Τον περασμένο μήνα, έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την πείνα περιέγραφε στη Γάζα μια καταστροφική κατάσταση με το ενενήντα τοις εκατό και πλέον του πληθυσμού να αντιμετωπίζει “οξεία επισιτιστική ανασφάλεια” και με “σχεδόν όλα τα νοικοκυριά να παραλείπουν γεύματα κάθε μέρα”. Τους επόμενους μήνες, ένα μεγάλο μέρος της Γάζας είναι αντιμέτωπο με τον κίνδυνο του λιμού. Οι γονείς μένουν χωρίς φαγητό για να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους έχουν τουλάχιστον κάτι να φάνε. Και αυτό, όπου υπάρχουν διαθέσιμα τρόφιμα, ενώ οι τιμές έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, καθιστώντας τα απρόσιτα ακόμη και για οικογένειες της μεσαίας τάξης.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έκθεση “πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων οι οποίοι είναι αντιμέτωποι με υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας” που έχει καταγραφεί ποτέ “για οποιαδήποτε περιοχή ή χώρα”. Είχα πρόσφατα (ρεπόρτερ του newyorker) μία τηλεφωνική συνομιλία με τον Arif Husain, τον επικεφαλής οικονομολόγο του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (W.F.P) των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο ήταν ένας από τους συνεργαζόμενους οργανισμούς που συνέταξαν την έκθεση. Το W.F.P. συλλέγει επίσης στοιχεία για την πείνα σε όλο τον κόσμο και μοιράζει τρόφιμα σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Συζητήσαμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο λαός της Γάζας, τους λόγους για τους οποίους πολλοί δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα και γιατί αυτή η κρίση είναι πραγματικά πρωτόγνωρη.
Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στη Γάζα αυτή την περίοδο, αναφορικά με τη διαθεσιμότητα τροφίμων;
Η ουσία είναι ότι, στη Γάζα, σχεδόν όλοι πεινάνε αυτή τη στιγμή. Στην επιχείρηση ανάλυσης της επισιτιστικής ασφάλειας, εφαρμόζουμε την ολοκληρωμένη ταξινόμηση φάσεων (I.P.C.) όπως ονομάζεται. Πρόκειται για μια έρευνα στην οποία συμμετέχουν περίπου είκοσι τρεις εταίροι. Μεταξύ τους, δεκαεννέα οργανισμοί του ΟΗΕ και διεθνείς Μ.Γ.Ο. και περίπου τέσσερις δωρητές. Η ομάδα αυτή αναλύει την κατάσταση της επισιτιστικής ασφάλειας και συντάσσει μια ανεξάρτητη έκθεση. Η έρευνα αυτή γίνεται σε σαράντα με πενήντα χώρες παγκοσμίως που μπορεί να έχουν πρόβλημα επισιτιστικής ασφάλειας, είτε αυτό οφείλεται σε συγκρούσεις, είτε στο κλίμα, είτε σε ο,τιδήποτε άλλο.
Στην όποια δοθείσα περιοχή, η ολοκληρωμένη ταξινόμηση φάσεων (I.P.C.) κατατάσσει τους ανθρώπους σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες. Στην 1η Φάση του I.P.C. όλα είναι καλά. Στη 2η Φάση οι άνθρωποι είναι αγχωμένοι αναφορικά με την κατάσταση της επισιτιστικής τους ασφάλειας. Στην 3η Φάση οι άνθρωποι βρίσκονται, στην πραγματικότητα, σε κρίση επισιτιστικής ασφάλειας. Στην 4η Φάση οι άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την επισιτιστική τους ασφάλεια. Η τελευταία φάση ονομάζεται φάση λιμού ή καταστροφής. Η ίδια ανάλυση έγινε για τη Γάζα και δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο. Σύμφωνα με αυτήν, σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός των 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων βρίσκεται σε κρίση επισιτιστικής ασφάλειας ή σε χειρότερη κατάσταση.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της κρίσης, της έκτακτης ανάγκης και του λιμού;
Πρόκειται για μια κλίμακα που εξετάζει την επισιτιστική ασφάλεια και την κατανάλωση των ανθρώπων, τον τρόπο με τον οποίο είναι σε θέση να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα και ποιες στρατηγικές αντιμετώπισης χρησιμοποιούν. Εξετάζει επίσης άλλους δείκτες, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικοοικονομικών δεικτών. Ρωτάμε, ποια είναι η κατάσταση τώρα και τι θα περιμένατε τους επόμενους λίγους μήνες; Η κατάταξη στα τρία αυτά κατώτατα όρια, ανάλογα με τη σοβαρότητα αυξάνεται, είναι διαφορετική: Κρίση, κατάσταση έκτακτης ανάγκης- και στη συνέχεια, αν είναι χειρότερη από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μετατρέπεται σε λιμό ή καταστροφή.
Ποια είναι τα κριτήρια για την πείνα: Θα πρέπει σε οποιοδήποτε μέρος της γεωγραφικής ενότητας που μελετάται, το είκοσι τοις εκατό του πληθυσμού πρέπει να πεινάει. Αυτό είναι το κριτήριο Νο 1. Το κριτήριο Νο 2 είναι ότι το τριάντα τοις εκατό των παιδιών πρέπει να είναι σοβαρά υποσιτισμένα. Και το τρίτο κριτήριο είναι το ποσοστό θνησιμότητας. Tο ποσοστό θανάτου, πρέπει να είναι διπλάσιο του μέσου όρου, δηλαδή, για τους ενήλικες, από ένα ανά δέκα χιλιάδες ημερησίως έως δύο ανά δέκα χιλιάδες ημερησίως. Και, για τα παιδιά, από δύο ανά δέκα χιλιάδες την ημέρα σε τέσσερις ανά δέκα χιλιάδες την ημέρα. Όταν αυτές οι τρεις συνθήκες ισχύουν ταυτόχρονα σε ένα μέρος, έχουμε λιμό.
Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι ελπίζετε να μην πείτε: “Εντάξει, ας δράσουμε επειδή υπάρχει λιμός”. Πρέπει να δράσετε για να αποφύγετε την πείνα. Διότι αν πείτε, “Εντάξει, ας δράσουμε όταν υπάρχει λιμός”, αυτό σημαίνει ότι λέτε ότι άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει, παιδιά έχουν ήδη χαθεί, άνθρωποι πεινάνε ήδη. Δεν είναι αυτό το θέμα. Το θέμα είναι ότι δεν πρέπει ποτέ να αφήσουμε έναν πληθυσμό να φτάσει σε αυτή την κατάσταση. Τώρα, στην περίπτωση της Γάζας. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού βρίσκεται ήδη σε αυτή την κατάσταση, δηλαδή σε καταστροφικά επίπεδα πείνας. Δεν το αποκαλούμε πλήρη λιμό. Γιατί; Επειδή δεν έχουν εκπληρωθεί οι άλλες δύο προϋποθέσεις, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πολύ δύσκολο να πούμε αν το τριάντα τοις εκατό των παιδιών εκεί έχουν ήδη πεθάνει ή αν το ποσοστό θανάτου τους έχει διπλασιαστεί. Γιατί; Επειδή τα συστήματα υγείας τους είναι διαλυμένα. Αλλά αυτό που λέει η έκθεση είναι ότι, αν αυτό που συμβαίνει τώρα συνεχίζεται ή επιδεινώνεται, πολύ σύντομα -μέσα στους επόμενους έξι μήνες- θα έχουμε έναν πλήρη λιμό.
Σε τι μοιάζει η Γάζα με άλλες ζώνες συγκρούσεων και σε τι διαφέρει;
Επί δύο δεκαετίες ασχολούμαι σ’ αυτόν τον τομέα. Έχω βρεθεί σε όλα τα είδη των συγκρούσεων και των κρίσεων. Ακόμη και για μένα, αυτή είναι πρωτοφανής. Πρώτον λόγω του μεγέθους, της κλίμακας, του συνόλου του πληθυσμού ενός συγκεκριμένου τόπου. Δεύτερον, λόγω της σοβαρότητας και, τρίτον, λόγω της ταχύτητας με την οποία συμβαίνει, με την οποία εκτυλίσσεται και είναι πρωτοφανής. Στη ζωή μου, δεν έχω δει ποτέ κάτι παρόμοιο από άποψη σοβαρότητας, από άποψη κλίμακας και, στη συνέχεια, από άποψη ταχύτητας.
Υπήρξαν αναφορές ότι σε ορισμένα μέρη της Γάζας τα τρόφιμα έχουν γίνει πολύ ακριβά. Τι ακριβώς συμβαίνει στη Γάζα;
Η πρόσβαση στα τρόφιμα είναι δύο ειδών: η φυσική πρόσβαση σε τρόφιμα και η οικονομική, δηλαδή να υπάρχει επάρκεια τροφίμων και οι αλυσίδες εφοδιασμού να λειτουργούν. Στη συνέχεια εξετάζουμε εάν τα τρόφιμα είναι προσιτά. Το θέμα είναι πάντα πρώτα και κύρια αν ένας πληθυσμός ή μια κοινότητα έχει πρόσβαση σε τρόφιμα. Η ίδια ιστορία ισχύει και στη Γάζα. Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα είναι ότι εξαρτάται από τις εισαγωγές τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών, κάτι που συνέβαινε πριν από τον πόλεμο και αυτό συμβαίνει και τώρα.
Αυτό που είναι ανάγκη τώρα είναι τα τρόφιμα να έρχονται τακτικά μέσω των διάφορων συνοριακών διαβάσεων. Αλλά, όταν λέω ότι πρέπει να έρχονται τρόφιμα, πρέπει να έρχονται και άλλα βασικά αγαθά, όπως το νερό, τα φάρμακα, τα καύσιμα. Όλα αυτά πρέπει να έρχονται και μάλιστα σε επαρκείς ποσότητες. Το δεύτερο πράγμα είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα τρόφιμα, είτε μέσω της ανθρωπιστικής βοήθειας είτε μέσω των εμπορικών καναλιών. Οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να τα εξασφαλίσουν. Γι’ αυτό το λόγο, για εμάς, αυτό που είναι εξαιρετικά σημαντικό δεν είναι μόνο η δυνατότητα να φέρουμε αυτά τα αγαθά, αλλά και η δυνατότητα να τα μεταφέρουμε στους ανθρώπους, όπου κι αν βρίσκονται. Δεν αρκεί να λέμε: “Εδώ είναι τα τρόφιμα και βρίσκονται στη χώρα”. Αν δεν μπορούμε να φτάσουμε στους ανθρώπους εκεί που βρίσκονται για να τους παράσχουμε αυτή τη βοήθεια, δεν έχουμε αποτέλεσμα. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι μιλούν συνεχώς για μια ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός, η οποία θα μας επέτρεπε όχι μόνο να φέρουμε τρόφιμα και άλλα βασικά αγαθά, αλλά και να τα διανείμουμε με ασφαλή τρόπο. Αν έρχονται τρόφιμα αλλά δεν μπορούν να διανεμηθούν είναι σαν να μην έρχονται τρόφιμα.
Η Γάζα χρειάζεται περισσότερα τρόφιμα. Σε μια καλή μέρα, οι ομάδες βοήθειας φέρνουν ίσως το είκοσι πέντε με τριάντα τοις εκατό αυτού που χρειάζονται. Οπότε, προφανώς, πρέπει να έρθουν πολύ περισσότερα τρόφιμα, καύσιμα, φάρμακα, νερό. Αλλά πρέπει επίσης να διανεμηθούν. Πρέπει να πάνε εκεί που βρίσκονται οι άνθρωποι. Και δεν ξέρω πώς μπορείτε να γίνει αυτό χωρίς ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός.
Ας επανέλθουμε στο ερώτημα πώς συντάξατε αυτή την έκθεση με ένα σωρό διαφορετικές οργανώσεις. Είναι απίστευτα δύσκολο για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, για τους εργαζόμενους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να βρίσκονται στη Γάζα. Πώς συγκεντρώνετε τα στοιχεία για την έκθεση αυτή δεδομένου ότι οι συνθήκες είναι τόσο δύσκολες;
Για την έκθεση για τη Γάζα, συμμετείχαν δεκαεπτά διαφορετικοί οργανισμοί. Ήταν ένας συνδυασμός οργανισμών του ΟΗΕ και διεθνών Μ.Γ.Ο. Βασίστηκαν στις πιο πρόσφατες πληροφορίες που είχαν στη διάθεσή τους. Καταφέραμε να κάνουμε δύο κινητές έρευνες στις οποίες καλέσαμε ανθρώπους. Στη μία περίπτωση, ήταν περίπου τετρακόσιες συμπληρωμένες έρευνες. Αυτό έγινε κατά τη διάρκεια της παύσης, για να ελέγξουμε την κατάσταση επισιτιστικής ασφάλειας των ανθρώπων, τόσο στο βορρά όσο και στο νότο. Στη συνέχεια, υπήρξε μια άλλη έρευνα, η οποία έγινε σε περίπου εκατόν πενήντα νοικοκυριά, μετά το τέλος της παύσης. Αυτό είναι μόνο ένα είδος πληροφοριών. Έχουμε όμως την Unicef, έχουμε και άλλους που επίσης συλλέγουν όλα αυτά τα δεδομένα.
Μία άλλη παράμετρος που είναι πραγματικά σημαντική σε αυτού του είδους τις ασκήσεις, είναι ότι όποτε υπάρχει μια κατάσταση που είναι αρκετά άσχημη ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί ως λιμός, καλούνται εμπειρογνώμονες. Είναι η Επιτροπή Επισκόπησης Πείνας του I.P.C., η οποία, στην προκειμένη περίπτωση, περιελάμβανε πέντε διαφορετικούς εμπειρογνώμονες που εξετάζουν τα δεδομένα, την εγκυρότητα των δεδομένων και επικυρώνουν τα αποτελέσματα που συγκεντρώθηκαν από τους αναλυτές αυτών των δεκαεπτά διαφορετικών οργανισμών. Είναι σαν ένας έλεγχος της ποιότητας των δεδομένων, καθώς και της εγκυρότητας της ανάλυσης. Είναι αυτοί που είπαν ότι αν η κρίση επιδεινωθεί ή συνεχιστεί με τον ρυθμό που συνεχίζεται, είναι πιθανό να έχουμε έναν πλήρη λιμό μέσα στους επόμενους έξι μήνες.
Αναφέρατε ότι υπάρχουν διαφορετικά πρότυπα για τη μέτρηση της πείνας ή της λιμοκτονίας για τα παιδιά και τους ενήλικες. Γιατί συμβαίνει αυτό και ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα;
Τα παιδιά είναι πάντα τα πιο ευάλωτα και όταν εξετάζουμε το θέμα της επισιτιστικής ασφάλειας, πρέπει να εξετάσουμε αν υπάρχει τροφή, αν υπάρχει νερό, αν υπάρχει υγιεινή, αν υπάρχει καταφύγιο, αν υπάρχει φάρμακο. Και πρέπει επίσης να εξετάσουμε το περιβάλλον στο οποίο επιβιώνουν οι άνθρωποι, τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά. Και όταν εξετάζουμε τη Γάζα, και αν πιστέψουμε τα στοιχεία που έχουμε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπάρχει ένα ντους για κάθε 400-500 ανθρώπους, υπάρχει μία τουαλέτα για κάθε 220 ανθρώπους. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι διαμένουν σε ένα ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένο μέρος. Αυτή είναι επίσης μια συνταγή για πανδημία. Τώρα, ποιος είναι πιο ευάλωτος σε τέτοιες συνθήκες; Προφανώς, τα παιδιά.
Το δεύτερο κριτήριο για να ορίσουμε την πείνα είναι ότι το τριάντα τοις εκατό των παιδιών πρέπει να είναι υποσιτισμένα. Όταν βλέπετε αυτά τα παιδιά που δεν ζυγίζουν αρκετά για το ύψος τους, και παιδιά που φαίνονται πραγματικά, πραγματικά, πραγματικά αδύνατα – ο όρος γι’ αυτό είναι ‘’υποσιτισμός’’
Αλλά επιτρέψτε μου τώρα να σας δώσω μια άλλη στατιστική, η οποία ίσως θα μπορούσε να είναι χρήσιμη. Αν κοιτάξετε σε παγκόσμιο επίπεδο αυτή τη στιγμή, υπάρχουν περίπου 129.000 άνθρωποι που βρίσκονται στη φάση 5 του I.P.C., δηλαδή σε ένα καταστροφικό είδος πείνας. Εκατόν είκοσι εννέα χιλιάδες! Στη Γάζα, υπάρχουν 577.000. Αν προσθέσετε αυτούς τους δύο αριθμούς, μπορείτε να πείτε ότι έχετε περίπου 700.000 ανθρώπους στον κόσμο που βρίσκονται στη Φάση 5 του I.P.C., εκ των οποίων οι 577.000 βρίσκονται στη Γάζα. Αυτό σημαίνει ότι το ογδόντα τοις εκατό των ανθρώπων, ή τέσσερις στους πέντε ανθρώπους, που λιμοκτονούν ή βρίσκονται σε καταστροφικό τύπο πείνας, βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη Γάζα. Αυτό είναι επίσης ένα στοιχείο που καθιστά την κατάσταση στη Γάζα πρωτοφανή.
Πηγή Newyorker
