Ρώσοι και Αμερικάνοι επιστήμονες εργάζονται τα τελευταία 17 χρόνια, υπό άκρα μυστικότητα, για την απομάκρυνση εκατοντάδων κιλών πλουτωνίου και εμπλουτισμένου ουρανίου – αρκετά για την κατασκευή δεκάδων πυρηνικών όπλων – από μια απομακρυσμένη περιοχή πυρηνικών δοκιμών της Σοβιετικής εποχής στο Καζακστάν σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων Belfer του Harvard.
Η έκθεση αποκάλυψε μια σκιώδη επιχείρηση εκκαθάρισης, κόστους 150 εκατ. δολαρίων, που χρηματοδοτήθηκε εν πολλοίς από το αμερικανικό Υπουργείο Αμύνης, το οποίο ανησυχούσε για την πιθανότητα να πέσει στα χέρια τρομοκρατών το εν λόγω υλικό.
Οι αποκαλύψεις δεν σταματούν εκεί καθώς τα απομεινάρια της σοβιετικής εποχής περιλαμβάνουν εμπλουτισμένο πλουτώνιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικής συσκευής, όπως αναφέρει Αμερικανός αξιωματούχος.
Αμερικανοί επιστήμονες προσπαθούν επί χρόνια να αντλήσουν πληροφορίες από τη ρωσική πλευρά για τις δοκιμές που έγιναν στην περιοχή κατά τη σοβιετική περίοδο.
Ο Siegfried S. Hecker, πρώην διευθυντής του Εθνικού Εργαστηρίου στο Los Alamos, εξέφρασε την έκπληξή του όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά την περιοχή το 1998 και πέρασε ανενόχλητος τις καγκελόπορτες.
Σε έκθεσή του προς την αμερικανική κυβέρνηση, ο Hecker ανέφερε πως το πυρηνικό υλικό “ήταν σε σχετικά συμπαγή μορφή ώστε να μπορεί να μεταφερθεί και εύκολα προσβάσιμο στον οποιοδήποτε”.
Μετά από συνάντηση που είχε με τον Radi Ikayev, διευθυντή του πρώτου εργαστηρίου κατασκευής πυρηνικών όπλων επί σοβιετικής εποχής, άρχισε η ανταλλαγή πληροφοριών. Στην περιοχή είχαν διεξαχθεί 209 πυρηνικές δοκιμές στα 181 υπόγεια τούνελ, αφήνοντας υπολείμματα πλουτωνίου στους τοίχους.
