πριν από 10, 20 ή 30 χρόνια. Μπορούν ειδικότερα να ανατρέξουν στις φορολογικές δηλώσεις προηγούμενων συνεχόμενων ετών (όσων ετών θέλουν) και να προβούν στις ακόλουθες ενέργειες:
Να αθροίσουν τα ποσά των πάσης φύσεως εισοδημάτων (από μισθούς, συντάξεις, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες από πώληση μετοχών κ.λπ.) και τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, τα οποία έχουν αναγράψει στις δηλώσεις των παρελθόντων ετών.
Από το άθροισμα εισοδημάτων και εσόδων προηγούμενων ετών που θα προκύψει θα αφαιρέσουν τα ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, ΙΧ αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.) καθώς και τα ποσά που δήλωσαν στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησαν για να αποκτήσουν περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, ΙΧ αυτοκίνητα, σκάφη, αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).
Εν κατακλείδι, όλες αυτές οι διευκολύνσεις που παρέχονται πρόκειται να βοηθήσουν τους πολίτες που επιβαρύνονται οικονομικά. Γενικά η περικοπή των τεκμηρίων διαβίωσης είναι πολύ σημαντική για τους πολίτες και θα πρέπει να γίνουν και άλλες μεταρρυθμίσεις που να διευκολύνουν τους πολίτες να πληρώνουν τους φόρους τους. Βέβαια το νέο ασφαλιστικό και φορολογικό νομοσχέδιο βρίσκεται ακόμα προ των πυλών και σίγουρα θα αποτελέσει αντικείμενο έντονου διαλόγου.
