Γράφει η Φωτεινή Κωνσταντοπούλου*
Αν η ύπαρξη ενεργών πολιτών είναι πιο αναγκαία από ποτέ, τότε η ανάπτυξη της παιδικής φαντασίας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη δημιουργία τους.
Και αν η ιδιότητά μου ως συγγραφέα παιδικών βιβλίων κάνει την παραπάνω τοποθέτηση να μοιάζει ως προκατάληψη τότε είμαι προκατειλημμένη. Και είμαι προκατειλημμένη ως συγγραφέας. Αλλά είμαι πολύ πιο προκατειλημμένη ως αναγνώστης. Και είμαι ακόμη πιο μεροληπτική ως ελληνίδα πολίτης.
Και τότε σκέφτομαι αυτό που άκουσα κάποτε ότι όλα αλλάζουν όταν διαβάζουμε. Κι αυτό που είχε πει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν όταν ρωτήθηκε πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε τα παιδιά μας ευφυή.Και η απάντησή του ήταν τόσο απλή και σοφή. «Αν θέλετε τα παιδιά σας να είναι ευφυή να τους διαβάζετε παραμύθια είπε» και «Αν θέλετε να είναι πιο έξυπνα να τους διαβάζετε περισσότερα παραμύθια.» Κι έπειτα μου ρχεται στο μυαλό εκείνη η σκηνή κάποιο επεισόδιο του Twilight Zone όπου ο κόσμος έχει καταστραφεί από μια ατομική βόμβα, όλοι είναι νεκροί και το μόνο που έχει μείνει ζωντανό είναι μια δημόσια βιβλιοθήκη. Αδιαμφισβήτητα ο σεναριογράφος ήθελε να δώσει μια ελπίδα ζωής στους μόνους επιζόντες και αυτό είναι αλήθεια.
Και κάπως έτσι αυτή η προκατάληψη παύει να είναι τόσο διαβολική.
Τα βιβλία προάγουν τη φαντασία και είναι οι πρωτεργάτες της. Βοηθούν στην ανάπτυξη των δημιουργικών ενστίκτων του παιδιού και στην οικοδόμηση μιας πλούσιας εσωτερικής ζωής.
Η κίνηση να αλλάξεις σελίδα για να ανακαλύψεις τι θα συμβεί στη συνέχεια είναι ένας οδηγός για να μάθει κανείς καινούριες λέξεις, να σκεφτεί καινούρια πράγματα και τέλος να διαπιστώσει πόσο ελεύθερος είναι. Και οι λέξεις είναι ό,τι πιο σημαντικό υπήρξε ποτέ. Μπορούμε να περιηγηθούμε στον κόσμο με τις λέξεις, να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον, να ανταλλάξουμε ιδέες.
Και η πεζογραφία είναι κάτι που έχει δημιουργηθεί από λέξεις που φτιάχτηκαν με 24 γράμματα και μια χούφτα σημείων στίξης. Και περιμένει τους αναγνώστες της, να τη διαβάσουν και με τη φαντασία τους να δημιουργήσουν έναν κόσμο μέσα από άλλα μάτια.
Ο κόσμος σίγουρα πρέπει να αλλάξει. Και η παιδεία είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Χρειαζόμαστε παγκόσμια πολίτες, οι οποίοι να μπορούν να διαβάζουν άνετα, να κατανοήσουν τι διαβάζουν και να αποκωδικοποιούν.
Είμαστε σε σοβαρό κίνδυνο να ξεχάσουμε τη σημασία του βιβλίου. Και αν κάτι με ξεπερνάει ως σκέψη είναι ότι η γενιά της σελίδας ηττήθηκε από τη γενιά της οθόνης.
Τα βιβλία δεν είναι αντικείμενα. Είναι «χώροι» ταυτισμένοι με την ελευθερία. Με την ελευθερία των ιδεών και της ελεύθερης επικοινωνίας. Αν χάσουμε τα βιβλία θα φιμώσουμε το παρελθόν και θα βλάψουμε το μέλλον. Τα βιβλία είναι οι πύλες για το μέλλον που ονειρευόμαστε. Και γι αυτό το μέλλον νομίζω ότι έχουμε ευθύνες. Όλοι μας – ως αναγνώστες, ως συγγραφείς, ως πολίτες, ως γονείς και εκπαιδευτικοί έχουμε την ευθύνη για τη φαντασία του παιδιού και του ενήλικα που θα συναντήσουμε.
Έχουμε υποχρέωση να τους διαβάζουμε μεγαλοφώνως.
Έχουμε την υποχρέωση να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα. Να τους μάθουμε τι σημαίνουν οι λέξεις, να επικοινωνούμε με σαφήνεια, να πούμε τι εννοούμε.
Έχουμε την υποχρέωση να πούμε στους πολιτικούς μας τι θέλουμε, να καταψηφίσουμε εκείνους που δεν προστατεύουν τη γνώση και την ενθάρρυνση στην παιδεία.
Είμαστε μια μάχη. Εσείς και όλοι εμείς μαζί. Κάθε ημέρα. Αντάρτες σ’ έναν υπόγειο πόλεμο για να διατηρηθεί η φαντασία. Εμείς γράφουμε βιβλία. Αλλά εσείς έχετε μεγαλύτερη επιρροή στους αναγνώστες. Χωρίς εσάς το κανάλι δεν μπορεί να μείνει ανοιχτό μεταξύ του παιδιού που έγινε συγγραφέας και του παιδιού αναγνώστη. Και σας είμαι ευγνώμων. Και μη σταματήσετε γι’ αυτό! Γιατί αν εσείς σταματήσετε τότε δε θα υπάρχει καμία αναφορά στην παιδική λογοτεχνία.
*Η Φωτεινή Κωνσταντοπούλου, γεννήθηκε, ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Είναι αστυνομικός και τον ελεύθερο χρόνο της αναλαμβάνει να βοηθάει τους ήρωες των ιστοριών της να φέρουν εις πέρας πότε τις ζαχαρένιες και πότε τις αλμυρές αποστολές τους.
Ως παιδί ξετρελαινόταν με τα παραμύθια και ως έφηβη να ταξιδεύει με πυξίδα πάντα το όνειρο. Όλες αυτές τις εικόνες και τα συναισθήματα που αποκόμισε από τα ταξίδια της αποτύπωσε και στην πρώτη της συγγραφική προσπάθεια, στο διήγημα με τίτλο: “Στιγμές που ταξίδεψαν στις Πρέσπες” (Εκδ. Άπαρσις, α’ έκδοση 2009, β’ έκδοση 2010). Τον Φεβρουάριο του 2016 έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που έλαβε τον τίτλο της ‘Υψηλού προφίλ υποστηρίκτριας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες’, μία διάκριση πολύ σημαντική που ήρθε να επιβραβεύσει την πολύτιμη προσφορά της στην παγκόσμια εκστρατεία ‘Back 2 School’, η οποία στηρίζει την πρόσβαση στην εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων. Η τιμητική αυτή αναγνώριση αφορά στο δεύτερο βιβλίο της με τίτλο “Μια ζαχαρένια συνταγή”, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Iανός τον Νοέμβριο του 2015.
Ο τίτλος High Profile Supporter απονέμεται σε προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσμο που με την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο συμβάλλουν τα μέγιστα στο έργο της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε., αποτελώντας πηγή έμπνευσης για όλους τους ανθρώπους.
Πρόσφατα, εξαντλήθηκε η πρώτη έκδοση του τελευταίου της βιβλίου, “Ο Τυροκοφτερός” και επανακυκλοφορεί από τις Εκδόσεις “Ελληνοεκδοτική”.
