Ο Jean Monnet, ένας από τους ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγραψε στα απομνημονεύματά του, το 1978, ότι η Ευρώπη «οικοδομήθηκε μέσα από κρίσεις και ότι θα ήταν το άθροισμα των λύσεών τους».
Αν ο Monnet είχε ζήσει μέχρι σήμερα, σίγουρα θα ήταν απογοητευμένος με τον τρόπο που πολλά μέλη της ΕΕ απάντησαν στην πανδημία του κορωνοϊού.
Όταν η ασθένεια έφτασε στην Γηραιά Ήπειρο, ήταν σχεδόν σαν οι χώρες να αγνοούν τους γείτονές τους – τα δόγματα της ένωσης φάνηκαν να εξαφανίζονται όταν χρειάζονται περισσότερο. Από τη Γερμανία έως την Ισπανία, οι κυβερνήσεις αντιμετώπισαν τη διακρατική κρίση υγείας όπως θα αποτελούσαν τρομοκρατική απειλή: ως εσωτερικό ζήτημα.
Τα σύνορα σε ολόκληρο τον χώρο Σένγκεν έκλεισαν, η ενιαία αγορά τέθηκε υπό αμφισβήτηση και κάθε χώρα υιοθέτησε τα δικά της μέτρα δημόσιας υγείας. Στις 13 Μαρτίου, σχεδόν δύο μήνες αφότου τέλειωσε η κινεζική πόλη Γουχάν, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την Ευρώπη ως «το επίκεντρο της πανδημίας» και τα μειονεκτήματα της μεμονωμένης δράσης κατέστησαν σαφή.
Αντιπροσωπευτικό του τρόπου του οποίου η Ευρώπη αντιμετώπισε είναι οι απόψεις εμπειρογνωμόνων υγείας από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο: Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία.
Ο Silvestro Scotti, επικεφαλής της Εθνικής Ομοσπονδίας Ιατρών και Γενικών Ιατρών, μίλησε για τον τραγικό αριθμό ιατρών που έπληξε η ασθένεια. Στην Ιταλία, περισσότεροι από εκατό γιατροί έχουν πεθάνει προσπαθώντας να καταπολεμήσουν τον ιό. Ο Antoni Trilla, ο οποίος επιβλέπει τη μονάδα προληπτικής ιατρικής και επιδημιολογίας σε ένα από τα πιο διάσημα δημόσια νοσοκομεία της Ισπανίας και είναι σύμβουλος του πρωθυπουργού Pedro Sánchez, μίλησε για την ταχύτητα με την οποία εκδηλώθηκε η πανδημία.
Και ο Antoine Flahault, Γάλλος επιδημιολόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, αναφέρθηκε στην έλλειψη παγκόσμιας ηγεσίας κατά τη διάρκεια της κρίσης covid-19. Κάθε ένας από τους εμπειρογνώμονες υπενθύμισε πώς οι ευρωπαϊκές χώρες ανταποκρίθηκαν στη χειρότερη πανδημία ενός αιώνα.
Από τα μέσα Απριλίου, έχουν καταγραφεί πάνω από ένα εκατομμύριο κρούσματα κορωνοϊού σε ολόκληρη την Ευρώπη – περίπου τα μισά από τα επιβεβαιωμένα κρούσματα στον κόσμο. Με περισσότερους από είκοσι δύο χιλιάδες θανάτους, η Ιταλία έχει τον υψηλότερο αριθμό θανάτων από οποιοδήποτε ευρωπαϊκό έθνος, ακολουθούμενη από την Ισπανία και τη Γαλλία.
Όσο διαφορετική και αν ήταν η προσέγγιση που είχε ακολουθήσει κάθε κυβέρνηση, και οι τρεις χώρες έπρεπε να αντιμετωπίσουν παρόμοιες προκλήσεις: εξασφάλιση ιατρικών παροχών, προστασία των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και εύρεση τρόπων μείωσης του ημερήσιου αριθμού νέων κρουσμάτων.
Τα μέτρα επιτυχίας – ή αποτυχίας τους – αντικατοπτρίζουν μια διαρκή ανισότητα στους πόρους, εμφανής στον αριθμό των διαθέσιμων κλινών φροντίδας ή στον προϋπολογισμό που διατίθεται για την υγεία. (Σύμφωνα με το O.E.C.D., η Ιταλία και η Ισπανία ξοδεύουν περίπου τρεις χιλιάδες δολάρια κατά κεφαλήν για την υγεία κάθε χρόνο – σχεδόν το ήμισυ των δαπανών της Γερμανίας.)
Τέτοιες ανισότητες θα γίνουν ολοένα και πιο εμφανείς τους επόμενους μήνες, όπου τα μέλη της ΕΕ. αντιμετωπίζουν τα αυξανόμενα επίπεδα χρέους, τη μαζική ανεργία και τις καταστροφικές οικονομίες. Εδώ, πάλι, τα εθνικά συμφέροντα θα αιωρηθούν πάνω από την αρχή της αλληλεγγύης.
Το covid-19 συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μυριάδες κρίσεις που υπέστη η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια – Brexit, τρομοκρατικές επιθέσεις, εισροή συριακών και Λιβυκών προσφύγων. Οι ευρωσκεπτικιστικές φωνές πιθανότατα θα αναδειχθούν ισχυρότερες μετά την πανδημία, καθώς και κόμματα όπως η αντι-ΕΕ. Το Five Star Movement αναμφίβολα θα εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι η Ιταλία έπρεπε να στραφεί στην Κίνα για βοήθεια, μετά την ΕΕ. αρνήθηκε να παράσχει την ιατρική βοήθεια που είχε ζητήσει.
Ωστόσο, υπάρχει ακόμη χρόνος για τα μέλη να διορθώσουν και να βγουν από αυτήν την κρίση με συντονισμένο τρόπο, να εφαρμόσουν με σύνεση ένα ευρωπαϊκό σχέδιο τόνωσης και να δουν πέρα από τα παραδοσιακά κατάγματα Βορρά-Νότου της Ηπείρου. Βασικά, υπάρχει ακόμη χρόνος για την Ευρώπη να δείξει ότι το άθροισμα των λύσεων της μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερο από τα λάθη της.
New Yorker: What the Coronavirus Means for Europe’s Future
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής
