Ποιες είναι οι αξίες της ελληνικής κοινωνίας σήμερα. Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι φόβοι και ανησυχίες μας, πόσο μεγάλο ρόλο παίζουν η θρησκεία και η πίστη στη ζωή;
Στα ερωτήματα αυτά δίνουν απάντηση τα ευρήματα της World Values Survey (WVS), μιας παγκόσμιας έρευνας αξιών που διεξάγεται από το 1981, με σκοπό να παρακολουθεί την εξέλιξη και τον μετασχηματισμό των βασικών αξιών και στάσεων των πολιτών στις σύγχρονες κοινωνίες. Σε αυτήν συμμετείχε για πρώτη φορά και η Ελλάδα με πρωτοβουλία και στήριξη της διαΝΕΟσις, σε συνεργασία με το ΕΚΚΕ.
Η WVS στην Ελλάδα διεξήχθη σε δείγμα 1.200 νοικοκυριών με προσωπικές συνεντεύξεις από τη Metron Analysis. Τον σχεδιασμό του ερωτηματολογίου και τη μεθοδολογική επιμέλεια είχε ο καθηγητής Κοινωνιολογίας από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σωκράτης Κονιόρδος σε στενή συνεργασία με τον πρόεδρο του ΕΚΚΕ Νίκο Δεμερτζή.
Μερικά χαρακτηριστικά ευρήματα αναφορικά με την ελληνική κοινωνία και πολιτική είναι τα εξής:
Οι Έλληνες εμπιστεύονται σε ποσοστό άνω του 50% μόνο πέντε θεσμούς και αυτοί δεν είναι άλλοι από τα πανεπιστήμια, τις ένοπλες δυνάμεις, την αστυνομία, την εκκλησία και τα δικαστήρια.
Οι 9 στους 10 Έλληνες διαφωνούν με την άποψη ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άξιοι εμπιστοσύνης».
Ο ένας στους τρεις Έλληνες θεωρεί την πολιτική κάτι σημαντικό για τη ζωή του, ενώ 4 στους 10 απαντούν πως «συχνά» ή «πάντοτε» πρέπει να χρηματίζουν τοπικούς αξιωματούχους και παρόχους υπηρεσιών για να λάβουν τις υπηρεσίες που χρειάζονται.
Την ίδια στιγμή, το 63% των Ελλήνων θεωρεί πως «η κοινωνία μας πρέπει να βελτιωθεί σταδιακά με μεταρρυθμίσεις» και το 1/3 των Ελλήνων θεωρεί ότι οι ψηφοφόροι δωροδοκούνται.
Ο ένας στους τρεις Έλληνες δεν θα ήθελε για γείτονες ομοφυλόφιλους, ενώ ο ένας στους 4 δεν θα ήθελε για γείτονες μετανάστες και ένας στους 5 άτομα διαφορετικής θρησκείας.
Ένας στους 5 Έλληνες ανησυχεί για το ενδεχόμενο ενός εμφύλιου πολέμου, 2 στους 5 ανησυχούν για το ενδεχόμενο τρομοκρατικής επίθεσης και ένας στους 3 ανησυχεί για το ενδεχόμενο «πολέμου που να αφορά τη χώρα του».
Επίσης, ένας στους 10 Έλληνες δηλώνει πως έχει πέσει θύμα ενός εγκλήματος κατά το τελευταίο έτος, ενώ 3 στους 10 δηλώνουν πως στη γειτονιά τους συμβαίνουν «συχνά» ή «πολύ συχνά» ληστείες.
29% είναι το ποσοστό των Ελλήνων που ανησυχούν μήπως δεν είναι «σε θέση να παρέχουν στα παιδιά τους καλή εκπαίδευση» και
6 στους 10 Έλληνες ηλικίας 30-49 ανησυχούν «μήπως χάσουν τη δουλειά τους» ή «μήπως δεν μπορούν να βρουν δουλειά».
Περίπου 7 στους 10 Έλληνες δηλώνουν πολύ ή αρκετά ευτυχισμένοι (83% είναι το ποσοστό στους νέους) και 8 στους 10 Έλληνες δηλώνουν πως έχουν «καλή» ή «πολύ καλή» υγεία (94% είναι το ποσοστό στους νέους).
Το 81,4% των Ελλήνων δηλώνει θρησκευόμενο, ενώ το 21% υποστηρίζει πως, όταν η επιστήμη και η θρησκεία συγκρούονται, δίκιο έχει πάντα η θρησκεία.
Οι μισοί Έλληνες εκτιμούν πως οι μετανάστες έχουν αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη της χώρας μας, ενώ το 64% των Ελλήνων θεωρεί πως η μετανάστευση «αυξάνει τον κίνδυνο τρομοκρατίας».
Επίσης, το 63,5% θεωρεί πως η μετανάστευση «αυξάνει την ανεργία».
55% είναι το ποσοστό των Ελλήνων που συμφωνούν με την άποψη ότι «η εργασία αποτελεί καθήκον απέναντι στην κοινωνία», ενώ 2 στους 5 Έλληνες συμφωνούν με την άποψη πως «όταν μια μητέρα εργάζεται, τα παιδιά υποφέρουν».
Εάν θέλουμε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα της έρευνας για την Ελλάδα, με αυτά άλλων χωρών, θα πρέπει να περιμένουμε την επεξεργασία και τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων από αυτές, τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, από διαθέσιμα στοιχεία της περιόδου 2000 – 2010, παρατηρείται μια μετατόπιση των αξιών του λαού μας προς πιο παραδοσιακές, συντηρητικές αξίες.
«Η Ελλάδα είναι μια χώρα της οποίας το αξιακό περιεχόμενο κινείται κάπου στο μέσο μεταξύ παράδοσης και νεοτερικότητας », τόνισε ο Νίκος Δεμερτζής καθηγητής Πολιτικής Επικοινωνίας και Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής και πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.
«Είναι μια διαχρονική αγωνία της ελληνικής κοινωνίας στη δεκαετία του 1930, τον περασμένο αιώνα είχε τεθεί το ζήτημα της ελληνικότητας. Ποιοι ακριβώς είμαστε , ανήκουμε στη Δύση ή στην Ανατολή;, διερωτήθηκε ο κ. Δεμερτζής για ν’ απαντήσει: «Δεν υπάρχει κοινωνία στον κόσμο που να μη χαρακτηρίζεται από μια αμφιρροπία όσον αφορά τον αξιακό και πολιτισμικό της προσανατολισμό.
Κλείνουμε περισσότερο ως χώρα προς την παράδοση και τη συντήρηση και λιγότερο προς τη νεοτερικότητα και τον κοινωνικό φιλελευθερισμό».
Για υποχώρηση όχι μόνο οικονομική, αλλά και κοινωνική και αξιών στο διάστημα από το 2000 έως το 2010 έκανε λόγο ο Στράτος Φαναράς πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis.
Όπως είπε, «φθάνουμε σε ένα σημείο εννιά στους δέκα να νοιώθουμε φόβο και απόρριψη για τον άλλο. Η στάση μας είναι αρνητική σε ένα εξωστρεφές περιβάλλον. Δεν είναι μια συνειδητή αλλά φοβική επιλογή. Ο φόβος για το αύριο για το άγνωστο δεν είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της χώρας μας . Είναι χαρακτηριστικό η έλλειψη προετοιμασίας να υποδεχθούμε το μέλλον διατρέχει όλον το σύγχρονο κόσμο ακόμη και τις ΗΠΑ» .
Σύμφωνα με τον κ. Φαναρά, η Ελλάδα αν τη δει κανείς μέσα στον παγκόσμιο χάρτη στην υγεία και διαβίωση παρά την κρίση που έχουμε υποστεί παραμένουμε σε μέσο επίπεδο ως προς αυτό.
