Οι προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά φόρους, επιδόματα αλλά και δεσμεύσεις οικονομικής πολιτικής, συνολικού κόστους 1 δισ. ευρώ, τα οποία θα εφαρμοστούν για το 2024, είναι το πρώτο κύμα μέτρων που θα θεσμοθετήσει το νέο οικονομικό επιτελείο.
Οι πρώτες κινήσεις της νέας κυβέρνησης στο οικονομικό πεδίο έχουν διπλό στόχο. Εντός της Ελλάδας να δοθεί το μήνυμα ότι η κυβέρνηση πραγματοποιεί άμεσα όσα έχει υποσχεθεί. Εκτός της Ελλάδας το μήνυμα είναι ότι η Αθήνα δεν έχει κάποια κρυφή ατζέντα παροχών, αλλά υλοποιεί το σύνολο των μέτρων που έχει εντάξει στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης 2023-2026, είναι κοστολογημένα και σύμφωνα με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις της χώρας.
Το νομοσχέδιο αναμένεται να κατατεθεί μετά το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου (προτεραιότητα θα έχει το νομοσχέδιο για την αναθεώρηση του επιτελικού κράτους) και θα ψηφιστεί πριν κλείσει η Βουλή για τις θερινές διακοπές. Στα μέτρα του νέου νομοσχεδίου θα περιληφθούν:
1 Νέο μισθολόγιο για τους δημοσίους υπαλλήλους. Οι αλλαγές θα επηρεάσουν τις αποδοχές περίπου 600.000 – 700.000 υπαλλήλων. Η δαπάνη θα φτάνει σε ετήσια βάση τα 700 εκατ. ευρώ, ενώ η καθαρή δαπάνη του μέτρου ανέρχεται σε 500 εκατ. ευρώ. Με βάση πρόχειρους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου, οι αυξήσεις θα κλιμακώνονται από το 2,5% για τα υψηλότερα μισθολογικά κλιμάκια έως και 10% για τους χαμηλόμισθους του Δημοσίου. Ειδική μεταχείριση θα έχουν, επίσης, και οι μισθοί σε θέσεις ευθύνης. Το νέο μισθολόγιο θα συνδυαστεί με την προσπάθεια να γίνει αξιολόγηση στο Δημόσιο αλλά και την ψηφιοποίηση του Δημοσίου που θα αλλάξει πολλά από τα οργανογράμματα.
2 Αύξηση αφορολογήτου κατά 1.000 ευρώ για μισθωτούς, συνταξιούχους και κατ’ επάγγελμα αγρότες με παιδιά. Το μέτρο θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2024. Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι θα δουν από τον πρώτο μήνα του επόμενου έτους αύξηση στις μηνιαίες αποδοχές τους, λόγω της μείωσης της παρακράτησης φόρου. Το ετήσιο όφελος φθάνει έως 220 ευρώ, ενώ το δημοσιονομικό κόστος του μέτρου ανέρχεται σε 77 εκατ. ευρώ.
3 Αύξηση από την 1η Ιανουαρίου 2024 κατά 8% του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (κόστος 49 εκατ. ευρώ), ώστε οι πολίτες οι οποίοι ζουν με εισοδήματα κάτω από το επίπεδο της φτώχειας να μπορούν να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος διαβίωσης.
4 Την αύξηση της οικογενειακής παροχής για τους δημοσίους υπαλλήλους. Το επίδομα για ένα παιδί θα αυξηθεί από τα 50 στα 70 ευρώ, για δύο παιδιά από τα 70 στα 120 ευρώ, για τρία παιδιά στα 170 ευρώ και για τέσσερα παιδιά στα 220 ευρώ.
5 Αύξηση του επιδόματος μητρότητας στους ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες. Το κόστος υπολογίζεται στα 40 εκατ. ευρώ ετησίως. Από τους 4 μήνες θα διαμορφωθεί στους 9 μήνες στο ύψος του κατώτατου μισθού (από 150 έως 200 ευρώ που είναι σήμερα).
6 Μονιμοποίηση της απαλλαγής των πρώην δικαιούχων ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη με κόστος 38 εκατ. ευρώ ετησίως. Με αυτόν τον τρόπο 600.000 και πλέον χαμηλοσυνταξιούχοι που έχασαν οριστικά το ΕΚΑΣ θα έχουν δωρεάν φάρμακα. Η πρόσβαση σε δωρεάν φάρμακα θεσμοθετήθηκε αρχικά ως αντιστάθμισμα στην απώλεια του ΕΚΑΣ και έκτοτε παρατείνεται κάθε χρόνο με ειδική νομοθετική ρύθμιση.
7 Επίδομα «Youth Pass» για χρήση στους κλάδους του τουρισμού, των μεταφορών και του πολιτισμού για τους νέους που ενηλικιώνονται (κόστος 30 εκατ. ευρώ ετησίως).
8 Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% για σπίτια που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές με βάση τα ασφαλιστήρια του 2023 (κόστος 40 εκατ. ευρώ). Οι ιδιοκτήτες που έχουν ασφαλίσει τις κατοικίες τους για ολόκληρο το 2023 θα δουν έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ του 2024, ενώ όσοι ασφαλίσουν τα σπίτια τους το 2024 θα κερδίσουν έκπτωση στον φόρο ακινήτων το 2025. Σε κάθε περίπτωση κερδισμένοι είναι οι ιδιοκτήτες κατοικιών που έχουν λάβει στεγαστικό δάνειο, καθώς η ασφάλιση του ακινήτου έναντι φυσικών καταστροφών είναι υποχρεωτική.
«Κληρώνει» για την επιστροφή των μετοχών ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ στο Δημόσιο
Στο ίδιο νομοσχέδιο αναμένεται να ενταχθεί και η επιστροφή των πλειοψηφικών ποσοστών της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ από την ΕΕΣΥΠ στο υπουργείο Υποδομών. Το θέμα ήταν ένα από τα πιο ακανθώδη της προεκλογικής περιόδου ανάμεσα σε Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ.
Η μεταβίβαση των μετοχών εκτός από τη δέσμευση του πρωθυπουργού επιβάλλεται και από απόφαση της Επιτροπής Συμμόρφωσης του ΣτΕ που εκδόθηκε τον περασμένο Μάρτιο. Με την απόφαση υπενθυμιζόταν η υποχρέωση του υπ. Οικονομικών να εφαρμόσει πλήρως προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ να διακόψει κάθε απόπειρα αποκρατικοποίησης και παράλληλα να επιστρέψει την πλειοψηφία των μετοχών των δύο εταιριών από το Υπερταμείο.
«Πράσινο φως»
Η ένταξη της σχετικής διάταξης στο πρώτο οικονομικό νομοσχέδιο της νέας κυβέρνησης περνά και από την έγκριση των Βρυξελλών. Τούτο διότι η σημερινή υπόσταση των δύο δημόσιων εταιριών ύδρευσης και αποχέτευσης, ως ανεξάρτητες θυγατρικές της ΕΕΣΥΠ, προϋποθέτει τη συμφωνία των Βρυξελλών σε δύο θέματα:
- Το πρώτο αφορά τη συμμετοχή των κερδών των δύο εταιριών στο 50% των εσόδων που θα πρέπει να διαθέτει κάθε χρόνο το Ταμείο για τη μείωση του χρέους.
- Το δεύτερο και πιο σημαντικό είναι ότι η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ είναι μέρος της περιουσίας του Δημοσίου έναντι της οποίας το 2018 η ελληνική κυβέρνηση παρείχε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) εγγύηση ύψους 25 δισ. ευρώ για το δάνειο των 86 δισ. ευρώ που πήρε η Ελλάδα κατά το 3ο Μνημόνιο.
Πριν μπει στο νομοσχέδιο η μεταφορά του 51% των δύο εταιριών από την ΕΕΣΥΠ στο υπουργείο Υποδομών θα πρέπει να γίνει μια διαβούλευση με την Ε.Ε. και τον ΕΜΣ, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος η κίνηση αυτή να εκληφθεί από τους εταίρους μας ως παραβίαση της δανειακής σύμβασης και, κατά συνέπεια, να καταστεί ληξιπρόθεσμο το σύνολο του δανείου από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Το πακέτο στήριξης από το 2025 και μετά
Μετά τα μέτρα του 2024 θα έχουμε τα μόνιμα μέτρα, τα οποία θα υλοποιηθούν σε ορίζοντα 2-3 ετών, αρχής γενομένης από το 2025. Τα μέτρα αυτά αφορούν:
- Τη σταδιακή κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος (κόστος 89 εκατ. ευρώ το 2025, 222 εκατ. ευρώ το 2026 και 443 εκατ. ευρώ το 2027). Το μέτρο αφορά περίπου 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες και έχει επισημανθεί και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως αντιαναπτυξιακό, αφού εμποδίζει την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
- Το δεύτερο μόνιμο μέτρο θα είναι η σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (με κόστος 230 εκατ. ευρώ το 2025 και το 2026 και 509 εκατ. το 2027). Και αυτό το μέτρο έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, καθώς μειώνει την ανεργία και αυξάνει την απασχόληση.
- Ενα μέτρο, επίσης, που θα πρέπει να αναμένεται από το τέλος του 2023 μέχρι και τις αρχές του 2024 είναι ο διπλασιασμός του προϋπολογισμού του προγράμματος «Σπίτι μου», το οποίο έχει ήδη συγκεντρώσει 4.700 αιτήσεις υποψήφιων δικαιούχων. Ο πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί αναδρομικά ότι, αν το πρόγραμμα έχει επιτυχία, τότε είναι έτοιμος να διπλασιάσει τα 500 εκατ. ευρώ, που διατέθηκαν αρχικά για τη στέγαση νέων ανθρώπων.
Ακόμη δύο
Παράλληλα με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής αναμένεται να δώσει τους απαραίτητους πόρους, ώστε να μπορεί να προχωρήσουν άλλα δύο θετικά, μόνιμα μέτρα από το 2025 και μετά. Το πρώτο αφορά τη μόνιμη μείωση του βασικού και του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ. Το μέτρο ήταν ενταγμένο στο πρόγραμμα της Ν.Δ. από το 2019. Ωστόσο, η πανδημία και στη συνέχεια η ενεργειακή κρίση ανέβαλαν την εφαρμογή του. Τώρα το μέτρο επανέρχεται, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχουν ουσιαστικά αποτελέσματα στον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής.
Τέλος, ένα μέτρο που έχει πέσει στο τραπέζι από τον πρωθυπουργό κατά την προεκλογική περίοδο είναι η αναμόρφωση σε ποσοστό 30% του καθεστώτος των τεκμηρίων.
