Γράφει ο Ceteris Paribus
Στην κολυμβήθρα της φετινής ΔΕΘ και με τα νάματα Μακρόν εβαπτίσθη ο «νέος», ο Gr-invest Τσίπρας. Ολοκληρώνεται έτσι μια μετάβαση από τον πολιτικό «τόπο» της ριζοσπαστικής αριστεράς σε αυτόν του σοσιαλφιλελεύθερου κέντρου. Η στιγμή μόνο τυχαία δεν επελέγη. Και ο «νονός» Μακρόν, επίσης καθόλου τυχαία ήρθε λίγο πριν τη ΔΕΘ.
Η εμφάνιση του πρωθυπουργού στη φετινή ΔΕΘ και η υποδοχή του Μακρόν λίγες μέρες πριν στην Αθήνα ήταν ένα ενιαίο πολιτικό «πακέτο», καλά προετοιμασμένο. Χωρίς τον… ανάδοχο Εμάνουελ Μακρόν, τα αποκαλυπτήρια του «νέου» Τσίπρα στη ΔΕΘ θα έχαναν σε πειστικότητα και λάμψη, ίσως δεν να ήταν και παρακινδυνευμένα.
Από το μακρινό 2012 μέχρι τη ΔΕΘ 2017
Αυτή η θεαματική μετατόπιση από το αντι-μνημόνιο του 2012-2015 μέχρι το Gr-invest του 2017 συντελέστηκε σε διάφορες φάσεις. Σε καθεμιά απ’ αυτές, η ανάγκη «χειρισμού» του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ και των αναγνωρίσιμων στην κομματική και εκλογική βάση πολιτικών συμβόλων οδηγούσε σε μια διπλή γλώσσα και σε συχνά αγεφύρωτα χάσματα ανάμεσα σε αυτά που λέγονταν και σε αυτά που υλοποιούνταν. Η αντίφαση αυτή κατοικεί ακόμη στην επικοινωνιακή γλώσσα: παρά την ταύτιση με το σοσιαλφιλελεύθερο κέντρο του κ. Μακρόν, η πολιτική ταυτότητα εξακολουθεί να γράφει «Αριστερά». Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το τι είναι ένα κόμμα καθορίζεται όχι από αυτά που λέει, όχι από αυτά που ισχυρίζεται ότι είναι, αλλά από αυτά που πράττει παρά τα όσα λέει.
Όλα άρχισαν το μακρινό 2012, λίγο πριν τις δεύτερες εκλογές, του Ιουνίου. Στις θυελλώδεις και συχνά ολονύχτιες συζητήσεις για τον καθορισμό του κυβερνητικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας βρέθηκε αναγκασμένος να κρατάει ισορροπίες, να είναι το κέντρο, ανάμεσα στην αριστερή πτέρυγα των δυνάμεων του κόμματος που συσπειρώθηκαν στη συνέχεια στην Αριστερή Πλατφόρμα αλλά και δυνάμεων της προεδρικής πλειοψηφίας, από τη μια, και τη δεξιά πτέρυγα δυνάμεων που είλκυαν την καταγωγή από την παλιά ΕΑΡ του Λεωνίδα Κύρκου, στελέχη από την τάση του Φώτη Κουβέλη που δεν τον είχαν ακολουθήσει στην έξοδο από το κόμμα, αλλά και άλλα στελέχη που θεωρούσαν αναγκαία μια στροφή στο ρεαλισμό, όπως ο Γιάννης Δραγασάκης. Ελισσόμενος μεταξύ Λαφαζάνη, Δραγασάκη και Παπαδημούλη, ο Αλέξης Τσίπρας επικύρωσε ένα αντιφατικό και ισορροπιστικό κυβερνητικό πρόγραμμα, που άφηνε παραπονεμένη την πτέρυγα των «ρεαλιστών». Ωστόσο, αυτός δεν ήταν παρά ένας ελιγμός. Ο κύβος είχε ριφθεί, υπέρ μιας στρατηγικής του «ρεαλισμού». Μετεκλογικά, ο Δημήτρης Παπαδημούλης, εκμυστηρευόταν πως ο Τσίπρας είχε πάρει τις αποφάσεις του, απλώς ήταν υποχρεωμένος να διαχειριστεί με προσοχή το ισχυρό αριστερό δυναμικό μέσα στο κόμμα αλλά καις το λαϊκό ρεύμα που ωθούσε τον ΣΥΡΙΖΑ προς την κυβερνητική εξουσία.
Άρχισε έτσι μια μακρά προετοιμασία δημιουργίας «γεφυρών» με τμήματα του εγχώριου αλλά και του διεθνούς συστήματος: ο Αλέξης Τσίπρας στο Τέξας, στο Μπουένος Άιρες και το Ρίο ντε Τζανέιρο, αλλά και στο Κόμο και σε γραφεία εκδοτών εγχώριων εφημερίδων κ.λπ. κ.λπ. Όσο για τις προσπάθειες προσέγγισης με την εγχώρια επιχειρηματικότητα, αυτές πύκνωσαν ήδη από την περίοδο πριν τις ευρωεκλογές και αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014. Τέλος, η μαζική «εφόρμηση» στελεχών και πολιτευτών από το χώρο ΠΑΣΟΚ του ΠΑΣΟΚ, άλλαζε σταδιακά τους συσχετισμούς και τον ίδιο το χαρακτήρα του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ.
Μετά τις διπλές εκλογές του 2014 (ευρωεκλογές – αυτοδιοικητικές), έγινε μια κρίσιμη επιλογή: ο Γιάνης Βαρουφάκης επελέγη ως ο μελλοντικός υπουργός Οικονομικών. Οι ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου επελέγησαν επίσης ως κυβερνητικός σύμμαχος αρκετά πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Η «φράξια» των πρώην ΠΑΣΟΚων στην πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια απόφαση που είχε ληφθεί «εγκαίρως». Το ίδιο και η απόφαση για την πρόταση Παυλόπουλου για Πρόεδρο της Δημοκρατίας…
Ήταν η περίοδος της αυταπάτης για ένα συμβιβασμό στο έδαφος ενός πιο ήπιου μνημονίου. Ο Γιάνης Βαρουφάκης τον είχε αποδώσει πολύ εύγλωττα, μιλώντας για 70% μνημόνιο, που θα άφηνε ένα 30% «χώρο» για φιλολαϊκές πολιτικές. Αυτή η αυταπάτη κατέρρευσε στη διαπραγμάτευση του πρώτου εξαμήνου του 2015: αντί για 70% μνημόνιο, ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε τον Αύγουστο του 2015 να υπογράφει 120% μνημόνιο!
Στη νέα πραγματικότητα αντιστοιχούσε μια νέα αφήγηση: «αναγκαστήκαμε», «δεν αναλαμβάνουμε την ιδιοκτησία του προγράμματος», «θα πάρουμε αντίμετρα» και θα υλοποιήσουμε «παράλληλο πρόγραμμα». Όλα αυτά κατέρρευσαν μέσα στη σκληρή μνημονιακή πραγματικότητα. Με την εμφάνιση στη φετινή ΔΕΘ ο κύκλος κλείνει: τα ψελλίσματα και τα ενοχικά σύνδρομα παίρνουν τέλος, ο πρωθυπουργός διακηρύσσει ότι αναλαμβάνει την ιδιοκτησία του προγράμματος και το κυριότερο, επέρχεται ο ρητός και απερίφραστος συμβιβασμός με την επιχειρηματικότητα.
Γνωρίζοντας ότι η πραγµατική πολιτική είναι γραµµένη στο Μνηµόνιο 3, γνωρίζοντας ότι η «επιτροπεία» των δανειστών δεν θα επιτρέπει φιλολαϊκές παρακάµψεις, αποφασίζει να βάλει τέλος στους δισταγµούς, στις τύψεις, στις αντιφάσεις που προκαλούν οι αναµνήσεις της αντιµνηµονιακής εποχής. Στην επόµενη πολιτική µάχη ο Τσίπρας θα πάει µε κέντρο τον ισχυρισµό ότι υπήρξε ο αποτελεσµατικότερος µνηµονιακός πολιτικός από το ξέσπασµα της κρίσης και µετά, αυτός που έβγαλε την Ελλάδα από την κρίση μέσω των μνημονίων, αυτός που συνδυάζει την επιχειρηματικότητα με την «ανάκτηση της κυριαρχίας».
Ο Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ του Gr-invest αναλαµβάνει πλήρως την ιδιοκτησία του Μνηµονίου 3 και επιπλέον ισχυρίζεται ότι αυτό υπήρξε σωτήριο: αυτό θα µας βγάλει (κάποτε…) από την κρίση. Ο ΣΥΡΙΖΑ του Gr-invest αναλαµβάνει πλήρως την πατρότητα των ιδιωτικοποιήσεων και επιπλέον ισχυρίζεται ότι αυτές είναι σωτήριες: µόνο έτσι θα αντιµετωπιστεί, λέει, η ανεργία. Ο Τσίπρας του Gr-invest εξακολουθεί να αναφέρεται αρνητικά στη «σκληρή επιτροπεία» (που επαγγέλλεται ότι θα τελειώσει το 2019-20), αλλά θεωρεί αναγκαία, ίσως και σωτήρια, την «ήπια επιτροπεία» µέχρι το 2060, γιατί δεν προτίθεται να δεχθεί «χαλάρωση της προσπάθειας για µεταρρυθµίσεις»…
Ο ΣΥΡΙΖΑ που δεν υπάρχει πια
Συμφιλιωμένος έτσι με τους «δαίμονές» του, ο Αλέξης Τσίπρας διαμαρτυρήθηκε ότι του ασκείται κριτική για ένα ΣΥΡΙΖΑ που δεν υπάρχει πια. Και πράγματι, το πολιτικό διάβημα «Μακρόν-ΔΕΘ 2017» καθιστά έωλη οποιαδήποτε κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ σαν να είναι το κόμμα του… Μαδούρο.
Ο Αλέξης Τσίπρας μετατοπίζει τον ΣΥΡΙΖΑ, με… ρυμουλκό την κυβέρνηση, στον πολιτικό τόπο του σοσιαλφιλελεύθερου κέντρου, του Μακρόν και του Ρέντσι-Τζεντιλόνι. Την κατάλληλη στιγμή θα επικυρώσει αυτή την αλλαγή χαρακτήρα στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ με μια φυγή προς τα μπρος, αλλά μπορεί να ζήσει και χωρίς αυτό αν οι συγκυρίες δεν το επιτρέψουν.
Με αυτή του την πολιτική μετατόπιση, ο Αλέξης Τσίπρας θέτει νέα δεδομένα στο πολιτικό σκηνικό. Το γνωστό ερώτημα των δημοσκοπήσεων «ποιος είναι ο καταλληλότερος για πρωθυπουργός» αρχίζει ήδη να μεταφράζεται σε «ποιος είναι ο καταλληλότερος να προσελκύσει επενδύσεις»: η κατάλληλη διεύθυνση είναι το Μαξίμου ή η Συγγρού;
Εδώ ο Αλέξης Τσίπρας έχει ένα διπλό πλεονέκτημα: Αφενός είναι κυβέρνηση, άρα έχει «το μαχαίρι και το πεπόνι». Αφετέρου, η έξοδος από την ύφεση και η επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων μπορεί να αποδειχτούν ισχυρά «τεκμήρια» για την κυβερνητική αποτελεσματικότητα όσον αφορά τις επενδύσεις. Βεβαίως, συγκυριακά γεγονότα (όπως η υπόθεση με την επένδυση της Eldorado Gold στις Σκουριές) θα διαμορφώσουν επιμέρους αποχρώσεις στο αφήγημα του Gr-invest για την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, αλλά ο άξονας έχει ήδη τεθεί. Όμως και εδώ τα περιθώρια είναι στενά, όπως έδειξε η πρόθεση των δανειστών και της Κομισιόν να συζητηθεί στο Eurogroup η υπόθεση της Eldorado. Η πραγματική πολιτική είναι γραμμένη στα μνημόνια, και αυτό αφορά επίσης και την πολιτική για τις επενδύσεις! Έτσι, τα περιθώρια ουσιαστικών προγραμματικών διαφορών ανάμεσα στον «νέο» Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ και τον Μητσοτάκη και τη ΝΔ στενεύουν εξαιρετικά. Ακόμη και στο ζήτημα της μείωσης των φόρων, τις όποιες μειώσεις θα αποφασίσουν και δρομολογήσουν οι δανειστές.
«Ανεπαισθήτως», όπως έλεγε και ο ποιητής, ο Αλέξης Τσίπρας, αυτός που ξεκίνησε σαν επίδοξος αντιμνημονιακός ανατροπέας, καθοδήγησε τη μετάβαση του πολιτικού σκηνικού από το βασικό άξονα αντίθεσης μνημόνιο – αντιμνημόνιο, σε έναν άλλο βασικό άξονα: ποιος μπορεί να εγγυηθεί την έξοδο από τη σκληρή επιτροπεία των μνημονίων σε μια μακροχρόνια «ήπια» επιτροπεία – ποιος μπορεί να εγγυηθεί την ανάπτυξη και την προέλκυση ξένων επενδύσεων. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι δανειστές βλέπουν σε αυτή τη μετάβαση μια τεράστια πολιτική υπεραξία. Δεν είναι τυχαίο που ο πρώην αντιμνημονιακός κ. Τσίπρας έχει γίνει εκλεκτός των δανειστών – ποιος άλλος θα μπορούσε να πετύχει κάτι τέτοιο χωρίς να «ανοίξει μύτη»;..
Υ.Γ. Όλα αυτά βεβαίως υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα «στραβώσει» κάτι όσον αφορά το πρόγραμμα ή ότι δεν θα υπάρξουν δυσμενείς διεθνείς εξελίξεις που θα οδηγήσουν σε μια νέα ελληνική υποτροπή. Αλλά αυτό είναι μια απολύτως σχετιζόμενη μεν, ξεχωριστή δε συζήτηση.
