Της Isabelle Lasserre
Η πρόσφατη επιχείρηση του Ιράν κατέδειξε την αποτελεσματικότητα του “Σιδερένιου Θόλου” και αποκάλυψε την εξάρτηση της ασφάλειας του εβραϊκού κράτους από τους εταίρους του.
Ακόμη και η καρδιά της Μέσης Ανατολής δεν μπορεί να αγνοήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όταν η Ρωσία ξεκίνησε τον ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον του γείτονά της τον Φεβρουάριο του 2022, το Ισραήλ απέρριψε τα αιτήματα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι για βοήθεια στην εδραίωση του αντιαεροπορικού αμυντικού του συστήματος. Για τους Ισραηλινούς ηγέτες, η ανάγκη να απαλλαγεί η Ρωσία του Πούτιν, η στρατιωτική παρουσία της οποίας στη Συρία την καθιστά “γείτονα” του εβραϊκού κράτους, είχε προτεραιότητα έναντι της βοήθειας προς έναν Εβραίο πρόεδρο, η χώρα του οποίου δεχόταν επίθεση από έναν σύμμαχο του Ιράν, του κύριου εχθρού του Τελ Αβίβ. Αλλά το σπιράλ του πολέμου που φαίνεται να έχει κατακλύσει την περιοχή μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου σημαίνει ότι τα δύο πεδία πρέπει να συγκριθούν.
Στη Μόσχα όπως και στην Τεχεράνη, η ίδια τακτική του κορεσμού της αντιαεροπορικής άμυνας χρησιμοποιείται για την αποδυνάμωση του αντιπάλου. “Το Ιράν έχει μάθει από τα ρωσικά πλήγματα στην Ουκρανία”, σημειώνει ο Emile Hokayem, ειδικός στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών (IISS) στο Λονδίνο, στον λογαριασμό του στο X. Στις 13 και 14 Απριλίου, η μαζική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, η πρώτη άμεση επίθεση κατά του εβραϊκού κράτους μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979, πραγματοποιήθηκε με τη χρήση 170 μη επανδρωμένων αεροσκαφών και περισσότερων από 150 πυραύλων, που εκτοξεύτηκαν σε διαδοχικά κύματα. Ο Emile Hokayem αναλύει ότι ο “συνδυασμός διαφορετικών εναέριων μέσων” είχε σκοπό όχι μόνο να επιδείξει αλλά και να “καταστρέψει”.
Να εξουδετερώσει την άμυνα του αντιπάλου: αυτή ακριβώς είναι η τακτική της Ρωσίας όταν πνίγει την αεράμυνα της Ουκρανίας κάτω από μια βροχή μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων, που εκτοξεύονται σε διαδοχικά κύματα. Όπως δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος: “Στην Ουκρανία γνωρίζουμε πολύ καλά τη φρίκη παρόμοιων επιθέσεων. Μέχρι το τέλος του 2023, η ουκρανική αεράμυνα είχε καταφέρει να αναχαιτίσει σχεδόν όλες τις επιθέσεις της Ρωσίας. Αλλά τον Απρίλιο, η Ουκρανία έχασε το ένα τρίτο των πυραύλων που εκτοξεύτηκαν εναντίον των υποδομών της, οι οποίοι κατέστρεψαν τον μεγαλύτερο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής του Κιέβου. “Τα λόγια δεν σταματούν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ούτε αναχαιτίζουν τους πυραύλους. Μόνο η συγκεκριμένη βοήθεια μπορεί να το κάνει αυτό”, δήλωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, λίγο πριν από την αποδέσμευση της αμερικανικής βοήθειας. Όπως και η Ουκρανία το 2023, το Ισραήλ κατάφερε να αποκρούσει σχεδόν όλους τους πυραύλους και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εκτόξευσε το Ιράν.
Το κουτί της Πανδώρας
Αλλά αν ο πόλεμος τραβήξει σε μάκρος, θα μπορούσε το εβραϊκό κράτος να επαναλαμβάνει κάθε φορά τις επιδόσεις του Απριλίου; Το Ιράν και οι σύμμαχοί του στη Μέση Ανατολή διαθέτουν ένα σημαντικό απόθεμα μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων. Σ’ έναν ολομέτωπο πόλεμο, αντιμέτωπο με βολές που εκτοξεύονται από πολλαπλές κατευθύνσεις και συνεχώς από το Ιράν ή τους συνεργάτες του στο Λίβανο, την Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ, η αεράμυνα του Ισραήλ, κορεσμένη και καταβεβλημένη, θα μπορούσε γρήγορα να χάσει τη στεγανή της ακεραιότητα. “Η στρατιωτική ικανότητα της Χεζμπολάχ είναι τουλάχιστον δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Χαμάς”, επισημαίνει ο Bertrand Besancenot, πρώην πρέσβης στην περιοχή. Ενώ πιστεύει ότι το Ιράν θα κάνει ό,τι μπορεί “για να μην χάσει το τζόκερ του στην περιοχή, τη Χεζμπολάχ”, φοβάται ότι μια “μεγάλη ισραηλινή επέμβαση” εναντίον της λιβανέζικης ένοπλης πτέρυγας της Τεχεράνης θα μπορούσε να ανοίξει ένα “κουτί της Πανδώρας”.
Σ’ ένα τέτοιο σενάριο, το Ισραήλ θα εξαντλούσε γρήγορα τα αποθέματά του και θα μπορούσε μια μέρα να αντιμετωπίσει προκλήσεις παρόμοιες με αυτές που αντιμετωπίζει σήμερα η Ουκρανία. Η αποτελεσματικότητα της προστασίας του Ισραήλ έναντι της ιρανικής επίθεσης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ποιότητα και την πολυπλοκότητα της αεράμυνας του εβραϊκού κράτους, καθώς και στο γεγονός ότι οι Ιρανοί είχαν προειδοποιήσει για την επικείμενη επίθεσή τους, δίνοντας χρόνο στην Tsahal να προετοιμαστεί. Αλλά οφειλόταν επίσης στην ουσιαστική υποστήριξη που έλαβε από τους Άραβες εταίρους του Ισραήλ και τις δυτικές δυνάμεις, που συνεργάστηκαν σε συνασπισμό. Αμερικανικά, βρετανικά και γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη και η ιορδανική αεράμυνα κατέρριψαν πολυάριθμα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους πριν φτάσουν στα σύνορα του Ισραήλ. Οι συνθήκες για την άμυνα του Ισραήλ ήταν επομένως ιδανικές. Όμως η επιχείρηση αποκάλυψε επίσης την εξάρτηση της ασφάλειας του Ισραήλ από τους εταίρους του.
Η Ουκρανία, ένα “παράπλευρο θύμα”
Μπορεί το εβραϊκό κράτος να βασίζεται σ’ αυτή την εξωτερική υποστήριξη επ’ αόριστον, σε μια εποχή που οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να κάνουν περισσότερα για να αντιμετωπίσουν την απειλή από την Κίνα και που η αμερικανική υποστήριξη προς το Ισραήλ κάνει τον Τζο Μπάιντεν να χάνει ψήφους; Οι Αμερικανοί ηγέτες έχουν επαναβεβαιώσει ότι δεν θέλουν να εμπλακούν σ’ έναν περιφερειακό πόλεμο. Το χρήμα είναι η ζωογόνος δύναμη κάθε πολέμου. Ο Λευκός Οίκος δεν έχει έλλειψη από αυτά, αλλά χρειάζεται την έγκριση του Κογκρέσου προτού ανοίξει το πορτοφόλι του. Οι σύγχρονες συγκρούσεις είναι δαπανηρές. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2021 μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, η Tsahal εξάντλησε μεγάλο αριθμό αναχαιτιστικών της για να εμποδίσει τις χιλιάδες ρουκέτες που εκτοξεύονταν από τη Γάζα.
Για να αναπληρώσει τα αποθέματά της, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να αποδεσμεύσουν 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε βοήθεια έκτακτης ανάγκης. Η υπεράσπιση του εβραϊκού κράτους στις 13 και 14 Απριλίου θα κόστιζε 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε μεταχειρισμένο εξοπλισμό. Υπάρχει παγκόσμια έλλειψη αποτελεσματικών πυραύλων αναχαίτισης ικανών να αντιμετωπίσουν βαλλιστικούς πυραύλους. Σήμερα, η αμερικανική δέσμευση προς το Ισραήλ δεν αμφισβητείται, ακόμη και αν ο Μπάιντεν, σύμφωνα με τα λόγια ενός διπλωμάτη, “δεν μπορεί πλέον να αντέξει τον Νετανιάχου”. Η ασφάλεια του Ισραήλ αποτελούσε πάντα προτεραιότητα στις αμερικανικές στρατηγικές επιλογές. Θα είναι πάντα έτσι; “Οι επιλογές του Ισραήλ γίνονται τόσο πιο περιορισμένες όσο και πιο δύσκολες”, σημειώνει ο πρώην διπλωμάτης Michel Duclos σε σημείωμά του για το Institut Montaigne.
Την ίδια στιγμή, οι άλλοι δυτικοί σύμμαχοι του Ισραήλ δεν καταφέρνουν καν να ικανοποιήσουν τα αιτήματα της Ουκρανίας για στρατιωτική βοήθεια. Οι καθυστερήσεις στην παράδοση μαχητικών αεροσκαφών και οι υποβαθμισμένες υποσχέσεις προκαλούν πικρία στο Κίεβο, όπου υπάρχουν φόβοι ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ Ισραηλινών και Ουκρανών μετατρέπεται σε βάρος των τελευταίων. Σε συνέντευξή του που αναρτήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κάλεσε τη Δύση να παράσχει στο Κίεβο την ίδια βοήθεια που έδωσε στο Ισραήλ. Αυτό ήταν πριν από την αποδέσμευση της αμερικανικής βοήθειας… Αλλά η έχθρα δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς από τότε.
Με τις ενεργειακές υποδομές να καταρρέουν κάτω από ένα χαλί από ρωσικές βόμβες, οι Ουκρανοί αισθάνθηκαν ότι είχαν υποβιβαστεί σε δεύτερη μοίρα όταν είδαν τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία να σπεύδουν να αναχαιτίσουν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τους πυραύλους που εκτοξεύτηκαν εναντίον του Ισραήλ. “Υπερασπιζόμενος το Ισραήλ, ο ελεύθερος κόσμος απέδειξε ότι μια τέτοια ενότητα είναι όχι μόνο δυνατή, αλλά και 100% αποτελεσματική. Το ίδιο είναι εφικτό και για την προστασία της Ουκρανίας”. Υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο πεδίων, και αυτή είναι ότι το Ισραήλ, σε αντίθεση με τη Ρωσία, δεν επιδεικνύει την πυρηνική απειλή κατά της Δύσης… Οι νικητές είναι οι Ρώσοι και οι Κινέζοι, οι οποίοι μπορούν να χαίρονται βλέποντας τους δυτικούς αντιπάλους τους να εστιάζουν την προσοχή και τις δυνάμεις τους στη Μέση Ανατολή και όχι στην Ουκρανία ή στον Ινδο-Ειρηνικό”, αναλύει ο Michel Duclos. Φοβάται ότι η Ουκρανία θα γίνει “παράπλευρο θύμα των αυξανόμενων εντάσεων στη Μέση Ανατολή”. Λες και ο ένας πόλεμος θα μπορούσε να εκδιώξει ή να αγνοήσει τον άλλο…
