Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Ο Κεμάλ με αστραπιαίες κινήσεις, εμπνέοντας τον σεβασμό και την στήριξη του τουρκικού λαού, κατορθώνει να κατισχύσει του παλαιού τουρκικού καθεστώτος και να ανασυγκροτήσει τη χώρα του. Αναδιοργανώνει ταχύτατα το στρατό και ηγείται των επιχειρήσεων ανάκτησης των απολεσθέντων εδαφών.
Οι τουρκικές δυνάμεις σπάζουν το φράγμα της γραμμής Εσκί Σεχίρ – Αφιόν Καραχισάρ που είχε διαμορφώσει ο ελληνικός στρατός και καταφέρνουν εναντίον του συντριπτικό πλήγμα. Οι ελληνικές δυνάμεις υποχωρούν προς τη Σμύρνη και την αποφράδα μέρα της 27ης Αυγούστου του 1922 η Σμύρνη, το στολίδι της Ιωνίας, παραδίδεται στις φλόγες και στις τουρκικές θηριωδίες.
Το τι επακολούθησε εκείνη την τραγική νύχτα στη Σμύρνη είναι αδύνατον να συλλάβει ο ανθρώπινος νούς. Όπως περιγράφει ο Βιργίλιος, τραγικό «ειπείν και οικτρό οιδέναι». Αλλά ενδεικτικά των θηριωδιών και των σφαγών που έλαβαν χώρα, είναι και τα λόγια του αμερικανού πρεσβευτή στη Σμύρνη Τζόν Χόρτον, που σημείωνε με νόημα, «Εκείνες τις μέρες αισθανόμουν ντροπή που ανήκα στο ανθρώπινο γένος».
Τα επίλεκτα σώματα του τουρκικού ιππικού, οι διαβόητοι «τσέτες», κραδαίνοντας τα γιαταγάνια τους φώναζαν «Βούρ, βούρ, κεραταλάρ». Επάνω στους άπιστους. Έσφαζαν γυναίκες και παιδιά και με τις θηλές του στήθους των γυναικών έφτιαχναν κομπολόγια.
Μέσα σ’ αυτήν την τραγωδία, έλαβε χώρα και το μαρτύριο του εθνομάρτυρα του ελληνισμού Χρυσοστόμου Σμύρνης, κατά κόσμον Χρυσόστομου Καλαφάτη. Ο Χρυσόστομος το όμορφο αυτό ελληνόπουλο, που θα είναι σύμβολο ανά τους αιώνες της αρετής και λεβεντιάς των ελλήνων, αρνήθηκε μετ΄ επιτάσεως τις σωστικές για την ζωή του προσκλήσεις φυγάδευσης των Γάλλων και Άγγλων προξένων. Απάντησε σαν ΕΛΛΗΝΑΣ «Οδηγούμαι στο σταυρό του μαρτυρίου». Οι Τούρκοι αφού τον καταδίκασαν με μια δίκη παρωδία «ως εχθρό του έθνους» τον έγδαραν ζωντανό, έβγαλαν τα μάτια του και τον έσυραν στους δρόμους της Σμύρνης. Ήταν ο τραγικός επίλογος της μεγαλύτερης τραγωδίας του σύγχρονου ελληνισμού.
«Η άπιστη πόλις», όπως αποκαλούσαν οι Τούρκοι την Σμύρνη, έπεφτε στα χέρια τους και μαζί τους ξεκινούσε το δράμα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς ενάμισι εκατομμυρίου ελλήνων, που εγκατέλειπαν τα άγια χώματα της Ιωνίας. Σ΄ αυτόν τον όλεθρο είχαν οδηγήσει οι ασπόνδυλες πολιτικά και διπλωματικά ανερμάτιστες κυβερνήσεις των Αθηνών και των Εθνικοφρόνων, που αδυνατούσαν να καταλάβουν τους μηχανισμούς των γεωπολιτικών παιγνίων.
Πολιτικές που δεν είχαν στόχο, όραμα, προοπτική κατοχύρωσης των νέων κατακτηθέντων εδαφών, αλλά ούτε καν αυτό το στοιχειώδες, σχέδιο επιστροφής του ελληνικού στρατού, που ετράπη σε άτακτο φυγή και μόνον ο λαμπρός συνταγματάρχης Νικόλαος Πλαστήρας «Ο μαύρος καβαλάρης», όπως τον αποκαλούσαν οι Τούρκοι, κατόρθωνε να επιστρέψει στην Ελλάδα, με το Σύνταγμά του διατεταγμένο.
Εκεί είχε οδηγήσει η πολιτική της «Μικράς και Εντίμου Ελλάδος», που χωρίς διπλωματικά ερείσματα και διεθνή στήριξη, είχε ουσιαστικά κρεμάσει, αφήνοντας στο έλεος του θεού τον ελληνικό στρατό, στα βάθη της Ασίας. Όμως όπως ανεμένετο προξένησε κατακλυσμιαίες αλλαγές στο εσωτερικό της Ελλάδος. Ο ελληνικός λαός του οποίου είχε ραγίσει η καρδιά από το δράμα της Μικρασιατικής Τραγωδίας, διψούσε για εκδίκηση και τιμωρία των πολιτικά υπευθύνων και η Ελλάδα είχε γίνει ένα καζάνι που έβραζε.
Σ΄αυτό το βαρύ και πένθιμο για τον ελληνικό λαό κλίμα εκδηλώθηκε το κίνημα των αξιωματικών μας Νικολάου Πλαστήρα και Στυλιανού Γονατά, στις 11 Σεπτεμβρίου 1922 στα νησιά του Αιγαίου, που είχαν δυσμενώς μετατεθεί και η μεταγωγή τους στην Αθήνα, στις 15 επίσης Σεπτεμβρίου. Και σ΄ αυτή τη δύσθυμη και πένθιμη για την πατρίδα ατμόσφαιρα, ο βασιλεύς Κωνσταντίνος πρόξενος και κύριος υπεύθυνος της εθνικής τραγωδίας, με τον στείρο εγωισμό του και τα αβυσσαλέα εξουσιαστικά του σύνδρομα, εγκατέλειπε την Ελλάδα στις 14 Σεπτεμβρίου παραιτούμενος από τον θρόνο υπέρ του γιού του Γεωργίου του Β’.
Στη φωτογραφία η Σμύρνη, το στολίδι της Ιωνίας παραδίδεται στις φλόγες και μαζί της κατεβαίνει στον Άδη ένας μοναδικός πολιτισμός τριών περίπου χιλιάδων ετών, οδηγώντας συνάμα ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες, στον τραγικό δρόμο της προσφυγιάς, που εγκαταλείπουν με οδυρμό ψυχής τις πατρογονικές τους εστίες…
Είναι η μεγαλύτερη τραγωδία του σύγχρονου ελληνισμού. Συνεχίζεται…
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄ Αθηνών.
