Γράφει ο Σπύρος Ριζόπουλος
Follow @Sp_Rizopoulos
Η δήλωση της Άνγκελα Μέρκελ ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες και πρέπει να χαράξει τη δική της πορεία ασφαλώς δεν είναι τυχαία, ούτε πρόκειται για κάποιο φραστικό λάθος. Επιπλέον, η ευθυγράμμιση της ηγεσίας του SPD πίσω από την καγκελάριο, υποδηλώνει πως το Βερολίνο χαράσσει μια νέα εθνική στρατηγική.
Κατ’ αρχήν και μόνο η δήλωση καθεαυτή αποτελεί ιστορικό γεγονός μεγάλης κλίμακας, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς το ποιος την διατυπώνει. Το να ξεστόμιζε Γερμανός καγκελάριος μετά το 1945 ότι υπάρχει «άλλος δρόμος» για την ασφάλεια της Γερμανίας και της Ευρώπης που δεν περιλαμβάνει τις ΗΠΑ θα έμοιαζε με «ανέκδοτο». Ούτε ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας θα μπορούσε ποτέ να συζητηθεί ότι στην ηττημένη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Γερμανία θα υπήρχε αμυντικό δόγμα που δεν θα είχε την έγκριση της Ουάσινγκτον.
Να όμως που η ζωή προχωρά και μαζί της και η πολιτική. Δεν ζούμε στον Ψυχρό Πόλεμο, η Ευρώπη δεν είναι αυτή που βρήκαν οι Γιάνκηδες στις ακτές της Νορμανδίας και μετά από 72 χρόνια το αμερικανικό σχέδιο για την ανόρθωση της Γηραιάς Ηπείρου ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Η Ευρώπη γεννήθηκε και ενηλικιώθηκε οικονομικά και πολιτικά ενώ από το Μάαστριχτ και μετά βλέπουμε την Γερμανία να είναι η ατμομηχανή αυτής της διαδικασίας. Συγκεντρώνει χρήμα και ισχύ που της επιτρέπουν να υπαγορεύει τους κανόνες.
Κάπως έτσι φτάσαμε στο να πει η Άνγκελα Μέρκελ αυτό που μέχρι και πριν μερικά χρόνια θα ακουγόταν αδιανόητο. Σηματοδοτεί το τέλος του μεταπολεμικού κόσμου έτσι όπως τον γνωρίσαμε και είναι ο πρόλογος μιας ιστορικής αλλαγής. Τώρα το σε ποια κατεύθυνση θα οδηγηθούνε οι εξελίξεις είναι πρόωρο ίσως να εκτιμηθεί, ωστόσο έχει αξία να πάμε στο «ζουμί».
Με ποιες αξιώσεις θα διεκδικήσει η Γερμανία και συνακόλουθα όλη η υπόλοιπη Ευρώπη το δικό της αμυντικό σύστημα;
Σε ποια βάση; Αυτοί που δεν μπορούν να συνεννοηθούν για το χρέος της Ελλάδας θα συμφωνήσουν σε κοινό στρατό; Με ποιόν προϋπολογισμό; Ας είμαστε ειλικρινείς μεταξύ μας – η Ευρώπη έμαθε στο τζάμπα. Με την άμυνα εγγυημένη από τους Αμερικάνους «καλόμαθαν» στις χαμηλές εξοπλιστικές δαπάνες και πάνω σε αυτή τη συνταγή στήθηκε το ευρωπαϊκό οικονομικό θαύμα. Τώρα που φτάσαμε όμως εκεί που πρέπει σε υποδομές, ΑΕΠ και τεχνολογία και ήρθε η ώρα του λογαριασμού, οι Γερμανοί «κάνουν τους Γερμανούς».
Ο «τραχύς» Τραμπ τους ενοχλεί γιατί είναι λένε ωμός και απλοϊκός. Δεν ξέρω πόσο ταιριάζει γούστα των Ευρωπαίων, βλέπω όμως ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ λέει αυτό που υπαγορεύει ο πολιτικός ρεαλισμός στις διεθνείς σχέσεις. «Θες προστασία από εμάς; Θα πληρώσεις. Θες αξίωση παγκόσμιας δύναμης; Πάλι θα πληρώσεις να φτιάξεις δικό σου σύστημα». Οι «τζάμπα μαγκιές» τελειώνουν εδώ. Η πίτα σωστή και ο σκύλος χορτάτος είναι… too good to be true!
Ποιος θα πληρώσει λοιπόν για το «Δ Ράιχ»; Διότι μη γελιόμαστε, περί αυτού θα πρόκειται. Ο οικονομικός εθνικισμός της Γερμανίας όπως εκφράστηκε στην κρίση χρέους αναζητεί τώρα πολιτική και στρατιωτική έκφραση. Η Γερμανία θέλει το ευρώ χωρίς όμως να αναλαμβάνει το κόστος της κρίσης του ευρώ, αντιθέτως συνεχίζει να κερδίζει από αυτή. Το ίδιο ξεκινάει τώρα να κάνει και με την ευρωπαϊκή άμυνα. Αλλά προφανώς εδώ τα πράγματα είναι σαφώς πιο περίπλοκα καθώς διαταράσσονται γεωπολιτικές ισορροπίες και σίγουρα δεν θα έχει να κάνει μόνον με «Τσίπρες» και «Βαρουφάκηδες».
Είναι έτοιμη η Γερμανία και συνακόλουθα η Ευρώπη να τελειώσει με το ΝΑΤΟ; Κι αν ναι η σχεδιαζόμενη δική της άμυνα αφορά ποιούς; Την ευρωζώνη ή τους 27; Κι αν δεν τους αφορά όλους, οι υπόλοιποι τι θα κάνουν; Θα προσφεύγουν διμερώς στις ΗΠΑ, την Ρωσία ή την Κίνα για αμυντική προστασία;
Η δήλωση της Μέρκελ είναι πράγματι ιστορική. Στη θέση των μέχρι σήμερα αυτονόητων και δεδομένων βάζει μια σειρά αναπάντητων ερωτηματικών. Και τις απαντήσεις καλείται εκ των πραγμάτων να της δώσει η ίδια η Γερμανία, προσδιορίζοντας αυτό που θα σημαίνει μια «νέα Γιάλτα». Όμως η ιστορία έχει να μας δώσει ένα πολύ διδακτικό μάθημα. Δεδομένα που διαμορφώθηκαν σε πεδία μάχης, σπανίως αλλάζουν στο πεδίο της διπλωματίας ή της οικονομίας. Μπορεί αυτό να πιστεύει η Γερμανία, αλλά δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα διαψευστεί.
Το σίγουρο πάντως είναι πως το κουτί της Πανδώρας άνοιξε!
