Ο πρώην γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού της ΝΔ, επί ηγεσίας Καραμανλή, Νίκος Καραχάλιος έδωσε μια εφόλης της ύλης συνέντευξη στην Free Sunday. Επανέρχεται στο προσκήνιο ως πρόεδρος του Forum 2020, που είχε αναστείλει τη λειτουργία του, φιλοδοξώντας να συμβάλει στη δημιουργία νέου πολιτικού λόγου. Εύχεται καλή επιτυχία στον Αλέξη Τσίπρα, συστήνει στη ΝΔ επιστροφή στο κοινωνικό κέντρο και εξηγεί γιατί ο Γ. Βαρουφάκης τραβάει τα φώτα της δημοσιότητας σαν πυγολαμπίδα.
Ολόκληρη η συνέντευξη:
Γράψατε στο Twitter ένα σχόλιο για την παρέμβαση Ομπάμα μετά τις ελληνικές εκλογές. Τι ακριβώς εννοείτε;
Η παρέμβαση Ομπάμα ήρθε σε μια κρίσιμη στιγμή και ήταν θετική για τη χώρα μας. Το timing ήταν σημαντικότερο από το περιεχόμενο. Έδωσε άλλη διάσταση σε μια κατά τα άλλα αυτονόητη δήλωση μετά την ατυχή συνάντηση/συνέντευξη Ντάισελμπλουμ-Βαρουφάκη. Με τις αγορές ανήσυχες και τους Γερμανούς να μας περιμένουν με άγριες διαθέσεις στη γωνία, η «κάλυψη» των ΗΠΑ έδωσε χρόνο στην προσπάθεια διαπραγμάτευσης. Αλλιώς, ο διαπραγματευτικός μαραθώνιος του κ. Τσίπρα θα έμοιαζε περισσότερο με κατοστάρι, όπου ο δρομέας τρακάρει στο πρώτο κιόλας εμπόδιο.
Ανακοινώσατε ότι θα επαναλειτουργήσει το Forum 2020. Γιατί ανέστειλε τη λειτουργία του και γιατί επανεμφανίζεται;
Το Forum 2020 επαναλειτουργεί γιατί πλέον η μονοθεματικότητα της μνημονιακής ατζέντας είναι παρελθόν. Από το 2012 και μέχρι τις πρόσφατες εκλογές κυριαρχούσε καταλυτικά στον δημόσιο διάλογο. Πλέον, αυτό αλλάζει. Το 2020, που φαινόταν τόσο μακρινό όταν ξεκινήσαμε, το 2009, είναι σήμερα πιο κοντά, πιο επίκαιρο από ποτέ. Οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με το 2020 να απέχει έναν μόλις χρόνο. Και, βέβαια, σχεδόν κανένα από τα ζητήματα που πραγματευόμασταν τότε δεν έχει επιλυθεί σήμερα. Η έννοια του στρατηγικού σχεδιασμού ακόμη αναζητείται και το ελληνικό σχέδιο για βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσωπο είναι ανύπαρκτο. Η χώρα βρίσκεται ακόμη σαγηνευμένη από φαντασιώσεις μιας άλλης εποχής που πέρασε. Καλύπτεται από ένα πέπλο ανορθολογισμού που καταδυναστεύει το ρεαλισμό και εγκλωβίζεται στο λαϊκισμό, γι’ αυτό και πορεύεται διαρκώς προς το χθες και όχι προς το μέλλον.
Η κοινωνική αποδοχή του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτή τη στιγμή εντυπωσιακά ευρεία. Πώς το εξηγείτε;
Εύχομαι στον Αλέξη καλή επιτυχία! Το λέω από καρδιάς. Κάθε Έλληνας που αγαπάει την πατρίδα του πρέπει να βοηθήσει τη νέα εθνική προσπάθεια, γιατί, αν δεν πάει καλά, θα υποφέρουμε –ακόμη περισσότερο– όλοι. Όσοι άλλοι αυτή τη στιγμή σκέφτονται διαφορετικά είναι στην καλύτερη περίπτωση μεμψίμοιροι και στη χειρότερη υστερόβουλοι.
Σχεδόν από την επομένη των εκλογών ακούγονται τα σενάρια περί «αριστερής παρένθεσης». Ποια είναι η άποψή σας;
Γίνονται από πολλούς διάφορες εκτιμήσεις. Μία από αυτές λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσγειωθεί στην πραγματικότητα και θα συμβιβαστεί με το ρεαλισμό. Ήδη το μνημόνιο που θα έσκιζαν βαφτίζεται «γέφυρα» και ένα άλλο μνημόνιο προετοιμάζεται με το όνομα «συμβόλαιο». Δεν ξέρω ποιες συνιστώσες θα τα δεχτούν όταν πάρουν συγκεκριμένο περιεχόμενο και δεν βλέπω τι ακριβώς θα κάνουν. Εάν μείνουν συνεπείς στα όσα έλεγαν, σίγουρα θα γίνουν υπαίτιες μιας «αριστερής παρένθεσης». Θα είναι κακό για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι για τη χώρα.
Υπάρχει και μια δεύτερη εκτίμηση. Λέει ότι η συγκυβέρνηση δεν θα συμβιβαστεί, θα συγκρουστεί με την Ευρώπη και θα καταρρεύσει κάτω από το βάρος μιας εθνικής περιπέτειας. Είναι το δεύτερο σενάριο «αριστερής παρένθεσης». Και το σενάριο αυτό θα ήταν κατάρα. Κανένας δεν θα μπορεί να επενδύσει σε αυτό. Κανένας δεν θα ήθελε να περπατήσει σαν νικητής πάνω στα ερείπια της χώρας. Κανένας δεν ζηλεύει τον εφιάλτη.
Υπάρχει όμως κι ένα τρίτο σενάριο, που εμένα προσωπικά με εκφράζει περισσότερο. Η «αριστερή παρένθεση» δεν είναι θεωρία, είναι επιθυμία κάποιων. Η εκλογική ιστορία από τη Μεταπολίτευση και μετά δείχνει ότι ο μέσος όρος διάρκειας ζωής των κυβερνήσεών μας είναι τα δυόμισι χρόνια. Είμαι οπαδός της θεωρίας του fixed term. Πιστεύω, όπως ισχύει και στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα, ότι η θητεία μιας κυβέρνησης οφείλει να είναι σταθερή. Άλλωστε, ο κ. Τσίπρας έχει μια πολύ θετική γι’ αυτόν προϋπόθεση, που οφείλει να εκμεταλλευτεί για το καλό της χώρας. Δεν θα έρθει αντιμέτωπος με προκαθορισμένες εκλογές, σχεδόν για τέσσερα χρόνια. Τέτοια τύχη δεν είχε κανένας άλλος σύγχρονος πρωθυπουργός, να αφήσει πίσω του όλα τα εκλογικά εμπόδια. Σκεφτείτε πόσο πολιτικό χρόνο έχει, όταν οι επόμενες εκλογές είναι οι αυτοδιοικητικές σε πέντε χρόνια, τον Μάιο του 2019.
Έχει αλλάξει η πολιτική σήμερα, σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, που είχατε την ευθύνη του πολιτικού σχεδιασμού;
Η πολιτική έχει αλλάξει. Γίνεται ολοένα και πιο γρήγορη. Το μεγαλύτερο διαφοροποιό στοιχείο είναι ότι έχει αλλάξει η διάσταση του χρόνου (time distanciation). Αυτό το στοιχείο της ταχύτητας το έχουν προσδώσει η τεχνολογία, το internet και τα κοινωνικά δίκτυα. Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή είναι η πολυπλοκότητα των θεμάτων. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, αν και ακούγεται ως θεωρία, είναι μια πραγματικότητα. Οι αγορές έχουν πλέον τη δύναμη να καθορίσουν τον πολιτικό χρόνο. Να το πω απλά: οι πολιτικές φάσεις εναλλάσσονται πια με ρυθμούς μπάσκετ και όχι ποδοσφαίρου. Αν σήμερα χάνεται η «πολιτική μπάλα», σκεφτείτε τι θα γίνει μέχρι το 2020, που οι ρυθμοί αυτοί θα γίνουν ακόμη ταχύτεροι. Η πολιτική μοιάζει με χόκεϊ επί πάγου και το άθλημα αυτό δεν το γνωρίζει κανείς στην Ελλάδα, σίγουρα δεν υπάρχουν αθλητές, πόσο μάλλον πολιτικοί.
Δηλαδή, πώς θα μιλάμε με την κοινωνία, και ειδικά τους νέους, που απομακρύνονται από την πολιτική διαδικασία;
Η εύκολη απάντηση είναι να σας πω ότι η επικοινωνία θα γίνεται μέσω του Twitter, με τιτιβίσματα. Αν, όμως, οι νέοι πολιτικοί μεταμορφωθούν σε «περιστέρια» ή «καναρίνια», τα «γεράκια» της διεθνούς πολιτικής και οι «αετοί» των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων θα τους καταπιούν. Οι 160 χαρακτήρες των μηνυμάτων του Twitter είναι θαυμάσιο εργαλείο ενημέρωσης, αλλά δεν είναι αρκετοί για πολιτική στρατηγική στιβαρή, με βάθος και ουσία.
Ποια είναι η γνώμη σας για τον κ. Βαρουφάκη;
Σίγουρα ο κ. Βαρουφάκης είναι ένα υβρίδιο αυτής της νέας γενιάς, γι’ αυτό και έχει τραβήξει σαν την πυγολαμπίδα την προσοχή των ελληνικών και ξένων ΜΜΕ. Εκπροσωπεί μια καινοτομία σε έναν συντηρητικό χώρο. Δεν είναι μόνο ο ρόλος του, ως «εθνικού διαπραγματευτή». Είναι το ύφος του και η εικόνα του, που σε άλλους αρέσει, άλλους τους προκαλεί και πολλούς τους σοκάρει. Όμως θα πρέπει να προσέξει, γιατί σε περιόδους τόσο έντονης κρίσης αυτός ο «μεταμοντέρνος επικοινωνισμός» μπορεί να καταστεί μοιραίος, όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για την ίδια τη χώρα. Οι λέξεις καίνε… Αν αγαπάς πρωτότυπα λεκτικά σχήματα, περισσότερο από την ουσία κινδυνεύεις να πνιγείς σε μια λίμνη 250 δισ. ευρώ.
Σας έχει εκπλήξει η κυβέρνηση Τσίπρα ή κάπως έτσι περιμένατε τις πρώτες της κινήσεις;
Πρώτα απ’ όλα να επισημάνουμε ότι αυτή είναι μια δικομματική κυβέρνηση. Οι πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης Τσίπρα-Καμμένου είναι εντυπωσιακές ως προς τους συμβολισμούς και την επικοινωνία. Έχει έναν μεγάλο δομικό αντίπαλο και ένα δομικό μειονέκτημα. Αντίπαλοί της είναι ο χρόνος και η απουσία περιόδου χάριτος. Πρέπει μέσα σε 30 μέρες να τα κάνει σχεδόν όλα. Αν το σκεφτείτε καλά, σχεδόν καμία ελληνική κυβέρνηση την τελευταία δεκαετία δεν είχε περίοδο χάριτος. Το 2004 ο Κ. Καραμανλής ανέλαβε και σε 150 μέρες η χώρα έπρεπε να διοργανώσει Ολυμπιακούς Αγώνες (και τα κατάφερε!). Το 2007 πάλι η ΝΔ έκανε και κέρδισε εκλογές εν μέσω μιας πύρινης λαίλαπας που κατέστρεφε τη χώρα. Το 2009 ο Γ. Παπανδρέου βρέθηκε αντιμέτωπος με το ΔΝΤ και την τρόικα. Το 2012 η κυβέρνηση Παπαδήμου κράτησε οσο μια περίοδος χάριτος και βέβαια ο Α. Σαμαράς ανέλαβε εν μέσω οικονομικής καταιγίδας.
Αυτό τι σημαίνει; Ότι πρέπει να σκεφτούμε πολύ σοβαρά πώς θα δίνουμε στην εκάστοτε κυβέρνηση επαρκή χρόνο μετάβασης και σοβαρής προετοιμασίας. Το μοντέλο που υπάρχει στην αυτοδιοίκηση, με το προπαρασκευαστικό τρίμηνο, πρέπει να ισχύσει και για την κεντρική κυβέρνηση, σε ακολουθία της πρότασης για θητεία ορισμένου χρόνου που ανέφερα προηγουμένως.
Και τι θα σημαίνει αυτό για τους πολιτικούς;
Η ταχύτητα και η πολυπλοκότητα θα καταστήσουν ανενεργή μια ολόκληρη γενιά πολιτικών. Η γενιά της χάρτινης εφημερίδας αντικαθίσταται από τη γενιά του iPad. Όσοι δεν προσαρμοστούν θα εξαφανιστούν, θα ζήσουν ένα είδος πολιτικού δαρβινισμού.
Όμως το μέλλον δεν σημαίνει ότι ανήκει αυτονόητα, όπως ακούω να λέγεται αφελώς, στη γενιά των 30άρηδων. Ο λόγος των περισσότερων δεν θα είναι απλώς «ξύλινος» αλλά επί της ουσίας παρωχημένος, επομένως αδιάφορος και αναποτελεσματικός. Οι πολιτικοί που απλώς αναπαράγουν ό,τι διαβάζουν σε κομματικά non-papers και δεν παράγουν οι ίδιοι πολιτική θα ξεπεραστούν νομοτελειακά από τις εξελίξεις.
Ο ηλικιακός ρατσισμός στην πολιτική είναι ανοησία και κρύβει υστεροβουλία. Η γενιά των πολιτικών του 2020 θα απαρτίζεται από ανθρώπους κάθε ηλικίας που θα εκφέρουν νέο πολιτικό λόγο. Οι λέξεις και οι ιδέες θα είναι το στοιχείο της διαφοροποίησης και όχι η ημερομηνία γέννησης στο δελτίο της αστυνομικής ταυτότητας.
Μήπως 41 χρόνια εναλλαγής στην εξουσία ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ ήταν πάρα πολλά και έχουμε περάσει σε νέα εποχή που δεν προβλέπει πρωταγωνιστικό ρόλο για τη ΝΔ;
Η ΝΔ δεν χρειάζεται να ανακαλύψει την πυρίτιδα για να διαμορφώσει τη στρατηγική της επόμενης δεκαετίας. Η επιλογή του κοινωνικού κέντρου, που έκανε ομόφωνα αποδεκτή το 7ο Τακτικό Συνέδριο, είναι ο δρόμος που θα αποκαταστήσει τη σχέση εμπιστοσύνης με την κοινωνία και σταδιακά θα την επαναφέρει σε πλειοψηφική θέση στο πολιτικό σύστημα.
