Γράφει ο Γεράσιμος Ταυρωπός
Ο Αλέξης Τσίπρας πιστεύει στο δικό του success story. Αλλά όπως και ο προκάτοχός του στην πρωθυπουργία Αντώνης Σαμαράς, έχει επίσης κάθε λόγο να φοβάται ότι μπορεί να φτάσει στη βρύση αλλά να μην προλάβει να πιει νερό. Έχει ήδη περάσει τους δύο δυσκολότερους «κάβους»: Πρώτα, πραγματοποίησε με επιτυχία τη στροφή του κόμματός του στο «ρεαλισμό», υπογράφοντας το μνημόνιο, ξεκαθαρίζοντας το κόμμα του από την αριστερή πτέρυγα και κερδίζοντας ύστερα απ’ αυτά θριαμβευτικά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015. Στη συνέχεια, κατάφερε να ψηφίσει τα πιο σκληρά «πακέτα» μέτρων του τρίτου μνημονίου (ασφαλιστικό, φορολογικό κ.λπ.), χωρίς απώλειες από την Κοινοβουλευτική του Ομάδα και, άρα, χωρίς να χρειαστεί να μοιραστεί την κυβερνητική εξουσία με τρίτους μπαίνοντας στα επικίνδυνα μονοπάτια κοινοβουλευτικών «διευρύνσεων».
Για να έχουμε μια ακριβή αίσθηση, τα προαπαιτούμενα του τρίτου μνημονίου, βάσει της αρχικής συμφωνίας, είναι 223. Από αυτά, ψηφίστηκαν ήδη και υλοποιούνται τα 112 – το 50%. Απομένουν άλλα 15 για να ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση (που συνδέεται με την εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ). Στη συνέχεια και -βάσει του αρχικού προγράμματος- μέχρι και τον Οκτώβριο, θα πρέπει να ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση, με την ψήφιση επιπλέον 81 προαπαιτουμένων. Σε αντίθεση με την ψήφιση του ασφαλιστικού, του φορολογικού κ.λπ., κανείς πλέον δεν εκτιμά ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα δυσκολευτεί να ψηφίσει τα νέα μέτρα στη Βουλή. Αν λοιπόν ψηφιστούν και αυτά, θα έχει ψηφιστεί το 93% των συνολικών προαπαιτούμενων μέτρων του τρίτου ελληνικού προγράμματος και θα απομένουν μόλις 15 προαπαιτούμενα για το 2017 και το 2018! Με άλλα λόγια, θα έχει ολοκληρωθεί η «άχαρη» δουλειά της ψήφισης των μνημονιακών μέτρων.
Το γεγονός αυτό -αν φυσικά η ολοκλήρωση της πρώτης και δεύτερης αξιολόγησης δεν «σκοντάψουν» κάπου- εξασφαλίζει πολλά και σημαντικά πλεονεκτήματα:
Πρώτο, η συζήτηση μπορεί να στραφεί στις θετικές διακυβεύσεις του μνημονιακού προγράμματος, όπως η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, η έξοδος στις αγορές κ.λπ. – έστω και αν όλα αυτά δεν αφορούν το βραχυπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.
Δεύτερο, δίνεται η δυνατότητα για αλλαγή της πολιτικής ατζέντας και ανάληψη πρωτοβουλιών σε άλλα πεδία, πέρα από το βραχνά της «μετρολογίας».
Τρίτο, εξασφαλίζεται χρόνος για να διευρυνθούν και εδραιωθούν τα ερείσματα του κυβερνώντος κόμματος στη Δικαιοσύνη, τα μίντια κ.λπ.
Τέταρτο, ακυρώνοντας τα σενάρια για άμεσες πολιτικές εξελίξεις (κατάρρευση της κυβέρνησης, εκλογές κ.λπ.), η ψυχολογία και η αυτοπεποίθηση στο κυβερνητικό στρατόπεδο θα ενισχύονται, αντιστρόφως ανάλογα με το χώρο της αντιπολίτευσης.
Όλα αυτά είναι απολύτως εφικτά, ακόμη και αν -όπως είναι το πιθανότερο- η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης διολισθήσει χρονικά μέχρι και το Δεκέμβριο.
Ο κ. Τσίπρας, λοιπόν, έχει δίκιο να αισθάνεται όπως και ο κ. Σαμαράς το 2014: ότι βρίσκεται «μια ανάσα» από το δικό του success story. Όμως, επειδή όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά ποια ήταν η τύχη του success story του κ. Σαμαρά, οφείλουμε να θέσουμε το ερώτημα: μπορεί να πέσει και ο κ. Τσίπρας θύμα «πολιτικού αντικατοπτρισμού», δηλαδή να βλέπει ότι βρίσκεται κοντά σε μια πολιτική όαση που θα αποδειχτεί ότι δεν υπάρχει;
Τί απειλεί το «όραμα» του κ. Τσίπρα;
Για να απαντήσουμε σε αυτό το κρίσιμο για την πορεία των πραγμάτων ερώτημα, πρέπει να εξετάσουμε συνοπτικά τους παράγοντες που απειλούν το «όραμα» του κ. Τσίπρα:
1. Παρά την αναμενόμενη ψήφιση των μέτρων, αυτή θα επιφέρει νέα πολιτική φθορά για την κυβέρνηση. Και ήδη το «μηχανάκι» της πολιτικής φθοράς έχει αρχίσει να δουλεύει, παράγοντας υψηλά δημοσκοπικά κόστη για την κυβέρνηση. Περνώντας από τη «θεωρία» της ψήφισης των μέτρων στην πράξη της υλοποίησής τους, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας συνειδητοποιούν τις συνέπειες στο εισόδημα και την καθημερινότητά τους – οι υποσχέσεις του κ. Κατρούγκαλου ότι οι συντάξεις δεν θα κοπούν, κατέρρευσαν μπροστά στα ΑΤΜ, προκαλώντας οργή σε πολλούς ευκολόπιστους…
2. Η ενεργοποίηση του «κόφτη» είναι μια πραγματική απειλή, που μπορεί να βάλει την κυβέρνηση σε κύκλο νέας πολιτικής αστάθειας. Τα οικονομικά δεδομένα δείχνουν ότι αυτή η απειλή παραμένει ισχυρή.
Τα οριστικά στοιχεία για το ΑΕΠ τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2016 έδειξαν ύφεση μεγαλύτερη των αρχικών προβλέψεων: 1% το πρώτο τρίμηνο και 0,9% το δεύτερο.
Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα δεδομένα για το μήνα Ιούλιο:
-Η ανεργία αυξήθηκε κατά 2,28%
-Το λιανικό εμπόριο μειώθηκε κατά 6,4%
-Ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών μειώθηκε κατά 31,9%
-Ο δείκτης οικονομικού κλίματος μειώθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 2016.
Το σημαντικότερο όμως στοιχείο αφορά στην εισπραξιμότητα των φόρων το πρώτο εξάμηνο του έτους, δηλαδή το πώς αντιδρά η κοινωνία και η οικονομία στη φοροκαταιγίδα:
-Στον τομέα του ΦΠΑ, αντί για οφειλόμενο φόρο 5,5 δισ. ευρώ, εισπράχθηκαν περίπου 4,5 δισ. ευρώ – 18% λιγότερα!
-Στο φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και σε μια περίοδο που δεν βαρυνόταν με σημαντικούς άμεσους φόρους (όπως φόρος εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ κ.λπ.), η υστέρηση από το στόχο ήταν 272 εκατ. ευρώ, ποσοστό 25%! Αν τέτοιες υστερήσεις παρατηρηθούν το τετράμηνο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου, οπότε βάσει των προβλέψεων πρέπει να εισπραχθούν περί τα 21,5 δισ. ευρώ, το πρόγραμμα θα καταρρεύσει και ο «κόφτης» δαπανών θα κάνει την πανηγυρική του είσοδο στη σκηνή…
3. Η ολοκλήρωση της ψήφισης των μέτρων, έχει πολλά θετικά, αλλά έχει και το εξής αρνητικό: τι θα απογίνει η κυβέρνηση χωρίς… βαρβάρους; Χωρίς τους κακούς δανειστές απέναντι στους οποίους υποτίθεται μάχεται κάνοντας ό,τι μπορεί; Χωρίς το φόβητρο ότι αν δεν ψηφιστούν τα μέτρα θα υπάρξουν τραγικές συνέπειες; Θα πρέπει να επιδείξει έργο που να αποδώσει «κάτι» για τη ζωή των ανθρώπων. Μια κοινωνία που «βράζει», δεν μπορεί να μείνει «παγωμένη» μέχρι το 2019 περιμένοντας μάταια αυτό το «κάτι»…
4. Η προσφυγική κρίση μπορεί προς το παρόν να έχει… αποκοιμηθεί στην αγκαλιά της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι αυτή η συμφωνία δεν «στέκει» και πολύ καλά και ότι ανά πάσα στιγμή κινδυνεύει να καταρρεύσει δημιουργώντας μη διαχειρίσιμες καταστάσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα προκύψουν συνθήκες που θα βάλουν στον κ. Τσίπρα το εξής μεγάλο δίλημμα: είτε να κρατήσει το μονοπώλιο της κυβερνητικής εξουσίας μαζί με την αποκλειστικότητα του πολιτικού κόστους είτε να «μοιραστεί» και τα δύο…
Συνοψίζοντας, η πολιτική κατάρρευση, η «εκδίκηση» της οικονομίας, η «εκδίκηση» της κοινωνίας και το προσφυγικό είναι οι τέσσερις μεγάλοι και πραγματικοί κίνδυνοι που απειλούν το success story του κ. Τσίπρα. Δεν γνωρίζουμε αν θα αποδειχτούν και ικανοί να το ματαιώσουν.
Επ’ αυτού, την τελική ετυμηγορία θα έχει ο χρόνος…
