Γράφει ο Ηλίας Κάτρης*
8 χρόνια τώρα η ίδια ιστορία, το ίδιο πρόβλημα: Η ανάπτυξη. Πού είναι; Θα έρθει; Πόσα μέτρα θα πάρουμε για να την επιτύχουμε; Θα πάρουμε και δεύτερο, τρίτο, τέταρτο μνημόνιο. Είναι πράγματι μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο, το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια πλούσια χώρα σε συγκριτικά πλεονεκτήματα, αλλά ακόμα δεν έχουμε έναν οδικό χάρτη εξόδου από την κρίση, ένα πλάνο προσέλκυσης επενδύσεων, ένα αναπτυξιακό πρότυπο που θα ακολουθηθεί. Κατά καιρούς ψηφίζονται στην Βουλή αναπτυξιακοί νόμοι.
Η ανάπτυξη όμως δεν έρχεται με ένα νόμο και ένα άρθρο. Η ανάπτυξη όμως δεν έρχεται ούτε απλά με μείωση φόρων και δίνοντας κίνητρα. Πρέπει να πείσεις τον επενδυτή ότι έχεις όραμα και αναπτυξιακό σχέδιο, ότι ξέρεις πού και πώς πρέπει να επενδυθεί.
Κλείνοντας τον πρόλογο-ωδή εξύψωσης της έννοιας της ανάπτυξης, ας περάσουμε στο «ψητό». Τι έχει η Ελλάδα που μπορεί να παράγει και να εξάγει; Αυτοκίνητα και αεροπλάνα; Όχι. Αγροτικά προϊόντα; Ναι μεν, αλλά υπάρχει το ζήτημα της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας που δεν αφήνει τον ελληνικό αγροτικό τομέα να δώσει τα μέγιστα ακόμα και αν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Ανθρώπινο δυναμικό και υψηλή τεχνολογία; Ίσως, χρειάζεται όμως ακόμα πολύ προσπάθεια σε αυτό τον τομέα.
Έχουμε όμως και κάποια σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία τα χουμε σε αφθονία και θα τα έχουμε για πάντα και τα είχαμε πάντα μπροστά στα μάτια και τα χέρια μας. Αυτά δεν είναι άλλα από το δίπτυχο «ήλιος και θάλασσα». Πέρα από πηγή έμπνευσης για τους μεγάλους ποιητές μας, αυτά τα δύο στοιχεία αποτελούν ικανή και αναγκαία προϋπόθεση αναπτυξιακή απογείωση. Είναι τα πιο πανίσχυρα όπλα τα οποία είναι μπροστά στα μάτια μας μα εμείς κάνουμε σαν να μην τα βλέπουμε. Ή μήπως –φευ- όντως δεν τα βλέπουμε;
Ήλιος και θάλασσα δεν σημαίνουν απλά τουρισμός το καλοκαίρι. Ανοίγουν τις αναπτυξιακές πόρτες για πολλούς τομείς. Ενέργεια, ναυτιλία, ναυπηγοκατασκευαστική, τουρισμός!
Η Ελλάδα είναι η χώρα με το 50% των ηλιακών συλλεκτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι μια χώρα με τεράστια ηλιοφάνεια η οποία δυστυχώς πάει χαμένη. Η ηλιακή ενέργεια θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε διεισδύσει στην καθημερινότητα των Ελλήνων, να την αξιοποιούν οι επιχειρήσεις για να μειώσουν τα έξοδα τους, να την χρησιμοποιούν οι νησιώτες που ζουν απομονωμένοι πολλές φορές από την ηπειρωτική χώρα για να μην μένουν και ενεργειακά απομονωμένοι.
Επίσης η ηλιακή ενέργεια θα μπορούσε να γίνει και προϊόν προς εξαγωγή. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το πρόγραμμα ήλιος –που ήταν και μνημονιακή δέσμευση- το οποίο προέβλεπε την μείωση των ελλειμμάτων μέσω τεράστιων επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά και εξαγωγή της ενέργειας σε χώρες της Ευρώπης.
Αλήθεια ποια αδράνεια και ποια αδιαφορία το ναυάγησαν; Ποιο ανύπαρκτο θεσμικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ αποτελεί τροχοπέδη για την ενίσχυση της απασχόλησης και των εξαγωγών από την ηλιακή ενέργεια; Δεν θα μπω στον κόπο να θίξω τις απεριόριστες ενεργειακές προκλήσεις από την θάλασσα, τα κύματα και τα υδροηλεκτρικά πάρκα.
Ο τουρισμός επίσης θα μπορούσε με την χρήση του δίπτυχου Ήλιος-Θάλασσα να περάσει σε μια άλλη εποχή. Από την εποχή των γραφικών κυκλαδίτικων τοπίων στην εποχή της πλήρης εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων. Τα γραφικά και πανέμορφα νησιά πλέον δεν αρκούν. Δεν μπορούν να ωθήσουν από μόνα τους τις αφίξεις προς νέα ιστορικά ρεκόρ και να αυξήσουν θεαματικά τα έσοδα. Χρειάζεται νέα και καινοτόμα προσέγγιση του ελληνικού τουριστικού μοντέλου.
Ενδεικτικά αναφέρω τον τουρισμό πολυτελείας, δηλαδή τον τουρισμό που απευθύνεται σε ευκατάστατους τουρίστες με διαφοροποιημένα τουριστικά προϊόντα και κατάλληλο συνδυασμό τοπίων και φυσικών παροχών με υπηρεσίες υψηλού κόστους και στοχευμένο μάρκετινγκ. Ακόμα, η Ελλάδα λόγω της τοποθεσίας της και των πολλών νησιών της είναι κρίμα να μην δίνει κίνητρα στην ενίσχυση των κρουαζιερόπλοιων και του τουριστικού προϊόντος που παρέχουν. Ο τουρισμός ιατρικού τύπου ή ο τουρισμός για άτομα με ειδικές ανάγκες είναι επίσης τομείς οι οποίοι θα έπρεπε να αποτελούν στόχο και θα μπορούσαν να κερδιθούν λόγω της ιδιομορφίας της ελληνικής γης.
Τέλος, οι δυναμικές της ναυτιλίας και της ναυπηγοκατασκευαστικής είναι τεράστιες. Ειδικά σε εποχές που το υγροποιημένο αέριο αποκτά μεγάλη δυναμική και η Ελλάδα, αποτελώντας μια από τις πιο ισχυρές χώρες στον κλάδο των πλοίων μεταφοράς, μπορεί διεκδικεί πλεονεκτική θέση στην ενεργειακή σκακιέρα του πλανήτη. Μάρτυρας και η διαρκής ενίσχυση του ελληνικού στόλου με πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου, όπως και η είσοδος ελληνικών ομίλων στον κλάδο των πλωτών σταθμών αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Επιπλέον, χαρακτηριστικό είναι ότι η χώρα μας κατέχει τον στόλο με τη μεγαλύτερη αξία παγκοσμίως, διατηρώντας την πρωτοκαθεδρία και το 2016 με αξία στόλου να φτάνει τα 80 δισ. Ευρώ. Η ναυτιλία είναι ένας κλάδος που με σωστή θεσμική ώθηση μπορεί να αποτελεί για καιρό κλάδος διεθνούς υπερηφάνειας και σύμμαχος στην ανάκαμψη και ανάπτυξη.
Είναι προφανές ότι λύσεις υπάρχουν. Και οι λύσεις δεν είναι μακριά μας είναι μπροστά μας. Στον ουρανό, στον ήλιο και τη θάλασσα. Αν χτίσουμε πάνω τους, πάνω στα συγκριτικά πλεονεκτήματα μας ως χώρα ένα εθνικό σχέδιο ανάπτυξης και παραγωγικότητας, πάνω από κόμματα και ιδεολογίες με κύριο άξονα την λογική και την ειλικρίνεια, ο δρόμος της οικονομικής απογείωσης δεν είναι μακριά. Στον τόπο αξίζει κάτι καλύτερο, είμαστε κοντά, ας είμαστε και δημιουργικοί και θα το επιτύχουμε.
*Ο Ηλίας Κάτρης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου πολιτικών και οικονομικών μελετών «Κέντρο Αστικής Μεταρρύθμισης» στην περιφέρεια Αττικής και απόφοιτος οικονομικών και διοίκησης επιχειρήσεων.
