Η καθαρή από σύννεφα ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη στο μέγεθος του Ποσειδώνα επέτρεψε στους αστρονόμους να εντοπίσουν ίχνη νερού, με τη μορφή υδρατμών. Είναι ο μικρότερος μέχρι σήμερα πλανήτης εκτός του ηλιακού μας συστήματος, στον οποίο αναλύεται η χημική σύνθεση της ατμόσφαιράς του και ανιχνεύεται νερό. Έως τώρα, μόνο γιγάντιοι εξωπλανήτες σαν τον Δία είχε καταστεί εφικτό να μελετηθούν με αυτό τον τρόπο και να βρεθούν υδρατμοί σε αυτούς, καθώς όλοι σχεδόν οι μικρότεροι κόσμοι που έχουν μέχρι σήμερα βρεθεί, καλύπτονται από πυκνά νέφη που εμποδίζουν τις παρατηρήσεις. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζόναθαν Φρέιν του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το BBC και το «New Scientist», χρησιμοποίησαν τρία διαστημικά τηλεσκόπια της NASA (Χαμπλ. Σπίτσερ και Κέπλερ) για να αναλύσουν την ατμόσφαιρα του πλανήτη ΗΑΤ Ρ-11b, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από ένα άστρο στον αστερισμό του Κύκνου, σε απόσταση περίπου 124 ετών φωτός από τη Γη. Η διάμετρός του είναι σχεδόν τετραπλάσια του δικού μας πλανήτη.
Το νερό ανιχνεύθηκε σε μορφή στηλών υδρατμών που εκτινάσσονται στο διάστημα, πιθανώς από ηφαιστειακού τύπου θερμοπίδακες (γκέιζερ). Πρόκειται για την πρώτη αδιαμφισβήτητη ανίχνευση νερού στη «Δήμητρα» και γενικότερα στη μεγάλη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία. Η ανακάλυψη εξάλλου εγείρει το ερώτημα αν η «Δήμητρα» θα μπορούσε κάποτε να φιλοξενεί μικροβιακή ζωή, αν και είναι ακόμα πολύ πρόωρο να γίνουν εκτιμήσεις. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Μίκαελ Κίπερς του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που χρησιμοποίησαν το υπέρυθρο ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο «Χέρσελ» (που βρίσκεται πλέον εκτός λειτουργίας), έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με το BBC και το πρακτορείο Ρόιτερ. Εδώ και περίπου 30 χρόνια, οι επιστήμονες υποπτεύονταν ότι υπήρχε σημαντική ποσότητα νερού στη «Δήμητρα» και οι πρώτες -μη επιβεβαιωμένες- ενδείξεις γι’ αυτό βρέθηκαν το 1991, κάτι που τώρα πλέον επιβεβαιώνεται. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο πλανήτης – αστεροειδής παράγει περίπου έξι κιλά υδρατμών ανά δευτερόλεπτο από την επιφάνειά του. Μια πιθανή αιτία είναι ότι κάτω από την επιφάνειά του υπάρχει υγρό νερό\το οποίο τα ψυχρά ηφαίστεια εκτινάσσουν στο διάστημα με μορφή υδρατμών αντί για καυτή λάβα (κάτι ανάλογο έχει εντοπιστεί στο δορυφόρο «Εγκέλαδο» του Κρόνου).
Μια άλλη πιθανότητα είναι η μαζική εξάχνωση του επιφανειακού πάγου υπό την περιοδική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, δηλαδή η άμεση μετατροπή του πάγου από στερεό σε αέριο, κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει σε ένα περιφερόμενο παγωμένο κομήτη. Όταν η τροχιά της «Δήμητρας» την απομακρύνει από τον Ήλιο, δεν εξαχνώνονται οι πάγοι της και έτσι δεν δραπετεύουν στο διάστημα υδρατμοί. Το διαστημικό σκάφος “Dawn” (Αυγή) της NASA, που αναμένεται να τεθεί σε τροχιά γύρω από την παγωμένη «Δήμητρα» την άνοιξη του 2015, θα ρίξει περισσότερο φως στο ζήτημα. Το σκάφος πρόσφατα επισκέφτηκε ένα άλλο μεγάλο αστεροειδή, την «Εστία», ένα πολύ διαφορετικό «καυτό» κόσμο που σκεπάζεται από συνεχείς ηφαιστειακές εκρήξεις. Ένα βασικό ερώτημα των αστρονόμων είναι γιατί η «Δήμητρα» και η «Εστία» διαφέρουν τόσο πολύ από πλευράς θερμότητας. Η ανακάλυψη νερού στη «Δήμητρα», που ανακαλύφθηκε το 1801 και έχει διάμετρο περίπου 950 χιλιομέτρων, ενισχύει το «σενάριο» ότι οι πτώσεις αστεροειδών στη Γη ευθύνονται -εν μέρει τουλάχιστον- για το νερό που απέκτησαν οι ωκεανοί του πλανήτη μας στο απώτατο παρελθόν. Νάνοι πλανήτες θεωρούνται πλέον από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση τα σώματα που είναι μεγαλύτερα από αστεροειδείς και μικρότερα από πλανήτες. Με αυτό το σκεπτικό, η «Δήμητρα» αναβαθμίστηκε από αστεροειδή σε νάνο πλανήτη το 2006, ενώ αντίθετα ο Πλούτων υποβιβάστηκε από κανονικό πλανήτη σε νάνο.
