Του Κωνσταντίνου Παντελή
Η Frontex είναι ο οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια των εξωτερικών της συνόρων. Έχει ως έδρα τη Βαρσοβία της Πολωνίας και είναι υπεύθυνη για το συντονισμό των δραστηριοτήτων των εθνικών συνοριοφυλάκων για τη διαφύλαξη της ασφάλειας των συνόρων της ΕΕ με κράτη μη μέλη. Ο κύριος στόχος αυτών των δραστηριοτήτων είναι η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ από την άναρχη μετανάστευση ή – όπως αδόκιμα έχει επικρατήσει – από την παράνομη μετανάστευση και την εμπορία ανθρώπων, καθώς και τη διείσδυση στην Ευρώπη πιθανών τρομοκρατικών στοιχείων.
Ενώ παραμένει στην ευθύνη του κάθε κράτους μέλους να ελέγξει τα σύνορά του, ο Οργανισμός έχει επιφορτιστεί με τη ευθύνη να εξασφαλίζει ότι όλα το κάνουν με τα ίδια υψηλά πρότυπα απόδοσης. Πιο συγκεκριμένα οι βασικές λειτουργίες της Frontex είναι:
1) Ο συντονισμός της επιχειρησιακής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων.
2) Να επικουρεί τα κράτη μέλη στην εκπαίδευση των εθνικών συνοριακών φυλάκων.
3) Η διεξαγωγή αναλύσεων κινδύνου.
4) Να ακολουθεί και να εναρμονίζεται με την ανάπτυξη της έρευνας σχετικά με τον έλεγχο και την επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων.
5) Να επικουρεί τα κράτη μέλη σε περιπτώσεις που απαιτείται αυξημένη τεχνική και επιχειρησιακή συνδρομή στα εξωτερικά σύνορα.
6) Να παρέχει στα κράτη μέλη την αναγκαία στήριξη για την οργάνωση κοινών επιχειρήσεων επαναπατρισμού.
Ανάμεσα στις υπόλοιπες αποστολές, η ευρωπαϊκή αυτή υπηρεσία δρα και στα σύνορα της ελληνικής επικράτειας, με πιο σημαντική σύμφωνα με τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων αυτή της διαφύλαξης των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας από τη λαθρομετανάστευση. Αναπόφευκτα, το εύρος και η φύση των θαλάσσιων συνόρων της Ελλάδας κάνει δύσκολο το έργο του ελέγχου τους από τη Frontex. Στα θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία τα εβδομαδιαία ποσοστά ανίχνευσης λαθρομεταναστών γνωρίζουν αύξηση κυρίως κατά τη θερινή περίοδο ενώ τα περισσότερα περιστατικά εντοπίζονται στα ανοιχτά της Σάμου, της Σύμης, της Λέσβου, αλλά και στο Φαρμακονήσι. Σε απάντηση προς το αυξανόμενο μεταναστευτικό ρεύμα στο Ανατολικό Αιγαίο η Frontex έχει ενισχύσει τις κοινές επιχειρήσεις με τις ελληνικές αρχές όπως αυτή με το όνομα Poseidon Sea με επιπλέον εναέρια και θαλάσσια μέσα επιτήρησης.
Παρά το γεγονός ότι οι αυξανόμενοι αριθμοί παράνομης διέλευσης ανιχνεύθηκε στα ελληνικά θαλάσσια σύνορα, ο συνολικός αριθμός των μεταναστών εξακολουθεί να είναι αρκετά χαμηλότερος σε σύγκριση με τους αριθμούς που εντοπίστηκαν στην περιοχή του Έβρου πριν από παροχή πρόσθετων αναγκαίων πόρων στις εκεί δυνάμεις της Frontex.
Παράλληλα, ήδη από το 2010 έχουν προταθεί διάφορες στρατηγικές προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της επιτήρησης των ελληνικών θαλάσσιων συνόρων με την Τουρκία όπως η ενσωμάτωση της Τουρκίας στο καθεστώς των συνόρων με στόχο την εναρμόνιση των προβλέψεων κατά την παραβίασή τους. Άλλη στρατηγική που προτείνεται είναι η περαιτέρω ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων τόσο στα χερσαία σύνορα στην περιοχή του Έβρου, καθώς και μεταξύ των τουρκικών ακτών και των ελληνικών νησιών της Λέσβου, Χίου, Σάμου και Ρόδου. Μία τρίτη μέθοδος υπαγορεύει την εσωτερίκευση των συνόρων με παράλληλη δημιουργία κέντρων ελέγχου και διαλογής όπου, με τη βοήθεια των δυνάμεων της Frontex, θα γίνεται εξέταση των περιπτώσεων ατομικά.
Παράλληλα, πρόσφατη έρευνα σχετικά με τις δραστηριότητες της Frontex έφερε στο κέντρο των συζητήσεων την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών σχετικά με τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι το οποίο σίγουρα θα απασχολήσει τις μεταρρυθμίσεις το επόμενο διάστημα, καθώς η έλλειψη λογοδοσίας για περιπτώσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα, όπως αποδεικνύεται και από την κατάσταση στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας.
Σε γενικές γραμμές η Frontex στην περίπτωση του Αιγαίου θέλει να αποδείξει πως δεν είναι απλώς άλλη μία υπηρεσία φύλαξης των συνόρων, αλλά μια πλατφόρμα για την παροχή των καλύτερων πρακτικών για το πώς ένα κράτος θα χειριστεί τα σύνορά του. Και ότι ενώ γεωγραφικά, ως ευρωπαϊκή υπηρεσία λειτουργεί έξω, πάνω και μέσα στα σύνορα, μεθοδικά συνδυάζει όλα τα είδη των υπηρεσιών γύρω από τον έλεγχο της μεταναστευτικής κίνησης.
Πηγές
“Council Regulation 2004 (EC) No 2007/2004”. Council of the European Union. 2004-10-26.
http://w2eu.net/frontex/frontex-in-the-aegean/
Frontex between Greece and Turkey: at the border of denial, FIDH-Migreurop-EMHRN
