Γράφει αποκλειστικά για το RP ο Δημήτρης Παπαδημούλης*
Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος προκάλεσε σημαντικούς τριγμούς, πριν απ’ όλα στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει τροφοδοτήσει μια έντονη δημόσια συζήτηση που αξίζει να βαθύνει και στη χώρα μας.
Τα «μηνύματα» που εξέπεμψε το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος αξίζει να διαβαστούν και να ερμηνευτούν σε δύο διαφορετικά επίπεδα.
Σε πρώτο επίπεδο, έχει σημασία να αναγνωρίσουμε πως το ευρωπαϊκό οικοδόμημα όπως είναι σήμερα, με την επιμονή στις πολιτικές λιτότητας, που γεννούν αυξανόμενες ανισότητες, την έλλειψη διαφάνειας και το έλλειμμα δημοκρατίας, πόρρω απέχει από την ουσία και το περιεχόμενο των ιδρυτικών αξιών της Ένωσης. Η ΕΕ βρίσκεται σε μια μεγάλη θεσμική, πολιτική και οικονομική κρίση και είναι λογικό οι πολίτες να νιώθουν απογοητευμένοι και δυσαρεστημένοι. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο στην περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά και σε άλλα κράτη-μέλη, με τα επίπεδα του ευρωσκεπτικισμού να αυξάνονται διαρκώς. Το παράλογο θα ήταν οι πολίτες να μην είναι δυσαρεστημένοι με την παρούσα κατάσταση, να μην αντιδρούν και προβληματίζονται με αυτά που βιώνουν και αντιλαμβάνονται.
Σε δεύτερο επίπεδο, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουν οι ηγέτες της ΕΕ πως η έξοδος από την κρίση δεν μπορεί να προέλθει από τη συνέχιση των ίδιων αποτυχημένων πολιτικών. Η «σκληρή» Ευρωζώνη που επιβάλλει κυρώσεις σε Ισπανία και Πορτογαλία, επειδή απέκλιναν από τα όρια του δημοσιονομικού συμφώνου, η πίεση στην Ελλάδα και οι φήμες που διαρρέουν στον Τύπο για παράλογα αιτήματα των θεσμών, οι εμπρηστικές δηλώσεις από τους εμπνευστές της αιώνιας λιτότητας, δεν βοηθούν καθόλου στην αλλαγή του κλίματος, στην ενδυνάμωση της κοινωνικής δικαιοσύνης, στις προσπάθειες για επιστροφή της ανάπτυξης και της καταπολέμησης της ανεργίας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, την ενίσχυση της διαφάνειας και της δημοκρατικής λογοδοσίας στη λήψη των αποφάσεων.
Το αποτέλεσμα της εμμονής σε καταστρεπτικές πολιτικές και η συνεχής υποβάθμιση των «μηνυμάτων» που στέλνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες έχει οδηγήσει στην άνοδο λαϊκιστικών και ακροδεξιών σχηματισμών σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και στην πλήρη απομυθοποίηση συντηρητικών ηγετών που φοβούνται να αναλάβουν το κόστος των επιλογών τους: Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Κάμερον που εγκατέλειψε το «πλοίο», αφού πρώτα το είχε ρίξει στα βράχια, για να τον ακολουθήσουν αμέσως οι πρωτεργάτες του «Leave», Τζόνσον και Φάρατζ, που το έβαλαν στα πόδια κυριολεκτικά, προκειμένου να μην αναλάβουν τις ηγετικές τους ευθύνες στη διαχείριση του Brexit.
Σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, και με τα σκάνδαλα χρηματισμού, φοροδιαφυγής, ύποπτων δοσοληψιών και εξάρτησης της πολιτικής από οικονομικά συμφέροντα, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη πρόσληψη του πρώην προέδρου της Κομισιόν Μπαρόζο από την Goldman Sachs, ο κίνδυνος διαλυτικών τάσεων είναι περισσότερο ορατός από ποτέ.
Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό για την ΕΕ, με την διαπραγμάτευση για το Brexit, το δημοψήφισμα στην Ουγγαρία για τους πρόσφυγες, το δημοψήφισμα στην Ιταλία για την συνταγματική αναθεώρηση, τις εκλογές σε Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία, το κενό εξουσίας στην Ισπανία, τις εξελίξεις στο Προεδρείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Κομισιόν.
Η σταδιακή αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης, η πίεση για πολιτικές ανάπτυξης και η υποστήριξη των νέων ανθρώπων, η αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και η ενδυνάμωση ευρύτερων συμμαχιών μεταξύ προοδευτικών δυνάμεων στην Ευρώπη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινούμαστε και θα κινηθούμε με επίκεντρο τον άνθρωπο, υποστηρίζοντας σθεναρά εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που όλα αυτά τα χρόνια έχουν υποφέρει περισσότερο.
Αυτό το προοδευτικό σχέδιο αλλαγής για καλύτερη και πιο ελκυστική για τους πολίτες Ευρώπη, είναι και η μεγάλη πρόκληση για τις ευρύτερες προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις, που πιστεύουν στο εγχείρημα της συνεργασίας των λαών.
*Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επικεφαλής της αντιπροσωπείας ΣΥΡΙΖΑ.
