Μετά από μήνες απειλών, λεονταρισμών και κομπασμών π πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκανε το αυτονόητο και απελευθέρωσε -μετά από δύο χρόνια τον Αμερικανό πάστορα Άντριου Μπράνσον.
Με την τουρκική λίρα να σημειώνει ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου και του ευρώ και την Τουρκία να βρίσκεται στα πρόθυρα των capital controls, η Τουρκία στέλνει ένα μήνυμα «υποταγής στις ΗΠΑ σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, αλλά και εξισορρόπησης της τουρκικής οικονομίας που βρισκόταν εδώ και μήνες στα “κόκκινα”.
Για τα προσχήματα ο Μπράνσον καταδικάστηκε μεν σε τριετή φυλάκιση -κατηγορούμενος για τρομοκρατία- ωστόσο η ποινή του συμψηφίζεται με τον χρόνο κράτησής του σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου, το οποίο διέταξε την άρση του κατ’ οίκον περιορισμού του.
Ο συνήγορος του Μπράνσον, Τζέι Σέκιουλοου, ο οποίος είναι επίσης και δικηγόρος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, χαιρέτισε την απόφαση, τονίζοντας ότι συνιστά μια σημαντική νίκη του πάστορα Μπράνσον και της οικογένειάς του. «Ευχαριστούμε τον πρόεδρο (Τραμπ), τα μέλη του Κογκρέσου και τους διπλωμάτες που συνέχιζαν να ασκούν πιέσεις στην Τουρκία», πρόσθεσε στην ανακοίνωση που εξέδωσε, αναφερόμενος στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν τον Αύγουστο από την Ουάσινγκτον στην Άγκυρα.
Η απόφαση του δικαστηρίου είχε ήδη θετικές αντιδράσεις στην συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας, ωστόσο πολιτικοί αναλυτές αναμένουν να δουν ποια θα είναι τα ανταλλάγματα των ΗΠΑ απέναντι στην Άγκυρα πέρα από την άρση των οικονομικών κυρώσεων αφού και στις ΗΠΑ εκκρεμούν δίκες για την υπόθεση της τουρκικής Χάλκ Μπάνκ αλλά και η έκδοση του Γκιουλέν την οποία ζητά επίμονα η Τουρκία.
Η απελευθέρωση του προτεστάντη πάστορα αναμένεται να αποτελέσει εφαλτήριο για την αποκλιμάκωση της κρίσης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, μία κρίση που οδήγησε σε έναν εκατέρωθεν «πόλεμο» οικονομικών κυρώσεων.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ διπλασίασε τους δασμούς στις εισαγωγές αλουμινίου και χάλυβα από την Τουρκία. Με τη σειρά του ο Τούρκος πρόεδρος, αφού αποφάσισε στα αμερικανικά προϊόντα, προχώρησε σε αύξηση δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα αμερικανικής προέλευσης, περιλαμβανομένων επιβατικών οχημάτων, αλκοολούχων ποτών και ποικιλιών καπνού.
Ωστόσο, τα πρώτα σημάδια επαναπροσέγγισης είχαν διαφανεί από τις αρχές Αυγούστου, όταν στο περιθώριο της συνόδου των χωρών ASEAN, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον Αμερικανό ομόλογό του ΥΠΕΞ, Πομπέο και συζήτησαν όλα τα ακανθώδη διμερή ζητήματα.
Πλέον οι εκατέρωθεν κυρώσεις σιγά σιγά θα αρθούν και οι μεταξύ τους σχέσεις θα επανέλθουν αν όχι σε ένα καθεστώς κανονικότητας, τουλάχιστον σε μια όχι ψυχροπολεμική κατάσταση.
«Η απελευθέρωση Μπράνσον αποτελεί σημαντική είδηση καθώς ξεκαθαρίζει λίγο την ατμόσφαιρα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και μπορεί να γίνει αφετηρία για επανέναρξη των διμερών επαφών σε άλλη βάση, χωρίς την σκιά της υπόθεσης Μπράνσον να επικρέμεται πάνω από τις μεταξύ τους σχέσεις», επισημαίνει ο Σονέρ Καγκάπταϊ, διευθυντής του Τουρκικού Προγράμματος στο Washington Institute.
«Πιστεύω πως αυτό που στην πραγματικότητα μετράει είναι η σχέση ανάμεσα σε Τραμπ κι Ερντογάν. Τώρα που η υπόθεση Μπράνσον ξεκαθαρίζει, δεν θα αργήσει η στιγμή που θα επανεκκινήσουν την μεταξύ τους σχέση. Φυσικά κι υπάρχουν κι άλλα διμερή θέματα που εκκρεμούν, αλλά από κοινού μπορούν να αντιμετωπιστούν», σημειώνει ο Καγκάπταϊ.
Άλλοι γεωπολιτικοί αναλυτές ωστόσο τονίζουν πως πλέον είναι πιο πιθανή από ποτέ η έκδοση στην Τουρκία του Τούρκου τραπεζίτη Μεχμέτ Χακάν Αττίλα, της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank -πάντως για τον Γκιουλέν ούτε λόγος.
Ο 50χρονος ιερωμένος βρέθηκε εδώ και δυο χρόνια στο επίκεντρο μιας εξαιρετικά σκληρής διαμάχης ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία.
Εγκατεστημένος στην Τουρκία από το 1993, ο Μπράνσον -με καταγωγή από την Βόρεια Καρολίνα- διεύθυνε με τη σύζυγό του Νορίν μια προτεσταντική εκκλησία στη Σμύρνη. Λάτρευε την παραθαλάσσια πόλη και ήθελε να μείνει για πάντα εκεί, να ατενίζει το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου μέχρι να πεθάνει, παρόλο που η μικρή ενορία που είχε στήσει με προσωπικό μόχθο, δεν ξεπερνούσε τα 25 άτομα.
Τρεις μήνες μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος, τον Οκτώβριο του 2016, ο Μπράνσον έλαβε μια κλήση να πάει με τη σύζυγό του στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής τους.
Καθώς είχαν κάνει αμφότεροι τα χαρτιά τους για να λάβουν την τουρκική υπηκοότητα, θεώρησαν πως θα τους ήθελαν για κάτι σχετικό. Αντ’ αυτού, μόλις μπήκε στο αστυνομικό τμήμα, τον συνέλαβαν.
Τo ίδιο απόγευμα ο δικηγόρος του πάστορα επιχείρησε να τον επισκεφθεί στο κρατητήριο, αλλά οι αστυνομικοί του το απαγόρευσαν υποστηρίζοντας ότι ο πάστορας είχε υπογράψει υπεύθυνη δήλωση με την οποία απαρνιόταν κάθε νομική εκπροσώπηση. Επιπλέον, κανείς μέχρι πολύ πρόσφατα δεν γνώριζε τις κατηγορίες που του απέδιδε η Τουρκία ενώ μέχρι τις 13 Οκτωβρίου 2016, η διεύθυνση του Σωφρονιστικού Ιδρύματος Χαρμανταλί δεν επέτρεψε σε κανέναν να έρθει σε επαφή με τον Αμερικανό κρατούμενο.
Ο πάστορας βρισκόταν στην απομόνωση, χωρίς δικαίωμα επικοινωνίας με τους άλλους τρόφιμους της φυλακής ή με τον έξω κόσμο και οι Τούρκοι δεν επέτρεψαν ούτε στον Αμερικανό πρόξενο να επισκεφθεί τον ιερέα πετώντας όλα τα τα ρούχα και τα τρόφιμα που επιχείρησαν να του στείλουν στη φυλακή μέλη του ποιμνίου του.
Χρειάστηκε να περάσουν δυο μήνες (9 Δεκεμβρίου 2016) για να επιβεβαιωθεί μέσω εισαγγελικού πορίσματος η κατηγορία της συμμετοχής του πάστορα σε ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση.
Σύμφωνα λοιπόν με το πλήρες κατηγορητήριο, ο Μπράνσον «ανήκε και συμμετείχε στη διεύθυνση» του δικτύου του αυτοεξόριστου τις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα θεωρεί εγκέφαλο της απόπειρας στρατιωτικού πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016.
«Δεν δέχομαι τις κατηγορίες. Δεν έχω εμπλακεί ποτέ σε παράνομη δραστηριότητα», είχε πει τότε ο Μπράνσον μιλώντας στα τουρκικά. «Θα ήταν προσβολή προς τη θρησκεία μου. Είμαι χριστιανός, δεν θα εντασσόμουν ποτέ σε ένα ισλαμιστικό κίνημα», πρόσθεσε.
Ο πάστορας κατηγορήθηκε επίσης για κατασκοπεία με στρατιωτικούς και πολιτικούς σκοπούς. «Δεν έχω εμπλακεί ποτέ σε δραστηριότητες κατασκοπείας», απάντησε ο ίδιος.
Ο Μπράνσον προφυλακίστηκε τον Οκτώβριο του 2016 και παρέμεινε στις φυλακές του Αλιάγα μέχρι πριν τρεις μήνες, στις 24 Ιουλίου, δηλαδή σχεδόν δυο χρόνια!
