Ενας από τους πιο δυσνόητους και από τους τελευταίους μαρξιστές φιλοσόφους του πλανήτη, ο Σλάβοϊ Ζίζεκ -γνωστός στην Ελλάδα γιατί είναι φίλος του Αλέξη Τσίπρα- κατηγορείται για το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε έναν πανεπιστημιακό: την λογοκλοπή.
Έκλεψε ένα αντισημιτικό άρθρο
Και όχι για οποιαδήποτε λογοκλοπή: πρόκειται για ένα άρθρο του 1999, που είχε δημοσιεύσει το αμερικανικό περιοδικό American Renaissance. Πρόκειται για άρθρο κάποιας οργάνωσης που υπερασπιζόταν την ανωτερότητα της λευκής φυλής, και ήταν σαφώς αντισημιτικό, την οποία οργάνωση το Southern Poverty Law Center χαρακτήρισε ως «ομάδα που προπαγανδίζει το μίσος».
Τον ανακάλυψε ένας μπλόγκερ
Όλα ξεκίνησαν όταν ο αρθρογράφος του εν λόγω περιοδικού Steve Sailer και ένας μυστηριώδης μπλόγκερ Deogolwulf παρατήρησαν ότι συνέβαινε κάτι περίεργο σε ορισμένα αποσπάσματα ενός άρθρου του Ζίζεκ, το οποίο δημοσιεύτηκε στο έγκριτο πανεπιστημιακό περιοδικό Critical Inquiry. Ποιο ήταν το περίεργο; Οτι το άρθρο είναι σαφές και ευανάγνωστο.
Ο δυσνόητος Ζίζεκ
Ο μπλόγκερ Deogolwulf ξεκίνησε το θέμα γράφοντας περιπαικτικά: «Γιατί μια γάτα αρχίζει να γαυγίζει, ένας σκύλος αρχίζει να νιαουρίζει και ένας σκοταδιστής να γράφει με σαφήνεια;» διερωτάται και δίνει την απάντηση: «Γιατί το κείμενο δεν είναι δικό του».
Ο Ζίζεκ γράφει συνήθως σκοτεινά και κρυπτογραφημένα κείμενα, όπως ο Ντεριντά και ο Φουκώ, οι οποίοι για φιλοσοφικούς λόγους αρνούνται να γράψουν καθαρά και σαφή κείμενα. Ιδού ένα απόσπασμα από κείμενο του Ζίζεκ στο οποίο προσπαθεί να «αθωώσει» τον Στάλιν (Slavoj Zizek Μίλησε κανείς για ολοκληρωτισμό; Πέντε παρεμβάσεις σχετικά με την (κατά)χρηση μιας ιδέας Προλεγόμενα και επιμέλεια Γ. Σταυρακάκης. Μετάφραση: Β. Ιακώβου, Scripta, Αθήνα 2002
«Ο μελαγχολικός δεσμός με το εθνοτικό Αντικείμενο μας επιτρέπει να ισχυριστούμε ότι παραμένουμε πιστοί στις εθνοτικές ρίζες μας, ενώ συμμετέχουμε πλήρως στο παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό παιχνίδι –οφείλει κανείς να θέσει το ερώτημα κατά πόσο ολόκληρο το εγχείρημα των ‘μεταποικιακών σπουδών’ εδράζεται σε τούτη τη λογική του αντικειμενικού κυνισμού. Η μελαγχολία είναι έτσι μία εξαίσια μεταμοντέρνα στάση, εκείνη που μας επιτρέπει να επιβιώσουμε στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία διατηρώντας την επίφαση της πίστης στις απολεσθείσες «ρίζες» μας»
Το να διαβάζει κάποιος τέτοια -επίτηδες- ακατανόητα κείμενα και μάλιστα στο πλαίσιο μιας κατηγορίας για λογοκλοπή, θέτει ορισμένα ερωτήματα: Οι εκδότες του διάβασαν τον Ζίζεκ; ο Ζίζεκ διαβάζει τα κείμενά του; Κάποιος διάβασε από την αρχή ως το τέλος αυτά τα κείμενα, εκτός από τον μπλόγκερ Deogolwulf;
Ο εκδότης ζήτησε συγνώμη
Ωστόσο ο μπλόγκερ παρέθεσε λέξη προς λέξη το άρθρο του Ζίζεκ «A Plea for a Return to Différance (with a Minor Pro Domo Sua)» και του κειμένου του 1999 που έγραψε κάποιος Stanley Hornbeck. Οπως ήταν φυσικό προκλήθηκε σεισμός. «Πραγματικά λυπούμαστε για αυτή την υπόθεση» δήλωσε ο διευθυντής σύνταξης του περιοδικού Critical Inquiry, James Williams, στο Newsweek. «Αν ξέραμε ότι ο Ζίζεκ έκανε λογοκλοπή θα του ζητούσαμε φυσικά να αποσύρει αυτά τα αποσπάσματα» πρόσθεσε.
Ο Ζίζεκ έριξε την ευθύνη σε άλλον
Ο ίδιος ο Ζίζεκ έριξε την ευθύνη σε έναν συνεργάτη του και έγραψε σε ένα e-mail: «Κάποιος φίλος μου μίλησε για τις θεωρίες του Kevin Macdonald και του ζήτησα να μου κάνει μια σύντομη περίληψη. Μου είπε μάλιστα ότι μπορώ να την χρησιμοποιήσω ελεύθερα. Αυτό έκανα. Λυπάμαι ειλικρινά αλλά δεν ήξερα ότι η περίληψη του φίλου μου ήταν στην πραγματικότητα όλο το απόσπασμα από το άρθρο του Stanley Hornbeck…Κανείς δεν μπορεί να πει ωστόσο ότι έκλεψα τις ιδέες κάποιου άλλου ή ότι κόπιαρα τις σκέψεις του. Λυπάμαι ωστόσο πολύ γι’αυτό το ατύχημα».
Οπως συμβαίνει με πολλούς διανοούμενους, ο Ζίζεκ έριξε σε κάποιον τρίτο το φταίξιμο, κάνοντάς τον βοηθό έρευνας. Πώς γίνεται όμως ο φίλος του Ζίζεκ να είναι καλός στο να του βρίσκει ιδέες και θεωρίες, να τις κάνει περίληψη, αλλά να μην επαληθεύει την πηγή;
Παρότι ο τρόπος με τον οποίο υπερασπίστηκε τον εαυτό του ο Ζίζεκ δεν στέκει, έχει και κάποιο δίκιο. Όλοι οι διάσημοι πανεπιστημιακοί δίνουν τη βρώμικη δουλειά σε σκλάβους. Πολλοί από αυτούς είναι καλοί φοιτητές. Αλλά μετά από αυτό το σκάνδαλο, το οποίο κάνει το γύρο της πανεπιστημιακής κοινότητας, πρέπει οι σκλάβοι του Ζίζεκ να κάνουν καλύτερη δουλειά. Οταν κάποιος τους στέλνει μια περίληψη και τους δίνει το πράσινο φως να τη χρησιμοποιήσουν ως έχει, ας ρίξουν μια ματιά στο Google για να ανακαλύψουν ποιός το έγραψε πριν από τον Ζίζεκ.
Γιατί μπορεί την επόμενη φορά να διαβάσουμε σε ένα απόσπασμα του σουπερστάρ πανεπιστημιακού: «Το να διαβάζει κανείς δεν είναι σκοπός από μόνος του αλλά ένας τρόπος με σκοπό ένα τέλος». Α, αυτό; Είναι απόσπασμα από το Mein Kampf (Ο Αγών μου) του Χίτλερ.
