Γράφει ο Γιάννης Νάκος
Ο Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος, διεθνολόγος και στρατιωτικός αναλυτής, ειδικός στα ζητήματα ασφαλείας και σε θέματα ΝΑΤΟ και Ευρω-ατλαντικών σχέσεων, δίνει αποκλειστική συνέντευξη στο Γιάννη Νάκο και στο Rizopoulos Post.
Ο Δρ. Δρούγος μιλάει για την τρομοκρατία, το προσφυγικό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, φωτίζοντας άγνωστες πτυχές για το ISIS, κάνοντας εκτιμήσεις τόσο για νέες επιθέσεις και ασύμμετρες απειλές όσο και για το ρόλο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Στο φλέγον ζήτημα του προσφυγικού, ο Δρ. Δρούγος αναφέρεται στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και στις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τέλος, αναφορικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις γίνεται λόγος για τα θερμά επεισόδια στο Αιγαίο, την πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία, αλλά και τις θέσεις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ.
Α) ‘’Τρομοκρατία’’
1) Τί είναι τελικά το ISIS; Θα θέλαμε την δική σας οπτική γωνία στο ζήτημα καθώς νομίζω μπορεί να ρίξει άπλετο φως στα σκοτεινά σημεία της οργάνωσης.
To ISIS αποτελεί την πιο ισχυρή Ισλαμική οργάνωση με προεκτάσεις και διακλαδώσεις σχεδόν σε όλες τις ηπείρους Αποτελεί συνέχεια του διαβόητου Ιορδανού τρομοκράτη Αλ Ζαρκάουι τον οποίο σκότωσαν οι Αμερικανοί πεζοναύτες στο Ιράκ. Δηλαδή της Αλ Κάεντα στην Μεσοποταμία. Από το 2014 αποτελεί μια τραγική πραγματικότητα στην Μεσοποταμία, ενώ συγκριτικά με την Αλ Κάεντα ελέγχει γεωγραφικές περιοχές της Συρίας και του Ιράκ. Είναι ισχυρό τρομοκρατικό δίκτυο με περίπου 25-30 χιλιάδες άνδρες από περίπου 98 χώρες του ΟΗΕ. Διεξάγει ένα ευρύτατο φάσμα επιχειρήσεων όπως διαδικτυακές, ασύμμετρες, υβριδικές, τρομοκρατικές, ανταρτικές αλλά και σε κάποια φάση το 2014 ακόμα και συμβατικές. Επικαλείται την επανασύσταση του λεγόμενου Χαλιφάτου του 7ου μχ αιώνα. Αν και μέσα στους πρώτους μήνες του 2016 έχει χάσει εδάφη στο Δυτικό Ιράκ και στην Κεντρική Συρία/περιοχή Παλμύρας, εν τούτοις διατηρεί μέσω βίας, τρομοκρατίας εξοντωτικής φορολογίας, καταπίεσης πληθυσμών τον έλεγχο σε εδάφη της Μεσοποταμίας, ενώ έχει αποκτήσει ισχυρές προσβάσεις στην ανατολική Λιβύη, στην Υποσαχάριο Αφρική, στα Πακιστανικά μεθοριακά χωριά με το Αφγανιστάν, αλλά και σε περιοχές της Αραβικής χερσονήσου ως και στη Νοτιανατολική Ασία. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι πολεμιστές του με εντυπωσιακές εμπειρίες σε αντάρτικο κατοικημένων τόπων και χρήσης τρομοκρατικών ενεργειών, έχουνε επιστρέψει στις χώρες της Ευρώπης και είναι κινούμενοι στόχοι είτε ως ομάδες είτε ως “μοναχικοί λύκοι”, κάτι που είδαμε το Νοέμβριο του 2015 στο Παρίσι και τον Μάρτιο του 2016 στο Βέλγιο. (Αεροδρόμιο Ζάβεντεμ-Μόλενμπεικ)
2) Κατά πόσο μπορούμε να περιμένουμε νέες επιθέσεις του Ισλαμικού-Κράτους με αποδέκτη την Δύση τους επόμενους μήνες; Αναμένουμε κάποια αύξηση την θερινή περίοδο και ιδιαίτερα κατά την διάρκεια του “Ραμαζανιού”;
Εκτιμώ ότι θα έχουμε μέσα στο 2016-2017 νέες επιθέσεις του Ισλαμικού κράτους σε Δυτικές μεγαλουπόλεις. Είναι πρακτικά αδύνατο να αποτρέψεις όλες τις σχεδιαζόμενες επιθέσεις. Έχουνε προσβάσεις σε διάφορους Ισλαμικούς κύκλους σε όλες τις χώρες. Διατηρούν επαφές με τους ακραίους Ισλαμικούς κύκλους ως και με ιεροκήρυκες του μίσους. Γνωρίζουν αντάρτικο πόλεων. Είναι ένα-δύο βήματα μπροστά από τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες. Είναι δύσκολο να διεισδύσεις σε αυτούς τους χώρους και να έχεις την κατάλληλη στιγμή σωστές πληροφορίες. Πέραν της Ευρώπης δεν αποκλείω επιθέσεις σε ΝΑ Ασία, Αραβική χερσόνησο, Μάγκρεμπ, Μεσόγειο, ενώ είναι πιο δύσκολο να πλήξουν τις ΗΠΑ-Καναδά. Έχουνε, όμως, και στην Βόρεια Αμερική τις διασυνδέσεις τους. Αναμένω νέες επιθέσεις. Όχι, αποκλειστικά μέσα στο Ραμαντάν. Μιλώ μέσα στο Β εξάμηνο του 2016. Και στο μέλλον δεν αποκλείω και επιθέσεις με ραδιολογικά-βιολογικά και χημικά όπλα. Έχουνε ήδη ασκηθεί σε αυτά. Μέσα στο Ραμαζάνι δεν μπορώ να αποκλείσω επίθεση σε Αραβικούς ή Μουσουλμανικούς στόχους….
3) Θεωρείτε ότι η αεροπορική επίθεση εις βάρους ηγετικού στελέχους των Ταλιμπάν εκ μέρους των Η.Π.Α, και πιο συγκεκριμένα του Αχτάρ Μανούρ, ενδέχεται να αποτελέσει αιτία μιας περαιτέρω κλιμάκωσης των επιθέσεων που έχουν προαναγγελθεί από το Ισλαμικό Κράτος;
Δε νομίζω ότι το τέλος του αρχηγού των Ταλιμπάν Μανσούρ θα επηρεάσει τις ενέργειες των στελεχών του ISIS. Το τελευταίο δεν έβλεπε τα τελευταία 2 χρόνια με «καλό μάτι» τις σχέσεις με τους Ταλιμπάν. Το Ισλαμικό κράτος προσεχώς θα αναβαθμίσει την ποσότητα και ποιότητα των στόχων του. Το Αφγανιστάν συνδέεται με ευρύτερα ζητήματα στην Κεντρική και Νότια Ασία. Ασφαλώς, το Ισλαμικό κράτος προωθεί τοπικές και περιφερειακές συμμαχίες σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, αλλά παρακολουθώντας καθημερινά και ενδελεχώς πολλές Ισλαμικές ιστοσελίδες και μελέτες δεν είδα κάποια πολύ ενισχυμένη αναφορά σε σύνδεση με την εκτέλεση μέσω μη-επανδρωμένου αεροσκάφους του πρώην αρχηγού των Ταλιμπάν. Πιο πολύ εκτιμώ η συγκεκριμένη ενέργεια να έχει επιπτώσεις στα ενδο-Ταλιμπανικά και στα Αφγανό-Πακιστανικά.
4) Είναι δυνατή η υπόθεση πως όσο υποχωρεί το ISIS εδαφικά άλλο τόσο θα προσπαθεί να πλήξει τους εχθρούς του με τρομοκρατικά χτυπήματα; Και εάν ναι, τότε ποιες χώρες είναι οι υπ’ αριθμόν ένα στόχος;
Βέβαια το ISIS έχει υποστεί κάποιες ήττες σε Ραμάντι –Ιράκ και στην Παλμύρα της Συρίας. Οι συμμαχικές αεροπορικές επιδρομές της INHERENT RESOLVE έχουνε βελτιωθεί πολύ τους τελευταίους μήνες. Επίσης η παρουσία και συνδρομή των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ και κρατών-μελών του ΝΑΤΟ έχει βοηθήσει πολύ τους Κούρδους και αντί-Ασαντικούς μαχητές στην βόρεια Συρία . Το ΙSIS έχει χάσει κάποια εδάφη στα Τούρκο-Συριακά σύνορα. Η συμμαχική αεροπορία έχει πλήξει τα διάφορα κέντρα των Ισλαμιστών, τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, στρατηγικούς στόχους κα. Ασφαλώς, δεν μπορείς να επικρατήσεις σε ένα τέτοιο ασύμμετρο πόλεμο από αέρος. Εκτιμώ ότι οι συνεχώς βελτιωμένες στις μάχες Κουρδικές και άλλες μη-Ισλαμικές ομάδες προσφέρουν την χερσαία δύναμη, όπως η Αφγανική Βόρεια Συμμαχία το 2001-2002 στο Αφγανιστάν κατά των Ταλιμπάν σε Κανταχάρ και Καμπούλ. Το στρίμωγμα των άλλων Ισλαμικών ομάδων κυρίως από την Ρωσική αεροπορία δείχνει ότι το Ισλαμικό κράτος πιέζεται πολύ… Δεν αποκλείω επιθέσεις σε άλλες χώρες. Πχ. από Λιβύη σε Αφρικανικά-Μεσογειακά κράτη ή σε Τουρκία ή σε Ευρωπαϊκές χώρες (εννοώ τρομοκρατικές ενέργειες/καμικάζι κα) το ισλαμικό κράτος ακόμα και αν εκλείψει στην Μεσοποταμία θα συνεχίσει παντού τις επιθέσεις. Είναι ασύμμετρος εχθρός που δεν εξαλείφεται εύκολα… Ας προσέξουμε την μετάσταση του στην Λιβύη, όπου δεν μπορώ να αποκλείσω ακόμα και επέμβαση του ΝΑΤΟ στην περιοχή.
5) Ποια είναι η αιτία που καθιστά τόσο δύσκολη την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους; Έχει να κάνει με την αναποτελεσματικότητα και την ελλειπή οργάνωση των κυβερνήσεων ή με την μη δυνατότητα ύπαρξης “Ηuman intelligence”;
Κοιτάξτε εδώ μιλάμε για πόλεμο 4ης προς 5ης γενιάς. Μη-γραμμικό. Μη-συμβατικό και ειδικής φύσης πόλεμο. Δεν είναι εύκολη περίπτωση. Οι άνδρες του Ισλαμικού μορφώματος πολλαπλασιάζονται… Έχουνε πρόσβαση σε όπλα. Έχουνε πρόσβαση σε υπολογίσιμα βρόμικα οικονομικά κεφάλαια. Έχουν ανθρώπους παντού… Δύσκολα η Δύση αναλαμβάνει επιχειρήσεις σε αστικό περιβάλλον εναντίον πολύ αποφασισμένου εχθρού. Τα Γενικά Επιτελεία διαφόρων κρατών της Δύσης στερούνται επαρκών ανθρώπινων πληροφοριών. Στερούνται διεισδυτικών ατόμων μέσα στα ολιγομελή κέντρα αποφάσεων. Πολλές φορές οι αρμόδιοι κρατικοί παράγοντες σκέφτονται συμβατικά απέναντι σε υβριδικούς εχθρούς. Προσθέτω και το ότι οι τρομοκράτες είναι πολύ δυνατοί στον τομέα των Μέσων κοινωνικής Δικτύωσης. Είναι ικανοί να διεξάγουν παρατεταμένες ψυχολογικές, πληροφοριακές και ΜΜΕ επιχειρήσεις. Είναι κινούμενοι στόχοι. Αλλά η έλλειψη αξιόπιστων και ON TIME πληροφοριών είμαι μεγάλο ζήτημα. Ειδικά για τους Ευρωπαίους. Οι ΗΠΑ λόγω εμπειριών είναι σε καλύτερο επίπεδο. Επειδή στην ζωή μου έχω βρεθεί σε Αφγανιστάν, Βοσνία, Κόσσοβο, νότιο Ιράκ τα έχω δει με τα μάτια μου. Επίσης, επειδή διδάσκω επί χρόνια στο ΝΑΤΟ τέτοια θέματα έχω δει πολλά κενά… Η ΕΕ θα πρέπει να προχωρήσει σε μια σαρωτική αλλαγή των υπηρεσιών πληροφοριών της, καθώς και στην σύσταση ενός Ευρωπαϊκού FBI.
6) Με ποιόν τρόπο, πιστεύετε ότι τα λεγόμενα “contigency plans” θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανάχωμα στον ολοένα και αυξανόμενο κίνδυνο των “ασύμμετρων απειλών” εκ μέρους του ISIS;
Δεν νομίζω ότι μπορούν να αλλάξουν καταλυτικά το σύνολο των τρομοκρατικών επιλογών. Έχουμε να κάνουμε με πολυδιάστατους εχθρούς. Από τα δρομάκια της Αλ Ράκα στην Συρία, στις λεωφόρους της Μοσούλης, στις ερήμους της Ντιρ ελ Ζορ μέχρι τις κυβερνολεωφόρους του διαδικτύου. Το Ισλαμικό κράτος ασφαλώς χάνει εδάφη, όμως το το μελλοντικό τοπίο στην περιοχή 100 χρόνια μετά τις Άγγλο-Γαλλικές αποικιοκρατικές συμφωνίες αλλάζει. Πιθανότατα και η Αλ Ράκα σε κάποια φάση να πέσει. Ή και η Μοσούλη. Αλλά θα δούμε πολλά ακόμα κεφάλαια αυτού του πολέμου που θα απασχολήσουν και το νέο ένοικο του Λευκού Οίκου. Επίσης πολλά εξαρτώνται από τις σχέσεις ΗΠΑ-ΡΩΣΙΑΣ, από τον ευρύτερο ρόλο του ΝΑΤΟ στην Μέση Ανατολή. Πολλά εξαρτώνται και από τις θέσεις περιφερειακών δυνάμεων, όπως της Τουρκίας (λόγω Κουρδικού), του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας. Χρειάζονται συντονισμένες διασυμμαχικές ενέργειες σε όλα τα επίπεδα μεταξύ άλλων και σε ψυχολογικό-πληροφοριακό πόλεμο. Οι υβριδικοί εχθροί είναι δύσκολοι αντίπαλοι… και κατά βάση θα είναι οι εχθροί του μέλλοντος και καλούμαστε όλοι να σκεπτόμαστε κάπως διαφορετικά…γιατί έρχονται πολλά. Είτε από το Ισλαμικό κράτος. Είτε και από μελλοντικές συγχωνεύσεις τρομοκρατικό-ανταρτικών δυνάμεων.
Β) ‘’Προσφυγικό’’
1) Υπάρχουν “ύποπτες ΜΚΟ” στην Ειδομένη, και ποιος είναι τελικά ο ρόλος τους;
Υπάρχουν ΜΚΟ με ιδιαίτερη δράση, εμπειρίες και πραγματικά στοιχεία συνδρομής σε ανθρωπιστικό επίπεδο. Παγκόσμια αλλά και περιφερειακά. Όμως, μέσα στην χαοτική κατάσταση στην Ειδομένη αλλά και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου έχουνε διεισδύσει ύπουλα άτομα, πληροφοριοδότες και κατάσκοποι. Που παίζουν άλλο ρόλο εκμεταλλευόμενοι τον ανθρώπινο πόνο και οριακές καταστάσεις. Αυτές οι ΜΚΟ διαχειρίζονται τεράστια οικονομικά κεφάλαια και προωθούν άλλα συμφέροντα, μεταξύ των οποίων αλλοιώσεις δημογραφικές, οικονομικές εκμεταλλεύσεις κλπ. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά η Ελλάδα ήταν απροετοίμαστη για να αντιμετωπίσει προσφυγικές ροές και να διαχειριστεί επαρκώς και με σοβαρότητα μεθοριακές εντάσεις. Υπόψη οι Ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας δεν είναι για τέτοιου είδους προβλήματα και κακώς τις ενέπλεξαν. Πάντως, η μαζική μετακίνηση ανθρώπινων πόρων είναι ασύμμετρη απειλή και ας μην λησμονούμε ότι μέσω των ροών διέρχονται τρομοκρατικά και εγκληματικά στοιχεία…
2) Είναι πιθανά τα σενάρια αποτυχίας της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας, όσον αφορά το προσφυγικό ζήτημα; Και κατά πόσο είναι εφικτή μια περαιτέρω μετατροπή του Αιγαίου σε “αποθήκη ψυχών“;
Ήδη η συγκεκριμένη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι ανενεργή. Πολλά εξαρτώνται από την στάση της Άγκυρας σε ότι αφορά την Συρία, τους πρόσφυγες και τις εν γένει σχέσεις με την ΕΕ. Εκτιμώ ότι δεν θα πάει μακριά η συμφωνία στην πράξη. Οι Ευρωπαίοι έχουνε θορυβηθεί από τα μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα και την διείσδυση τζιχαντιστών στα εδάφη τους. Ανησυχώ πολύ και δεν βλέπω φως για πολλά επιμέρους ζητήματα, όπως την περίπτωση της χορήγησης βίζας για τους Τούρκους στις χώρες της ΕΕ, το θέμα της μεταφορά 6 δις Ευρώ από τις Βρυξέλλες στην Άγκυρα καθώς και άλλα επιμέρους ζητήματα. Εύκολα ο Σουλτάνος της Άγκυρας μπορεί εκ νέου να αρχίσει να πλημμυρίζει τα νησιά μας με μετανάστες και πρόσφυγες, όποτε λόγω των διακυμάνσεων στις πολιτικές του αποφάσεις ως και των εκβιαστικών τρόπων του, δεν είμαι σίγουρος ότι όλα θα κινηθούν με κανονικότητα και νορμάλ εξελίξεις.
Γ) ‘’Ελληνοτουρικες-Σχέσεις’’
1) Κατά πόσο είναι ορατό το ενδεχόμενο ‘’πρόκλησης θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο με τους Τούρκους, ιδιαίτερα μετά και τις συνεχόμενες προκλητικές ενέργειες της γειτονικής χώρας στις “Οινούσσες“; Αποδίδεται στην συνολικότερη προσπάθεια “γκριζοποίησης” του Αιγαίου από πλευράς Άγκυρας; Ποιος ο ρόλος των Η.Π.Α. και του ΝΑΤΟ;
Ένα θερμό επεισόδιο είναι πάντοτε πιθανό λόγω της ρεβιζιονιστικής πολιτικής της Άγκυρας. Η Τουρκία πιέζεται σε όλα τα μέτωπα( Ρωσία-Κούρδοι-Ιράν-Συρία, αλλά και από τις ΗΠΑ-ΝΑΤΟ σε επιμέρους ζητήματα). Πιο πολύ με προβληματίζει η Τουρκική προκλητική στάση στο θαλάσσιο περιβάλλον και λιγότερο να υπάρξει κάποιο αεροπορικό συμβάν. Οι Τουρκικές παραβιάσεις έχουνε αναβαθμιστεί ποιοτικά και διεισδυτικά. Έχουν αποκτήσει οι Τούρκοι πολλές εμπειρίες από διασυμμαχικές ασκήσεις ως και συμμετοχή τους σε διεθνείς επιχειρήσεις. Εκμεταλλεύονται πολλά δικά μας κενά λόγω της τραγικής κοινωνικό-οικονομικής κατάστασης στην χώρα μας. Οι στρατηγικές μελέτες τους-αν τις διαβάσει κάποιος διεξοδικά-δείχνουν πολλές και νέες τάσεις… Απαιτείται ετοιμότητα και προσοχή. Η Άγκυρα κινείται ύπουλα, ασύμμετρα και με ενδελεχή προπαγάνδα… ενώ εμείς σε πολλούς τομείς υστερούμε… πχ στην πολεμική βιομηχανία, στρατιωτικές πληροφορίες, εμπλοκή μέσων κοινωνικής δικτύωσης κα.
Από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, πέραν των γνωστών κατευναστικών συστάσεων, μην περιμένουμε πολλά. Θα προσπαθήσουν να χαλαρώσουν την ένταση μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας, αλλά πολλά θα εξαρτηθούν από εκείνη την στιγμή, σε ποιο βαθμό θα είναι τα πράγματα. Έχω πει και γράψει επί χρόνια ότι η αποχώρηση το 1974 επί Καραμανλή από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ ήταν καταστροφική για την χώρα. Άνοιξε τις ορέξεις των Τούρκων στο Αιγαίο και 42 χρόνια το τότε κενό το πληρώνουμε και θα το πληρώνουμε. Ολέθρια απόφαση. Το είχα το 2006 συζητήσει σε διεθνές συμπόσιο με τον αείμνηστο Στρατηγό Ρότζερς του ΝΑΤΟ/SACEUR, που την χειρίστηκε και με εκείνη την συμφωνία επιστρέψαμε το 1980 στο στρατιωτικό σκέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας, χωρίς να έχουνε επαρκώς εξηγηθεί οι λόγοι της αποχώρησης. Έκτοτε η Τουρκία αλλάζει καθημερινά τα ισχύοντα και η συμμαχία δεν παίρνει θέση.
