Το Σαββατοκύριακο, μια στρατιωτική αυτοκινητοπομπή μήκους 40 μιλίων άρχισε να προελαύνει προς το Κίεβο, την πρωτεύουσα της Ουκρανίας, ως μέρος μιας εισβολής από τη Ρωσία που απειλείται εδώ και καιρό. Ουκρανοί διπλωμάτες και ο Πρόεδρος Volodymyr Zelensky έκαναν παθιασμένες εκκλήσεις για βοήθεια στα Ηνωμένα Έθνη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ πρόσφυγες περνούσαν από τα σύνορα προς τη γειτονική Πολωνία. Εν τω μεταξύ, οι θεατές στο διαδίκτυο αναρωτήθηκαν ποιος θα έπαιζε τον Ζελένσκι σε μια βιογραφική ταινία του Χόλιγουντ.
Οι ανάρμοστες αντιδράσεις, πολλαπλασιάστηκαν καθώς η εισβολή συνεχιζόταν. «Ο Πούτιν είναι ο αυτοκράτορας Παλπατίν», ένας αυτοαποκαλούμενος «αρχηγός της σκέψης» που σχολιάστηκε στο Twitter. Η Ουκρανία και οι Αμερικανοί υποστηρικτές της είναι «η συμμαχία των ανταρτών». Στο Instagram, υπήρχαν μιμίδια του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να φιλιούνται. Η παρατήρηση «ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ: κάθε γυναίκα στη ζωή σου τώρα έχει τουλάχιστον έναν μικρό έρωτα με τον Volodymyr Zelenskyy και δεν μπορείς να κάνεις απολύτως τίποτα γι’ αυτό» συγκέντρωσε περισσότερα από 20.000 retweets.
Προφανώς, οι άνθρωποι θεωρούν ότι είναι αδύνατο να πάρουν τα πράγματα στα σοβαρά ακόμα και όταν οι καιροί το απαιτούν.
Οι παραβάτες δεν είναι απλώς άτομα που κατακτούν την επιρροή και εμμονικοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Δημόσιοι αξιωματούχοι μπήκαν βιαστικά στη συζήτηση: Ο εκπρόσωπος Dan Crenshaw (R-Tex.) θέλει τους Ρώσους να απομακρυνθούν από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ένας πρώην JAG και δύο φορές υποψήφιος των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο υποστηρίζει ότι η ρίψη βομβών στον Πούτιν είναι ένα προληπτικό χτύπημα. Οι πολεμιστές πολυθρόνας στα μέσα ενημέρωσης έχουν ενταχθεί στη μάχη, με φανταστικές ζώνες απαγόρευσης πτήσεων και στολές όπλων σαν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να ήταν ένα παιχνίδι κινδύνου που μεταδόθηκε ζωντανά.
Εν τω μεταξύ, η πλειονότητα των Ουκρανών απ’ όσα γνωρίζω είναι απασχολημένοι προσπαθώντας να οργανώσουν χρήματα και βοήθεια. Θρηνούν την απώλεια ζωής, οικογένειας και πατρίδας που ήδη συμβαίνει και είναι βέβαιο ότι θα χειροτερέψει.
Υπάρχει μια αυξανόμενη τάση να αντιμετωπίζονται οι διεθνείς συγκρούσεις είτε καθαρά με όρους πολιτικού ρεαλισμού– στρατηγικές και συμφέροντα, ψυχρά και χωρίς ηθικό σθένος – είτε ως προέκταση φανατισμού. Ενώ η πρώτη στάση υιοθετείται συχνότερα από το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής, η δεύτερη έχει γίνει το πρότυπο του κοινού. Ποιος έχει τον πιο σέξι αρχηγό, την καλύτερη δημόσια εικόνα; Ποια πλευρά σηματοδοτεί σαφέστερη ευθυγράμμιση με την αγαπημένη μας πολιτική θέση; Ποια ομάδα μας θυμίζει περισσότερο;
Με την Ουκρανία, αυτή η τάση είναι ίσως κατανοητή, αν όχι αξιοθαύμαστη. Σε έναν όλο και πιο περίπλοκο κόσμο, η σαφήνεια του «καλού άντρα εναντίον του κακού» μπορεί να κάνει πιο εύκολη την αφομοίωση μακρινών γεγονότων. Η ριζοβολία για το αδύναμο αουτσάιντερ έχει αναμφισβήτητη ψυχολογική έλξη σε μια σύγκρουση που είναι τρομακτική και φαινομενικά εκτός του ελέγχου μας.
Και υπάρχουν πολλά να θαυμάσουμε στην ουκρανική αντίσταση: Η αποφασιστικότητα των πολιτών της χώρας έχει εμπνεύσει και ενθάρρυνε τον κόσμο, ειδικά μετά από μερικά σκοτεινά και μπερδεμένα χρόνια. Ο Ζελένσκι έχει επιδείξει την αρετή του θάρρους με την πιο αληθινή του έννοια — καλά μελετημένη γενναιότητα και επιμονή παρά τον φόβο. Είναι ένα παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουν περισσότεροι άνθρωποι στην πολιτική.
Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι οι παγκόσμιες υποθέσεις δεν ξετυλίγονται για την προσωπική μας οικοδόμηση. Η σημασία τους δεν συσχετίζεται με το πόσο καλά ανταποκρίνονται στις ψυχολογικές μας ανάγκες. Η κρίση στην Ουκρανία δεν είναι ένα αυθόρμητο γεγονός ή ένα αναδυόμενο παράθυρο επιρροής το Σαββατοκύριακο – είναι το αποτέλεσμα γεωπολιτικών συγκρούσεων δεκαετιών. Και σε αυτή τη σύγκρουση, σε αντίθεση με τις παρήγορες προκαθορισμένες ιστορίες μας, δεν υπάρχει βιβλίο που να δείχνει ότι τα αουτσάιντερ θα κερδίσουν.
Είναι αρκετά εύκολο να «διαλέξετε μια πλευρά» – και σε κάποιο βαθμό, αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο για τη συγκέντρωση της απαραίτητης υποστήριξης. Αλλά ο πόλεμος δεν είναι ένας ανάλαφρος αγώνας ποδοσφαίρου. Η αντιμετώπισή του ως τέτοιου τελικά απανθρωποποιεί τους ίδιους τους ανθρώπους που προσπαθούμε να βοηθήσουμε. Οι ηγέτες, οι στρατιώτες και οι πολίτες της Ουκρανίας δεν είναι χαρακτήρες βιντεοπαιχνιδιών ή ηθοποιοί από τις αγαπημένες μας ταινίες της Marvel. Είναι πραγματικοί άνθρωποι, σε έναν αγώνα που έχει και θα συνεχίσει να έχει ανθρώπινες συνέπειες και κόστος, πολύ αφότου η υπερθερμανθείσα προσοχή μας έχει ξεθωριάσει.
Τι να κάνετε λοιπόν όταν ζητοκραυγάζετε απ’ τις κερκίδες και δεν είναι χρήσιμο; Κάντε δωρεά σε ταμεία κρίσης. Απευθυνθείτε στους νομοθέτες για να αυξήσετε τα μέτρα προστασίας για τους πρόσφυγες — όλους τους, όχι μόνο εκείνους από την Ουκρανία. (Η προσφυγική κρίση της Συρίας, επίσης, έχει ρίζες στη ρωσική επιθετικότητα· και ας μην ξεχνάμε το Αφγανιστάν.) Προσευχηθείτε, αν σας εκφράζει.
Οι συνήθειες της προσοχής μας έχουν πήξει εδώ και χρόνια. Εταιρείες όπως το Facebook και το Twitter έχουν «παρακινήσει» τη δημιουργία περιεχομένου και «κερδίζουν» τη διασημότητα και όσο ευρύτερα μπορείτε να μεταδώσετε την παρουσία σας (η συνάφεια των συνεισφορών κάποιου είναι δευτερεύουσα), τόσο μεγαλύτερη είναι η επιτυχία σας. Οι τηλεοπτικές ειδήσεις και άλλοι οργανισμοί μέσων ενημέρωσης μοιράζονται το φταίξιμο για το πρόβλημα: Τις τελευταίες δεκαετίες, επωφελήθηκαν από την πολιτική των ιπποδρομιών, καλύπτοντας νικητές και ηττημένους σαν τα αποτελέσματα – που αλλάζουν την πραγματική ζωή -και την κάνουν να μοιάζει με ένα άθλημα στοιχήματος.
Αυτή την εβδομάδα, καθώς οι ρωσικές επιθέσεις εντείνονται σε ολόκληρη την Ουκρανία – καθώς η προσφυγική κρίση γίνεται έντονα ορατή και η βία πιο βάναυση – είναι καιρός να ξυπνήσουμε στην πραγματικότητα.
Ο πόλεμος δεν είναι παιχνίδι.
