Την Τετάρτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε νέα μέτρα για να καταστήσει τις συσκευασίες πιο βιώσιμες και να μειώσει τα απορρίμματα στην ΕΕ.
Ο κανονισμός, ο οποίος αποσκοπεί να αντιμετωπίσει τη συνεχή αύξηση των απορριμμάτων, να εναρμονίσει τους κανόνες στην εσωτερική αγορά της ΕΕ και να ενισχύσει την κυκλική οικονομία, εγκρίθηκε με 476 ψήφους υπέρ, 129 κατά και 24 αποχές.
Μείωση των συσκευασιών και περιορισμοί για ορισμένους τύπους συσκευασίας
Οι κανόνες, οι οποίοι έχουν συμφωνηθεί προσωρινά με το Συμβούλιο, θέτουν συγκεκριμένους στόχους για να μειωθούν οι συσκευασίες σε σύγκριση με το 2018 (κατά 5% έως το 2030, 10% έως το 2035 και 15% έως το 2040). Θεσπίζουν επίσης υποχρέωση για τις χώρες της ΕΕ να μειώσουν ιδίως τα πλαστικά απορρίμματα συσκευασιών. Επιπλέον, ο κανονισμός ορίζει ότι, προκειμένου να μειωθούν οι περιττές συσκευασίες, το ποσοστό του χώρου που μένει κενός στις ομαδοποιημένες συσκευασίες, τις συσκευασίες μεταφοράς και τις συσκευασίες ηλεκτρονικού εμπορίου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 50%. Οι κατασκευαστές και οι εισαγωγείς θα πρέπει ακόμη να διασφαλίζουν ότι έχουν μειώσει στο ελάχιστο το βάρος και τον όγκο των συσκευασιών που χρησιμοποιούν.
Από την 1η Ιανουαρίου του 2030 θα απαγορευτούν πλήρως ορισμένες μορφές πλαστικών συσκευασιών μίας χρήσης. Ανάμεσα τους είναι οι συσκευασίες για μη επεξεργασμένα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, οι συσκευασίες για τρόφιμα και ποτά που καταναλώνονται σε καφετέριες και εστιατόρια, τα ατομικά φακελάκια για καρυκεύματα, σάλτσες, γάλα ή ζάχαρη, οι συσκευασίες μικρού μεγέθους που βρίσκουμε σε ξενοδοχεία ως προϊόντα ατομικής περιποίησης και οι πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες.
Προκειμένου να αποφεύγονται οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, το κείμενο ορίζει ότι θα απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται οι λεγόμενες «παντοτινές χημικές ουσίες» (υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλικές ουσίες ή «PFAS») πάνω από ορισμένα όρια στις συσκευασίες που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.
Ενθάρρυνση των καταναλωτών για επαναχρησιμοποίηση και ξαναγέμισμα συκσευασιών
Ο νέος κανονισμός θέτει ειδικούς στόχους για το 2030 όσον αφορά την επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών αλκοολούχων και μη αλκοολούχων ποτών (εξαιρούνται μεταξύ άλλων το γάλα, το κρασί, το αρωματισμένο κρασί και τα αποστάγματα), συσκευασιών μεταφοράς και πώλησης, καθώς και ομαδοποιημένων συσκευασιών. Κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέψουν πενταετή παρέκκλιση από τις υποχρεώσεις αυτές.
Τα καταστήματα που πουλάνε ποτά και φαγητό σε πακέτο θα πρέπει να δίνουν στους πελάτες τους την επιλογή να φέρνουν τα δικά τους δοχεία. Έως το 2030 θα πρέπει επίσης να προσπαθήσουν να προσφέρουν το 10% των προϊόντων τους σε επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες.
Ανακυκλώσιμες συσκευασίες και καλύτερη συλλογή και ανακύκλωση αποβλήτων
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, όλες οι συσκευασίες (εκτός από όσες έχουν φτιαχτεί από ελαφρύ ξύλο, φελλό, ύφασμα, καουτσούκ, κεραμικά υλικά, πορσελάνη ή κερί) θα πρέπει να είναι ανακυκλώσιμες με βάση ορισμένα αυστηρά κριτήρια. Οι κανόνες ορίζουν επίσης στόχους όσον αφορά το ελάχιστο ποσοστό ανακυκλωμένων υλικών που πρέπει να περιέχουν οι πλαστικές συσκευασίες, καθώς και κατώτατους στόχους για την ανακύκλωση ανάλογα με το βάρος των απορριμμάτων συσκευασίας.
Έως το 2029 το 90% των πλαστικών και μεταλλικών μπουκαλιών μίας χρήσης (περιεκτικότητας μέχρι τρία λίτρα) θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά, στο πλαίσιο ενός συστήματος επιστροφής χρημάτων ή άλλων συστημάτων που θα διασφαλίζουν την επίτευξη του στόχου.
Δηλώσεις
Σε δήλωσή της, η εισηγήτρια Frédérique Ries (Renew, Βέλγιο) ανέφερε: «Για πρώτη φορά στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού δικαίου, η ΕΕ θέτει στόχους για την ελάττωση των συσκευασιών, ανεξάρτητα από το υλικό τους. Οι νέοι κανόνες θα ενισχύσουν την καινοτομία και περιέχουν εξαιρέσεις για τις μικροεπιχειρήσεις. Η απαγόρευση των ‘παντοτινών χημικών’ στις συσκευασίες τροφίμων αποτελεί μεγάλη νίκη για την υγεία των Ευρωπαίων καταναλωτών. Καλούμε τώρα όλους τους τομείς της βιομηχανίας, τις χώρες της ΕΕ και τους καταναλωτές να κάνουν το καθήκον τους στον αγώνα κατά της υπερβάλλουσας χρήσης συσκευασιών.»
Επόμενα βήματα
Η συμφωνία πρέπει ακόμη να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή.
Σχετικές πληροφορίες
Το 2018 ο κλάδος των συσκευασιών κατέγραψε κύκλο εργασιών 355 δισ. ευρώ στην ΕΕ. Τα απορρίμματα συσκευασιών αυξάνονται συνεχώς. Το 2021 οι χώρες της ΕΕ παρήγαγαν συνολικά 84 εκατ. τόνους αποβλήτων σε σχέση με 66 εκατ. τόνους το 2009. Κάθε Ευρωπαίος παρήγαγε 188,7 κιλά απορριμμάτων συσκευασίας το 2021, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σε 209 κιλά το 2030, αν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα.
Με την έγκριση αυτής της νομοθεσίας, το Κοινοβούλιο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών για οικοδόμηση μιας κυκλικής οικονομίας, αποφυγή των αποβλήτων, σταδιακή κατάργηση των μη βιώσιμων συσκευασιών και αντιμετώπιση της χρήσης πλαστικών συσκευασιών μίας χρήσης, όπως είχαν εκφραστεί στις προτάσεις 5(1), 5(3), 5(4), 5(5), 11(1), 11(4) και 20(3) της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
