Γράφει ο Λεωνίδας Μαρκαντωνάτος*
Το 2010 και προς έκπληξη πολλών διεθνών αναλυτών επήλθε η προσέγγιση Ελλάδος και Ισραήλ. Η τελευταία ήταν αποτέλεσμα της ρήξης Άγκυρας και Ιεροσολύμων όπως και της αποδυνάμωσης του Τουρκικού στρατιωτικού κατεστημένου. Το τελευταίο ήταν η κύρια αιτία για τηνάνθηση της ‘Χρυσής Εποχής’ των Ισραηλινοτουρκικών σχέσεων την δεκαετία του 90’ ενώ ο Ερντογάν βλέποντας την Αραβική Άνοιξη να εξαπλώνεται προσπάθησε να αποκτήσει την ιεραρχία στην Μέση Ανατολή διακόπτοντας έτσι κάθε διπλωματική και στρατιωτική σχέση της Τουρκίας με το Ισραήλ.
Από Ελληνικής πλευράς η ρήξη Τουρκίας – Ισραήλ ήρθε σε μια συγκυρία όπου σε συνδυασμό με την οικονομική κατάσταση στην χώρα η Ελλάδα είχε ανάγκη από έναν στενό σύμμαχο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αρχής γενομένης από την κυβέρνηση Γ.Παπανδρεόυ, η προσέγγισηξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς μιας και η Ελλάδα και το Ισραήλ υπέγραψαν στρατιωτικής φύσεως συνεργασίες, ενώ οι επισκέψεις υπουργών των δυο χωρών ήσαν αλλεπάλληλες και συνοδευόντουσαν από οικονομικής και τεχνολογικής φύσεως Μνημόνια συνεργασίας.
Επιπλέον, η άνθηση της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ προσέφερε μια μοναδική ευκαιρία για την συνεργασία των τριών χωρών μιας και οι απρόβλεπτες κινήσεις της Τουρκίας, ο εμφύλιος πόλεμος στην Συρία και η αποσταθεροποίηση της Αιγύπτου προσέφεραν στον Ισραήλ δυο σταθερούς συμμάχους που ενδεχομένως θα μπορούσαν να προωθήσουν και τις θέσεις του εντός Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Είναι αξιοσημείωτο δε, ότι και οι κυβερνήσεις Σαμαρά-Βενιζέλου και Τσίπρα Καμμένου δεν απέκλιναν ούτε στιγμή από το καινούργιο αυτό δόγμα στην Εξωτερική μας πολιτική και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καθιέρωση ετήσιων κοινών ασκήσεων των ενόπλων δυνάμεων (Blue Flag και Noble Dina) ενώ είχε και ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση του Τουριστικού ρεύματος από το Ισραήλ στην Ελλάδα (περίπου 300 χιλιάδες ετησίως).
Στο ενεργειακό πεδίο δε, τα καινούργια ευρήματα κοιτασμάτων φυσικού αερίου εντός των ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδας προσφέρουν την μακροχρόνια εξαγωγή τους στις Ευρωπαϊκές Αγορές εφόσον αυτό γίνει με τρόπο οικονομικά βιώσιμο και εφόσον αυτή η τριμερής συνεργασία μακροημερεύσει.
Πρόσφατα, στην συνάντηση κορυφής στην Θεσσαλονίκη μεταξύ Τσίπρα, Νετανιάχου και Αναστασιάδη, οι τρεις ηγέτες συμφώνησαν στην υλοποίηση του υποθαλάσσιου αγωγού EastMed που θα έχει ως απώτερο σκοπό την σύνδεση των εξαγόμενων κοιτασμάτων Φυσικού αερίου του Ισραήλ και της Κύπρου με τους αγωγούς TAP και τον IGI Poseidon στην Θεσπρωτία.
Εδώ, θα ήταν φρόνιμο να επισημανθεί ότι το κόστος κατασκευής σε συνδυασμό με την γεωλογία και την ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση της Ανατολικής Μεσογείου δεν καταστούν το project βιώσιμο ενώ υπάρχουν πολλοί ενεργειακοί αναλυτές που τονίζουν ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να στρέψει την εξαγωγή των κοιτασμάτων του στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο. Από την άλλη, η χρηματοδότηση του EastMed με ευρωπαϊκά κονδύλια θα καθιστούσε το project βιώσιμο εφόσον υπήρχε και η ανάλογη βούληση από τις ηγεσίες των τριών κρατών.
Εν προκειμένω, σε περίπτωση που ο EastMed δεν υλοποιηθεί, η Ελλάδα θα πρέπει να στοχεύσει στην μακροημέρευση του άξονα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ τόσο για λόγους ασφάλειας όσο και για λόγους εθνικού συμφέροντος. Ο λόγος είναι ξεκάθαρος, μόνο όταν η Ελλάδα έστρεψε τις προτεραιότητες της προς την Ανατολική Μεσόγειο απέκτησε περιφερειακό ρόλο και μάλιστα με τέτοιο τρόπο όπου αναγνωρίζεται διεθνώς παρά την δεινή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Από την άλλη, οι προκλήσεις είναι πολλές μιας και θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς το τι μέλλει γενέσθαι σε μια ενδεχόμενη πτώση του Ερντογάν η αν αναδειχθεί μια καινούργια κυβέρνηση στο Ισραήλ. Τέλος, από Ελληνικής πλευράς θα πρέπει να υπάρξει η δέουσα προσοχή μιας και η φιλοαραβική στάση των τελευταίων δεκαετιών δεν ωφέλησε την εξωτερική μας πολιτική ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησε φιλο αραβικά αισθήματα στην Ελληνική κοινωνία. Ως εκ τούτου η Ελλάδα θα πρέπει να προετοιμάσει την διαφύλαξη την σχέση της με το Ισραήλ και να είναι προετοιμασμένη για παν ενδεχόμενο.
* Ο Λ. Μαρκαντωνάτος είναι ο Γενικός Συντονιστής του Greek Foreign Affairs Council (www.elnd.gr)
