Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Follow @j_koutroubis
Μετά από μία συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής των Κρατών της ευρωζώνης, η οποία διήρκησε 17 ώρες οι ηγέτες των κρατών μελών κατέληξαν σε ένα πολύ βαρύ μνημόνιο για την Ελλάδα. Συμφωνήθηκε πριν υπάρξει η επίσημη έναρξη του να ενεργοποιηθεί μία συμφωνία γέφυρα που θα καλύπτει τις ανάγκες της χώρας, αφού βέβαια η Ελλάδα λάβει προκαταβολικά κάποια από τα μέτρα που περιλαμβάνει η συμφωνία.
Η διαπραγμάτευση ήταν επί μακρόν και ιδιαίτερα εξαντλητική για όλους τους ηγέτες και ιδιαίτερα για τον Πρωθυπουργό που βρέθηκε να δέχεται από παντού επιθέσεις και εισαγωγή μέτρων που ξεπερνούσαν κάθε φαντασία, όπως για παράδειγμα την τιτλοποίηση και μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας του κράτους ύψους 50 δις Ευρώ σε ένα ίδρυμα στο Λουξεμβούργο που θα είχε ξένη διοίκηση.
Κάτι τέτοιο δεν αποφεύχθηκε πλήρως καθώς μετά από εκτενείς διαπραγματεύσεις ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε το ταμείο να είναι εδώ με ελληνική διοίκηση χωρίς όμως να καταφέρει να αποφύγει το ενέχυρο των 50 δις. Η Γερμανική πλευρά είχε ολοφάνερα δείξει την πρόθεση της να φύγει η Ελλάδα από το Ευρώ και να εξουθενώσει πολιτικά τον Πρωθυπουργό, επιβάλλοντας στην χώρα μέτρα που ο ίδιος δεν θα δεχόταν πριν υπάρξει το ζήτημα της πτώχευσης και του κλεισίματος των τραπεζών.
Μερικά από τα προαπαιτούμενα, αλλά και τα κύρια σημεία της διαπραγμάτευσης είναι τα εξής:
Ως τις 15 Ιουλίου
1) την μεταρρύθμιση του συστήματος ΦΠΑ και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης ώστε να αυξηθούν τα έσοδα·
2) εμπροσθοβαρή μέτρα για την βελτίωση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος ως τμήμα ενός συνεκτικού προγράμματος μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού·
3) τη διασφάλιση της πλήρους νομικής ανεξαρτησίας της ΕΛΣΤΑΤ·
4) την πλήρη εφαρμογή των σχετικών προβλέψεων του Συμφώνου Σταθερότητας για την Οικονομική και Νομισματική Ενωση της Ευρώπης, ιδίως με το να καταστεί λειτουργικό το Δημοσιονομικό Συμβούλιο πριν από την ολοκλήρωση του Μνημονίου και της θέσπισης σχεδόν αυτομάτων περικοπών σε περίπτωση παρεκκλίσεων από τους στόχους από τα φιλόδοξα πρωτογενή πλεονάσματα και αφού ληφθούν υπόψη οι συστάσεις του Δημοσιονομικού Συμβουλίου και υπό τον όρο της προηγούμενης έγκρισης από τους Θεσμούς·
Ως τις 22 Ιουλίου
1) την υιοθέτηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, κάτι που συνιστά μείζονες αλλαγές των διαδικασιών και των ρυθμίσεων του δικαστικού συστήματος και μπορεί να επιταχύνει τις δικαστικές διαδικασίες και να μειώσει τα κόστη·
2) την ενσωμάτωση της Οδηγίας για την Εξυγίανση και την Εκκαθάριση (σσ: των Τραπεζών) με τη στήριξη της Κομισιόν.
Αμέσως, και μόνο μετά τη νομική εφαρμογή των τεσσάρων προαναφερθέντων πρώτων μέτρων, καθώς επίσης και μετά την υιοθέτηση όλων των δεσμεύσεων που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, και αφού εγκριθούν από τους θεσμούς και το Eurogroup, μπορεί να ληφθεί η η απόφαση να δοθεί εντολή στους θεσμούς να διαπραγματευτούν ένα Μνημόνιο. (Memorandum of Understanding). Αυτή η απόφαση μπορεί να ληφθεί αν έχει προηγηθεί η ολοκλήρωση εθνικών διαδικασιών και εφόσον οι προϋποθέσεις του Άρθρου 13 της συνθήκης του ESM καλύπτονται στη φάση της αξιολόγησης που αναφέρεται στο Άρθρο 13.1.
Για να υπάρξει η βάση μιας επιτυχημένης ολοκλήρωσης του Μνημονίου, οι ελληνικές προτάσεις για μεταρρυθμίσεις πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά ώστε να ληφθεί υπόψη η έντονη επιδείνωση της οικονομικής και δημοσιονομικής θέσης της χώρας κατά τον τελευταίο χρόνο. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να δεσμευτεί επίσημα ότι θα ενισχύσει τις προτάσεις σε μια σειρά τομέων που έχουν επισημάνει οι θεσμοί, με ένα ικανοποιητικό και ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα νομοθέτησης και υλοποίησης, συμπεριλαμβανομένων διαρθρωτικών αλλαγών, οροσήμων και ποσοτικών στόχων στόχους, για να υπάρξει σαφήνεια για την κατεύθυνση των πολιτικών μεσοπρόθεσμα.
Η Ελλάδα θα πρέπει, σε συνεργασία με τους θεσμούς:
1) να προχωρήσει σε φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού και να εξειδικεύσει πολιτικές που θα εξισορροπεί τις δημοσιονομικές επιπτώσεις που είχε η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου για τις αλλαγές που είχαν γίνει στις συντάξεις το 2012 και να εφαρμόσει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος ή αμοιβαία συμφωνημένα εναλλακτικά μέτρα έως τον Οκτώβριο του 2015.
2) να υιοθετήσει πιο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων με σαφές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής όλων των εργαλείων που συστήνει ο ΟΟΣΑ, περιλαμβανομένων της λειτουργίας καταστημάτων την Κυριακή, των περιόδων εκπτώσεων, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακείων, το γάλα και τα αρτοποιία, εκτός της πώλησης μη συνταγογραφούμενων φαρμακευτικών προϊόντων, που θα θεσμοθετηθεί σε επόμενο βήμα, όπως και το άνοιγμα κρίσιμων κλειστών κλάδων (όπως π.χ. η ακτοπλοΐα). Στην συνέχεια της δεύτερης εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, η μεταποίηση είναι ανάγκη να περιληφθεί στην προηγούμενη ενέργεια·
3) στις αγορές ενέργειας, να προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση του διαχειριστή δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), εκτός εάν μπορούν να βρεθούν άλλα μέτρα με ίση επίπτωση στον ανταγωνισμό, όπως έχει συμφωνηθεί με τους θεσμούς·
4) στις αγορές εργασίας, να πραγματοποιήσει λεπτομερή αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό των συλλογικών διαπραγματεύσεων, της βιομηχανικής δραστηριότητας και -σε αρμονία με τις σχετικές οδηγίες της ΕΕ και τις βέλτιστες πρακτικές- των ομαδικών απολύσεων, με βάση το χρονοδιάγραμμα και την προσέγγιση που συμφωνήθηκε με τους Θεσμούς. Στη βάση αυτών των αναθεωρήσεων, οι πολιτικές αγορών εργασίας θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές και να μην περιλαμβάνουν επιστροφές σε παλαιότερες πολιτικές ρυθμίσεις που δεν είναι συμβατές με τους στόχους της προώθησης της βιώσιμης ευρείας ανάπτυξης·
5) να υιοθετήσει τα απαραίτητα βήματα για ενδυνάμωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, περιλαμβανομένων αποφασιστικής δράσης για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και μέτρων ενίσχυσης της διοίκησης του ελληνικού ΤΧΣ και των τραπεζών, ειδικά εξαφανίζοντας την δυνατότητα πολιτικής παρέμβασης ειδικά στη διαδικασία διορισμών.
Επιπρόσθετα, οι Ελληνικές Αρχές θα πρέπει να προχωρήσουν στις ακόλουθες δράσεις:
1) να αναπτύξουν ένα σημαντικά μεγαλύτερο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων με βελτιωμένη διακυβέρνηση·
2) αξιόλογα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία θα μεταφερθούν σε ένα ανεξάρτητο ταμείο που θα τα κεφαλαιοποιήσει μέσω ιδιωτικοποιήσεων και άλλων μέσων. Η κεφαλαιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων θα αποτελέσει μία πηγή για την προγραμματισμένη αποπληρωμή του νέου δανείου από τον ESM και θα θα παράγει κατά τη διάρκεια ζωής του νέου δανείου ένα ποσό-στόχο 50 δισ. ευρώ, από τα οποία 25 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και άλλα περιουσιακά στοιχεία και 50% κάθε απομένοντος ευρώ (π.χ. 50% των 25 δισ. ευρώ) θα χρησιμοποιηθεί για την μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ και το εναπομένον 50% θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις.
Αυτό το ταμείο θα ιδρυθεί στην Ελλάδα και θα το διαχειρίζονται οι Ελληνικές Αρχές υπό την εποπτεία των σχετικών Ευρωπαϊκών Θεσμών. Σε συμφωνία με τους Θεσμούς και χτίζοντας πάνω στις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, πρέπει να υιοθετηθεί ένα νομικό πλαίσιο που να εξασφαλίζει διαφανείς διαδικασίες και κατάλληλη κοστολόγηση των περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με τις αρχές του ΟΟΣΑ και τα πρότυπα διαχείρισης των κρατικών επιχειρήσεων·
1) σε ευθυγράμμιση με τις φιλοδοξίες της Ελληνικής Κυβέρνησης, να εκσυγχρονίσουν και ενισχύσουν σημαντικά την Ελληνική Διοίκηση και να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα, υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την βελτίωση της παραγωγικότητας και την απόπολιτικοποίηση της Ελληνικής Διοίκησης. Μία πρώτη πρόταση θα πρέπει να παρασχεθεί μέχρι τις 20 Ιουλίου μετά από συζητήσεις με τους Θεσμούς. Η Ελληνική Κυβέρνηση δεσμεύεται να μειώσει περαιτέρω το κόστος της Ελληνικής Διοίκησης, σε ευθυγράμμιση με ένα πρόγραμμα που θα συμφωνηθεί με τους Θεσμούς·
2) να εξομαλύνει πλήρως τις πρακτικές εργασίας με τους Θεσμούς, περιλαμβανομένων και των απαραίτητων επι τόπου εργασιών στην Αθήνα, για να βελτιώσει την εφαρμογή και παρακολούθηση των προγραμμάτων. Η κυβέρνηση είναι ανάγκη να συμβουλευτεί και να συμφωνήσει με τους Θεσμούς σε όλα τα νομοσχέδια στους σχετικούς τομείς και σε κατάλληλο χρόνο, πριν τα υποβάλει σε δημόσια διαβούλευση ή στο Κοινοβούλιο. Η Σύνοδος των Ηγετών της Ευρωζώνης καθιστά σαφές ξανά ότι η εφαρμογή είναι κομβικής σημασίας, και σε αυτό το πλαίσιο καλωσορίζει την πρόθεση των Ελληνικών Αρχών να ζητήσουν μέχρι τις 20 Ιουλίου υποστήριξη από τους Θεσμούς και τα Κράτη Μέλη για τεχνική βοήθεια, και ζητάει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συντονίσει αυτή την βοήθεια από την Ευρώπη.
Με την εξαίρεση του νομοσχεδίου για την ανθρωπιστική κρίση, η ελληνική κυβέρνηση θα επανεξετάσει με στόχο την τροποποίησή τους νομοθεσίες που εισήχθησαν σε αντίθεση με τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου με υπαναχωρήσεις σε προηγούμενες προγραμματικές δεσμεύσεις ή θα προσδιορίσει σαφώς αντισταθμιστικά ισοδύναμα για τα κεκτημένα δικαιώματα που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια.
Η παραπάνω λίστα δεσμεύσεων είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις προκειμένουν να αρχίσουν εκ νέου οι διαπραγματεύσεις με τις ελληνικές αρχές. Ωστόσο, η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης κατέστησε σαφές ότι η έναρξη των διαπραγματεύσεων δεν αποκλείει οποιαδήποτε πιθανή τελική συμφωνία για ένα νέο πρόγραμμα ESM,η οποία θα πρέπει να βασίζεται σε μια απόφαση για το συνολικό πακέτο (συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης των αναγκών, της βιωσιμότητας του χρέους και μιας πιθανής χρηματοδότηση- γέφυρας).
Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης σημειώνει τις πιθανές χρηματοδοτικές ανάγκες του προγράμματος μεταξύ 82 και 86 δισεκ. ευρώ και, όπως εκτιμάται από τους Θεσμούς. Καλεί τους Θεσμούςνα διερευνήσουν τις δυνατότητες για μείωση του κονδυλίου χρηματοδότησης, μέσω μιας εναλλακτικής δημοσιονομικής πορείας ή μέσω υψηλότερων εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις. Η αποκατάσταση της πρόσβασης στην αγορά, η οποία αποτελεί στόχο κάθε προγράμματος χρηματοδοτικής βοήθειας, μειώνει την ανάγκη άντλησης από το συνολική χρηματοδότηση.
Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης σημειώνει την επείγουσα χρηματοδοτική ανάγκη της Ελλάδας η οποία υπογραμμίζει την ανάγκη για πολύ ταχεία πρόοδο στη λήψη απόφασης για ένα νέο Μνημόνιο Συνεργασίας: αυτό εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο ποσό των 7 δισ έως τις 20 Ιουλίου και επιπλέον 5 δισ ευρώ ως τα μέσα Αυγούστου.
Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης αναγνωρίζει τη σημασία της διασφάλισης ότι η ελληνική κυριαρχία μπορεί να τακτοποιήσει τις καθυστερούμενες οφειλές της προς το ΔΝΤ και την Τράπεζα της Ελλάδα και να τιμήσει τις υποχρεώσεις του χρέους της κατά τις προσεχείς εβδομάδες για να δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την ομαλή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων. Οι κίνδυνοι μιας μη γρήγορης κατάληξης των διαπραγματεύσεων παραμένουν πλήρως με την Ελλάδα. Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης καλεί την Ευρωομάδα να συζητήσει τα θέματα αυτά ως επείγοντα.
Δεδομένων των έντονων προκλήσεων του ελληνικού χρηματοπιστωτικού τομέα, το συνολικό κονδύλιο ενός πιθανού νέου προγράμματος ESM θα πρέπει να περιλαμβάνει την καθιέρωση ενός «μαξιλάρι» 10 ευρώ 25 δισ για τον τραπεζικό τομέα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν πιθανές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και κόστη εκκαθάρισης, εκ των οποίων τα 10 δισεκ. ευρώ θα διατεθούν άμεσα σε χωριστό λογαριασμό στο ESM.
Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης έχει επίγνωση ότι μια γρήγορη απόφαση πάνω σε ένα νέο πρόγραμμα αποτελεί προϋπόθεση για να επιτρέψει στις τράπεζες να ξανανοίξουν, αποφεύγοντας έτσι την αύξηση του συνολικού κονδυλίου χρηματοδότησης. Οι ΕΚΤ / SSM θα προβούν σε λεπτομερή αξιολόγηση μετά το καλοκαίρι. Το συνολικό buffer θα καλύψει πιθανές ελλείψεις κεφαλαίων μετά την ολοκληρωμένη αξιολόγηση σε συνέχεια της εφαρμογής του νομικού πλαισίου.
Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Αυτό οφείλεται στη χαλάρωση των πολιτικών κατά τη διάρκεια των τελευταίων δώδεκα μηνών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την πρόσφατη επιδείνωση του εγχώριου μακροοικονομικού και χρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος. Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη της ευρωζώνης, καθ ‘όλη τη διάρκεια των τελευταίων λίγων ετών, έχουν υιοθετήσει μια αξιόλογη σειρά μέτρων για τη στήριξη της βιωσιμότητας του χρέους στην Ελλάδα, οι οποίες έχουν εξομαλύνει την πορεία εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους και έχουν μειώσει σημαντικά τα κόστη.
Παρόλα αυτά, στο πλαίσιο ενός ενδεχόμενου μελλοντικού προγράμματος ESM, και σύμφωνα με το πνεύμα της δήλωσης του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012, η Ευρωομάδα είναι έτοιμη να εξετάσει το ενδεχόμενο, εάν είναι απαραίτητο, πιθανά πρόσθετα μέτρα (ενδεχόμενη παράταση στην περίοδο χάρητος και επιμήκυνση των προθεσμιών αποπληρωμής) με στόχο στη διασφάλιση ότι οι ακαθάριστες δανειακές ανάγκες θα παραμένουν σε βιώσιμο επίπεδο. Αυτά τα μέτρα θα εξαρτηθούν από την πλήρη εφαρμογή των μέτρων που θα συμφωνηθούν σε ένα πιθανό νέο πρόγραμμα και θα εξεταστούν μετά την πρώτη θετική ολοκλήρωση της επανεξέτασης.
Η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης τονίζει ότι δεν μπορεί να γίνει ονομαστικό κούρεμα του χρέους.
Οι ελληνικές αρχές επαναλαμβάνουν την κατηγορηματική δέσμευσή τους να τιμήσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς όλους τους πιστωτές τους πλήρως και εγκαίρως.
Υπό τον όρο ότι πληρούνται όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις που περιέχονται στο παρόν έγγραφο πληρούνται, η Ευρωομάδα και το Διοικητικό Συμβούλιο του ESM δύναται, σύμφωνα με το άρθρο 13.2 της Συνθήκης ESM, να δώσει εντολή στους Θεσμούς να διαπραγματευτούν ένα νέο πρόγραμμα ΕΜΣ, αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 13 της Συνθήκη ESM , βάσει της αξιολόγησης που αναφέρεται στο άρθρο 13.1.
Για να βοηθήσει στη στήριξη της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας στην Ελλάδα (μέσα στα επόμενα 3-5 χρόνια), η Κομισιόν θα συνεργαστεί στενά με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να διατεθούν έως και 35 δισ ευρώ (στο πλαίσιο των διαφόρων προγραμμάτων της ΕΕ) για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων και της οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ως καθ’ εξαίρεση μέτρο και δεδομένης της μοναδικής κατάστασης στην Ελλάδα, η Κομισιόν θα προτείνει να αυξηθεί το επίπεδο της προ-χρηματοδότησης κατά 1 δισεκ. ευρώ για να δοθεί άμεση ώθηση στις επενδύσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν από τους συν-νομοθέτες της ΕΕ. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα για την Ευρώπη θα προσφέρει επίσης δυνατότητες χρηματοδότησης για την Ελλάδα.
Μία παράμετρος που σίγουρα έχει παρατηρηθεί από όλους τους πολίτες είναι πως η Ευρώπη έχει αλλάξει στην αντίθετη κατεύθυνση από τις αρχές πάνω στις οποίες έχει ιδρυθεί. Η συμπεριφορά ορισμένων ηγετών την Κυριακή ήταν πολύ αρνητική και θα πρέπει κάποια στιγμή, όταν ξεπεραστεί η κρίση που ζει η χώρα τις τελευταίες εβδομάδες, να τεθεί θέμα διαβουλεύσεων προκειμένου να αλλάξουν κάποιοι κανόνες και σίγουρα θα πρέπει να ανακτήσουμε την χαμένη μας αξιοπιστία.
Εν κατακλείδι, η συμφωνία είναι σίγουρα πάρα πολύ επώδυνη, τα μέτρα είναι υπερβολικά πολλά, η Κυβέρνηση σίγουρα θα δρομολογήσει πολιτικές εξελίξεις, διότι είναι αντίθετα στην ιδεολογία της και στις προεκλογικές της δεσμεύσεις. Παρόλα αυτά, το ενδεχόμενο επιστροφής στην δραχμή ήταν ακόμα πιο επώδυνο και θα είχε πολλά περισσότερα αρνητικά αποτελέσματα. Τώρα λοιπόν θα πρέπει ο Τσίπρας να δείξει ότι είναι ικανός να εφαρμόσει αυτά που συμφώνησε προκειμένου να βγάλει την χώρα από την μέγγενη αυτή. Αυτό είναι θα πρέπει να είναι το σημείο που η ιστορία θα τον κρίνει ως πολιτικό ηγέτη ή ως μοιραίο άνθρωπο.
