Η χρονική συγκυρία ήταν καθοριστική: την ώρα που ο Ισημερινός ανακοίνωνε την ιστορική του απόφαση να σταματήσει τις γεωτρήσεις πετρελαίου σε ένα ευαίσθητο αποθεματικό τροπικού δάσους του Αμαζονίου, η Βραζιλία διατυμπάνιζε τα τεράστια επενδυτικά της σχέδια για τα ορυκτά καύσιμα, τα οποία περιλαμβάνουν την εξερεύνηση πετρελαίου κοντά στις εκβολές του ποταμού Αμαζονίου.
Το πετρέλαιο είναι ένα όλο και πιο άβολο θέμα για τον πρόεδρο της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται ως σταυροφόρος του κλίματος, αλλά αντιμετωπίζει επίσης επικρίσεις για τα σχέδιά του να αναπτύξει τη μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής με ορυκτά καύσιμα.
Οι αντιφάσεις της Βραζιλίας για το κλίμα βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τη Δευτέρα, αφού ο Ισημερινός ανακοίνωσε ότι οι ψηφοφόροι αποφάσισαν σε ένα πρώτο στο είδος του δημοψήφισμα να σταματήσουν τις γεωτρήσεις πετρελαίου στο βιοποικιλιακό Εθνικό Πάρκο Γιασούνι. «Ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση της Βραζιλίας θα ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισημερινού και θα αφήσει το πετρέλαιο στις εκβολές του Αμαζονίου κάτω από τη γη», ανέφερε σε δήλωσή του ο Μάρσιο Αστρίνι, επικεφαλής του Παρατηρητηρίου για το Κλίμα, ενός συνασπισμού περιβαλλοντικών ομάδων.
Η Βραζιλία, όπου βρίσκεται το 60 % του Αμαζονίου, αντιμετώπισε επίσης επικρίσεις όταν φιλοξένησε μια υψηλού προφίλ σύνοδο κορυφής αυτόν τον μήνα για το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου, όπου ο Λούλα και άλλοι περιφερειακοί ηγέτες αγνόησαν τις εκκλήσεις να υιοθετήσουν την υπόσχεση του Κολομβιανού προέδρου Γκουστάβο Πέτρο να σταματήσει την εξερεύνηση πετρελαίου.
Λίγες μόλις ώρες μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του Ισημερινού που κέρδισε επαίνους από τους ακτιβιστές για το κλίμα σε όλο τον κόσμο, το γραφείο του Λούλα έστειλε ένα δελτίο τύπου από το υπουργείο Ενέργειας, στο οποίο προβάλλονται τα σχέδια της κυβέρνησής του να επενδύσει 335 δισεκατομμύρια ρεάλ (64 δισεκατομμύρια ευρώ) στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια.
Το υπουργείο επιθυμεί η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Petrobras να διερευνήσει το υπεράκτιο τμήμα “FZA-M-59”, κοντά στις εκβολές του ποταμού Αμαζονίου, της παλλόμενης αορτής του τροπικού δάσους, που εκβάλλει στον Ατλαντικό.
Το έργο έχει προκαλέσει μια μάχη στο εσωτερικό της κυβέρνησης Λούλα.
Αφού η υπηρεσία προστασίας του περιβάλλοντος, IBAMA, αρνήθηκε στην Petrobras την άδεια εξερεύνησης τον Μάιο, επικαλούμενη την έλλειψη περιβαλλοντικών μελετών, το γραφείο του γενικού εισαγγελέα δήλωσε την Τρίτη ότι οι μελέτες δεν ήταν «απαραίτητες» και κάλεσε σε διαδικασία συμφιλίωσης.
«Δεν μπορεί να υπάρξει «συμφιλίωση», πρόκειται για τεχνικά γεγονότα», αντέδρασε με σεβασμό η υπουργός Περιβάλλοντος Μαρίνα Σίλβα.
Το «όνειρο» του Λούλα για το μεγάλο πετρέλαιο
Ο βετεράνος αριστερός Λούλα επέστρεψε στο αξίωμα τον Ιανουάριο, υποσχόμενος να προστατεύσει τον Αμαζόνιο, έναν ζωτικό πόρο κατά της κλιματικής αλλαγής, μετά από τέσσερα χρόνια ραγδαίας καταστροφής υπό τον ακροδεξιό πρώην πρόεδρο Ζαΐρ Μπολσονάρου (2019-2022).
Όμως ο 77χρονος πρώην μεταλλουργός δήλωσε επίσης ότι «ονειρεύεται» να χτυπήσει πετρέλαιο στα ανοικτά της βόρειας Βραζιλίας.
Η Γουιάνα, ο μικρός γείτονας της Βραζιλίας στα βόρεια, έχει βγάλει δισεκατομμύρια από το 2019 με γεωτρήσεις στα κοντινά ύδατα, κερδίζοντας το παρατσούκλι «Ντουμπάι της Νότιας Αμερικής».
Ωστόσο, το βραζιλιάνικο έργο έχει προκαλέσει διαμαρτυρίες από περιβαλλοντολόγους, ομάδες ιθαγενών και κατοίκους του Μαράχο, του νησιού που βρίσκεται στην καρδιά των εκβολών του Αμαζονίου.
Λένε ότι η γεώτρηση πετρελαίου θα μπορούσε να είναι καταστροφική για μια περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή που είναι γνωστή για τα μαγγρόβια, την άγρια ζωή, τις ζωντανές αλιευτικές κοινότητες και τη σύνδεσή της με το τροπικό δάσος.
«Το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη υφίσταται τις συνέπειες της λεηλασίας της φύσης για τον πλούτο», δήλωσε ο 60χρονος ηγέτης των ιθαγενών Ναραγκουάσου, ο λαός του οποίου, οι Καρουάνα, πιστεύουν ότι το σημείο όπου ο Αμαζόνιος συναντά τον Ατλαντικό είναι ιερό.
«Η θερμοκρασία ανεβαίνει. Η Γη μας λέει ότι κάτι δεν πάει καλά», δήλωσε στο AFP.
Ο Λουίς Μπαρμπόσα από το Παρατηρητήριο Μαράχο, μια τοπική ομάδα δικαιωμάτων, τόνισε ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας που προκαλείται από την υπερθέρμανση του πλανήτη απειλεί μέρη όπως οι εκβολές του Αμαζονίου.
«Η συνέχιση της καύσης ορυκτών καυσίμων θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του Μαράχο», είπε.
«Ενεργειακό όριο»
Μέλος της μεταβατικής ομάδας που προετοίμασε την περιβαλλοντική πολιτική του Λούλα, λέει ότι χαίρεται που τον βλέπει να ασχολείται με την κλιματική αλλαγή, αλλά απογοητεύεται από τη στάση της κυβέρνησης στα ορυκτά καύσιμα.
Σουέλι Αραούχο, ανώτερη ειδική σε θέματα δημόσιας πολιτικής στο Παρατηρητήριο για το Κλίμα επισήμανε ότι:
«Δεν υπάρχει απλά κανένας λόγος να επιμένουμε στην έρευνα για πετρέλαιο σε ευαίσθητες περιοχές. Βρισκόμαστε σε μια κλιματική κρίση», δήλωσε η ίδια στο AFP.
«Η μεγάλη αντίφαση της κυβέρνησης Λούλα είναι το πετρέλαιο», δήλωσε.
