Γράφει ο Δημήτρης Κατσαρός
Είναι γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες ανακαλύπτονταν αρχαία συχνά σε πολλά χωράφια της Αμφίπολης. Η Αμφίπολη ήρθε έντονα στο φως πρόσφατα λόγω της σπουδαίας ανακάλυψης του τύμβου Καστά, ωστόσο είναι γνωστό πάνω από μισό αιώνα ότι ολόκληρη η περιοχή είναι ένα αρχαίο νεκροταφείο, γεμάτη τύμβους, μικρούς και μεγάλους.
Αντίστοιχα η αρχαιοκαπηλεία ήταν μια δραστηριότητα που άνθησε στην περιοχή, με αγρότες να ανακαλύπτουν τυχαία αρχαία εντυπωσικής μορφής και ανυπολόγιστης αξίας. Σήμερα έρχονται στο φως οι ιστορίες ανθρώπων που βρήκαν αντικείμενα αρχαιολογικής αξίας και τα παρέδωσαν στις αρμόδιες αρχές. Ο Αβραάμ Πριμούδης, το 1991, μετά από μια καταιγίδα ανακάλυψε ένας τάφο που χρονολογείται στους ελληνιστικού χρόνους μέσα στο οργωμένο χωράφι του.
«Είχε πολλά πράγματα μέσα. Ένα περιδέραιο, ένα δαχτυλίδι με κεφάλια φιδιού, ένα έλασμα χρυσό και λεπτό όπως είναι το χαρτί με μια πέτρα στην άκρη» δήλωσε η σύζυγός του Στέλλα η οποία έσπευσε να συμπληρώσει: «Τα παραδώσαμε στην αρχαιολογία, δεν είμαστε κλέφτες εμείς. Θέλουμε τα αρχαία να μείνουν στην Ελλάδα». Το ζευγάρι τηλεφώνησε τότε στην ΙΗ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας η οποία μέσα σε 24 ώρες είχε ολοκληρώσει την ανασκαφή και είχε ξανασκεπάσει τον τάφο με χώμα.
Πάνω από δύο εκατομμύρια δραχμές ήταν η αμοιβή του κ. Πριμούδη, μετά από κάποια χρόνια, ποσό αναντίστοιχα μεγάλο σε σχέση με τα ευρήματα. Ωστόσο ήταν μια σκόπιμη κίνηση εκ μέρους των αρχών προκειμένου να δημιουργήσουν κίνητρο για να ακολουθήσουν το παράδειγμα του αγρότη και άλλοι άνθρωποι της περιοχής που θα βρίσκονταν σε παρόμοια θέση.
«Βρήκαμε εκεί έναν κιβωτιόσχημο τάφο του 4ου αιώνα π.Χ. χωρίς κάποια ιδιαιτερότητα. Είχε μέσα έναν χάλκινο καθρέφτη και κοσμήματα, αλλά ήταν ένας απλός τάφος», ανέφερε ο κ. Μπόνιας που ήταν επικεφαλής αυτής της ανασκαφής στην ‘Καθημερινή’. Ο κ Μπόνιας τονίζει επίσης ότι «Θέλαμε να μην προξενεύουν άλλο τα ευρήματα οι αγρότες σε αρχαιοκάπηλους».
Χαρακτηριστική ήταν και η περίπτωση του ιχθυοπώλη Βασίλη Καρακούση ο οποίος δέχτηκε ένα τηλεφώνημα τον Ιανουάριο του 1982, από φίλο του που είχε βρεθεί με το σκαπτικό του μηχάνημα πάνω σε αρχαίο τάφο. Ο ίδιος δηλώνει ότι «Καλέσαμε αμέσως την αρχαιολογική υπηρεσία. Ούτε καν σκεφτήκαμε κάτι άλλο». Αυτή η κλήση επεφύλασσε μεγάλη έκπληξη για τις αρχαιολογικές υπηρεσίες που ανακάλυψαν μετά από ενός μήνα ανασκαφές ένα συγκρότημα τάφων του 5ου πχ αιώνα. Ο Αθανάσιος Ζλατάνης φίλος των προηγούμενων που κάλεσε την υπηρεσία σημειώνει σήμερα: «Σαν θέαμα ήταν φανταστικό. Δεν ήταν απλά τάφοι με χώμα. Ήταν σαρκοφάγοι από μάρμαρο. Έφεραν μηχανήματα γιατί άνθρωπος δεν μπορούσε από μόνος του να τα σηκώσει»
Εδώ και δεκαετίες πολλοί άνθρωποι στην περιοχή της Αμφίπολης επιδίδονται σε λαθρανασκαφές και δραστηριότητες αρχαιοκαπηλίας. Ένας παράγοντας που τροφοδοτούσε αυτές τις πρακτικές ήταν ότι το κράτος καθυστερούσε να αποδώσει αμοιβές σε εκείνους που παρέδιδαν ευρήματα στις υπηρεσίες. Σήμερα μετά τη δημοσιότητα που έχει αποκτήσει η Αμφίπολη, αυτές οι ιστορίες έρχονται στο φως μέσα από δημοσίευμα της Καθημερινής για να θυμίσουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που φρόντισαν αρχαία ευρήματα να μείνουν στην Ελλάδα αγνοώντας τους πειρασμούς για προσωπικό όφελος αλλά και να μας προβληματίσουν σχετικά με το τι αντικείμενα έφυγαν από την Αμφίπολη χωρίς ποτέ να μάθουμε για αυτά.
Στη φωτό: Αβραάμ Πριμούδης
