Ο Βαγγέλης Νάστος γεννήθηκε στη Φλώρινα το 1984. Το 2001, αποφοίτησε από το Ενιαίο Λύκειο Αμυνταίου και συνέχισε τις σπουδές του στο Τμήμα Χημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Αν και από μικρός ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και τη μουσική, μετά τη ενηλικίωσή του γρήγορα κατάλαβε πως αυτό που τον γέμιζε περισσότερο ήταν η συγγραφή. Η ιδέα μιας όμορφης ιστορίας αναζωπύρωσε τη φλόγα που σιγόκαιγε μέσα του και μέρες μετά, χαμένος ανάμεσα σε αράδες από λέξεις, συνειδητοποιούσε με χαρά ότι αυτό ήταν που πάντα ήθελε να κάνει.
Το μυθιστόρημα “Ο χορός των κυμάτων” (2014), από τις εκδόσεις Φυλάτος, είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του, καθώς προηγήθηκαν τα “Τυχερά Μονοπάτια” (2012), (εκδόσεις iWrite) ενώ ένα εκτενές του διήγημα με τίτλο “Στο πανηγύρι”, φιλοξενείται στο συλλογικό έργο “Αμύνταιο: Συντηρητές μνήμης” (εκδόσεις iWrite).
Συνέντευξη στην Τίνα Ζωγοπούλου
(Κέντρο Ξένων Γλωσσών και Εκδόσεις Perugia)
Πότε ξεκίνησες να αποκαλείς τον εαυτό σου συγγραφέα;
Η λέξη συγγραφέας είναι συνυφασμένη στο μυαλό μου με ονόματα όπως Ντίκενς, Κάφκα, Προυστ, Τολστόυ, Ντοστογέφσκι, Θερβάντες, Πόε. Πώς, λοιπόν, να διανοηθώ να αποκαλέσω τον εαυτό μου συγγραφέα; Μπορώ να δεχτώ τον όρο αυτό μόνο σαν πείραγμα σε μια παρέα, αλλά ως εκεί.
Αλήθεια, γιατί γράφεις;
Μια παρόρμηση και η ανάγκη να δημιουργήσω τον δικό μου κόσμο, έτσι, για αλλαγή, ήταν οι κύριες αιτίες που με οδήγησαν στη συγγραφή. Έχω ξεχάσει πως ήταν η ζωή μου πριν αρχίσω να γράφω. Είναι μια εσωτερική ανάγκη, μια μορφή ψυχοθεραπείας. Ίσως σε αυτό να συμβάλει και το ότι δεν έχω κλίση σε κάποια άλλη μορφή τέχνης, όπως η ζωγραφική για να διοχετεύσω εκεί την όποια δημιουργικότητά μου. Ίσως πάλι και όχι. Αναμφίβολα η ζωή μου χωρίς τη συγγραφή θα είχε λιγότερα χρώματα.
Έχεις κάποιο λογοτεχνικό πρότυπο;
Πολλά και για διαφορετικούς λόγους τον καθένα. Τρόπος γραφής, ατμόσφαιρα και πλοκή είναι τα βασικά μου κριτήρια. Αν έπρεπε να επιλέξω έναν, θα έλεγα: Κάρλος Ρουίθ Θαφόν. Ο δεύτερος, ίσως, σημαντικότερος Ισπανός μυθιστοριογράφος μετά τον Θερβάντες, σου δίνει την αίσθηση ότι γράφει με την ίδια άνεση που αναπνέει. Αν ο Θαφόν ζούσε σε παλαιότερες εποχές τον φαντάζομαι με την κιθάρα του τροβαδούρου, να τραγουδάει παραμύθια κάτω από μεσαιωνικά φεγγάρια. Είναι καλό να έχεις πρότυπα που ξέρεις πως δεν θα φτάσεις ποτέ. Αποτελούν πηγή έμπνευσης και σε καλούν να μοχθήσεις για να γίνεις καλύτερος.
Ποιος ήρωάς σου θα ήθελες να είσαι εν ζωή;
Όταν γράφεις βγάζεις εμμονές και βιώματα στο χαρτί, οπότε κάθε ήρωας έχει κι ένα κομμάτι της ζωής μου. Αντιθέτως, δεν θα ήθελα να ζήσω την ζωή κανενός από τους ήρωές μου δεδομένου ότι, αναπόφευκτα, τους βασανίζω ποικιλοτρόπως.
Ποιο είναι το πιο βαρετό και το πιο δημιουργικό κομμάτι της διαδικασίας συγγραφής ενός βιβλίου σου;
Η διαδικασία της συγγραφής είναι καθολικά δημιουργική. Απολαμβάνω εξίσου κάθε κομμάτι της διαδρομής. Υπάρχουν στιγμές που γίνεται επίπονη, ίσως και βασανιστική. Θα μπορούσα να ξεχωρίσω ως πλέον ανεπιθύμητη, τη στιγμή που ο επιμελητής σου επιβάλει να διαγράψεις το πιο καλογραμμένο κομμάτι του βιβλίου επειδή κρίνει πως δεν βοηθάει την εξέλιξη της πλοκής. Θα πρέπει να σκοτώσεις το μωρό σου και να συνεχίσεις σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Ακόμα και αυτή η στιγμή όμως είναι έντονη, μοναδική και σίγουρα όχι βαρετή. Και όταν έρθει η ώρα και το βιβλίο τελειώνει, όλες οι αισθήσεις γίνονται μια. Μοιάζει με μια γεύση στο μυαλό σου. Δύσκολα βρίσκεις λόγια να το περιγράψεις.
Πόσο επιβαρυμένη/επιφορτισμένη θεωρείς τη γενιά σου:
Η γενιά μου, δεν χωράει αμφιβολία πια, είναι μια χαμένη γενιά. Βλέπω συνεχώς γύρω μου νέους ανθρώπους, ίσως τους πιο σπουδαγμένους νέους στην ιστορία της χώρας να εγκαταλείπουν την χώρα αυτή και να αναζητούν μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Με πονάει να βλέπω συνομήλικους ή και μικρότερους να ακολουθούν αυτήν την επιλογή, με πονάει να βλέπω την χώρα μου να χάνει όλη αυτήν την αφρόκρεμα της γνώσης και του δυναμισμού και ταυτόχρονα πιστεύω πως όλη αυτή η διαδικασία πρέπει να φορτώνει στους ώμους όσων μένουν πίσω μια διπλή ευθύνη. Θα πρέπει όλοι να βάλουμε τα δυνατά μας και να αποδείξουμε ότι κάτι καλό μπορεί να βγει από αυτήν την κρίση.
Τα social media και γενικότερα το διαδίκτυο, τελικά βοηθούν το βιβλίο;
Το διαδίκτυο είναι μια τεράστια αποθήκη γνώσης και πληροφοριών. Προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες και όπως και με κάθε τι εξαρτάται το πώς θα το χρησιμοποιήσεις. Γνώμη μου είναι ότι έχει βοηθήσει και συνεχίζει να βοηθάει την προώθηση του βιβλίου, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή διαφήμισης.
On-line ξεφύλλισμα ή τη μυρωδιά του χαρτιού καθώς γυρνούν οι σελίδες, τι προτιμάς;
Ανήκω σε μια συντηρητική μερίδα αναγνωστών, που δεν είδε με καλό μάτι την είσοδο της τεχνολογίας στον χώρο του βιβλίου. Προσωπικά, προτιμώ την έντυπη μορφή του βιβλίου, να το κρατώ στα χέρια μου, να το φυλλομετρώ, να οσφραίνομαι τη μυρωδιά του χαρτιού. Είναι μια σχέση σχεδόν ερωτική. Υπάρχουν πολλοί που ισχυρίζονται πως αυτή ίσως είναι η αρχή του τέλους των βιβλίων. Δεν συμφωνώ. Γενικά οι άνθρωποι συνηθίζουμε να θεωρούμε καταστάσεις που συμβαίνουν στη ζωή μας με συγκεκριμένο τρόπο, ότι δεν μπορούν να γίνουν καλύτερα ή έστω διαφορετικά. Κι όμως μπορούν. Όλα αλλάζουν. Είναι ένα μοντέλο που αλλάζει. Αρκεί να σκεφτούμε ότι το μοντέλο που έχουμε στο μυαλό μας για την έκδοση και προώθηση των βιβλίων, είναι σχετικά πρόσφατο. Ο καθένας από μας μπορεί να πάει στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς του και να βρει βιβλία του περασμένου αιώνα, γραμμένα δηλαδή σε ένα περιβάλλον πολύ διαφορετικό από το σημερινό. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ από τότε και πιστεύω πως το καλύτερο. Οπότε, και το λέω και για μένα αυτό, καλό θα είναι να αφήσουμε τον χρόνο να δείξει εάν οι αλλαγές θα είναι για καλό. Το αν θα είναι το τέλος της έντυπης μορφής των βιβλίων δεν μπορώ να το ξέρω, ελπίζω πως όχι –στο χέρι μας είναι-, για το αν θα είναι το τέλος των βιβλίων γενικά μπορώ να είμαι κατηγορηματικός. Δεν θα δούμε το τέλος των βιβλίων. Πιστεύω πως στη ζωή υπάρχουν πράγματα που είναι καλά, άλλα που δεν είναι τόσο καλά αλλά υπάρχουν δυο αδιαμφισβήτητες αξίες, η ομορφιά και η γνώση και πιστεύω πως αυτές οι δύο αξίες υπάρχουν στα βιβλία. Οπότε με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, οι φορείς αυτών των αξιών, τα ίδια τα βιβλία, θα τα καταφέρουν και θα επιβιώσουν.
Ενώ η ελληνική κοινωνία δεν θεωρείται διαδικτυακά αναλφάβητη, γιατί πιστεύεις ότι το e-book έχει μηδενικό μερίδιο στην αγορά;
Είναι αυτή η σχέση των αναγνωστών με το έντυπο βιβλίο, που δεν έχει επιτρέψει την διείσδυση των e-book στην αγορά. Παρόλα αυτά, e- book πωλούνται στην Ελλάδα και το μερίδιο ίσως να μην είναι πια μηδενικό. Μιλώντας για το βιβλίο μου, τον Χορό των Κυμάτων, είμαι σε θέση να γνωρίζω πως πωλήθηκε τριψήφιος αριθμός e-book, σε μια μόνο εβδομάδα, λίγο πριν την κυκλοφορία της έντυπης μορφής του βιβλίου.
Έχουν αρνητικές τακτικές οι εκδότες που αδικούν το έργο των συγγραφέων;
Αν τις κρίνω ως «συγγραφέας», ναι. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι εκδοτικοί οίκοι είναι επιχειρήσεις που στόχο έχουν το κέρδος. Οπότε τα κριτήρια για το τι εγώ θεωρώ καλό, μπορεί να απέχουν απείρως από τα δικά τους. Το σημαντικότερο είναι να αντέχεις τις απορρίψεις και να συνεχίζεις να προσπαθείς. Τίποτα δεν είναι εύκολο, ούτε και δίκαιο, σ’ αυτή τη ζωή. Ούτε καν η ίδια η ζωή. Αν ήταν άλλωστε εύκολη, δεν θα ξεκινούσε με κλάμα.
Μπορεί ένας συγγραφέας στις μέρες μας να βιοπορίζεται από τη συγγραφή και μόνο;
Πιστεύω πως στην Ελλάδα, και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα της κρίσης, η επιλογή της συγγραφής είναι μέσα στις τρεις χειρότερες επιλογές που μπορεί να κάνει κάποιος ο οποίος επιθυμεί να βγάλει λεφτά και να ζήσει άνετα από αυτό. Όπως είπε και ο Στάινμπεκ, η συγγραφή κάνει τον τζόγο να μοιάζει με σταθερή δουλειά. Δεν είναι χρηματικό το αντάλλαγμα για όσους γράφουν, μη γελιέστε. Είναι κάτι πιο ρομαντικό. Για κάποιους ίσως είναι ένα χαμόγελο, για άλλους ίσως ένα δάκρυ, σίγουρα είναι λίγος από τον χρόνο σας και λίγη από την προσοχή σας.
Υπάρχει ελπίδα στην Ελλάδα της κρίσης; Μπορεί να έρθει μέσα από το βιβλίο;
Πρέπει να υπάρχει. Οφείλουμε να αγωνιστούμε με κάθε τρόπο γι αυτό. Ένα από τα πρώτα βιβλία που διάβασα και έχει σημαδέψει τον τρόπο σκέψης μου, ο Κόμης Μοντεκρίστο, με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι η δικαίωση, κάθε είδους, είναι φτιαγμένη από ίσες δόσεις αναμονής και ελπίδας.
Αν μιλήσω για την τέχνη, για κάθε είδους τέχνη, θα πω πως όσο άσχημη είναι μια εποχή, και είναι αυταπόδεικτο πως η εποχή μας είναι πολύ άσχημη, τόσο πιο όμορφη οφείλει να είναι η τέχνη, ώστε να μεταλαμπαδεύει στους ανθρώπους την φλόγα της ελπίδας. Τα βιβλία έδιναν πάντα διεξόδους και λύσεις, ανοίγοντας τη βεντάλια των επιλογών σ΄ αυτό που πολλοί θεωρούν μονόδρομο, ίσως κι αδιέξοδο, και λέγεται ζωή.
Προσφέρεται η εποχή για συγγραφή ή θεωρείς ότι το διαμορφωμένο περιβάλλον είναι στείρο;
Ο συγγραφέας δεν χρειάζεται να έχει λυμένα όλα τα θέματά του για να δημιουργήσει διαμάντια. Υπάρχουν αριστουργήματα που γράφτηκαν σε πολύ χειρότερες εποχές από τη σημερινή. Θεωρώ πως το γκρίζο τοπίο που υπάρχει παντού τριγύρω, μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά και να αποτελέσει πηγή έμπνευσης, όσο κι αν αυτό ακούγεται ελαφρώς διαστροφικό.
Τι νέο ετοιμάζεις;
Πάντα θα υπάρχει μια ιστορία στην οποία θα καταφεύγω τα βράδια. Μια ιστορία η οποία θα διαχειμάζει αργά, σαν προνύμφη μέσα στο κουκούλι της μεταμόρφωσης, θα τρέφεται με εικόνες, φράσεις ή και σκέψεις σε φαινομενικά άσχετες στιγμές της μέρας, περιμένοντας υπομονετικά τη στιγμή που θα μεταφερθεί στο χαρτί και θα ξεκινήσει το ταξίδι της.
