Με τις κρυφές του πόρτες, τους πτυσσόμενους τοίχους και τα έξυπνα οπτικά τρικ με καθρέφτες και φωτεινά φρεάτια, το Μουσείο του Σερ Τζον Σόαν στο Λονδίνο μοιάζει με εκείνο το είδος του τόπου που μπορεί να συναντήσετε μια πύλη σε μια άλλη διάσταση.
Γιορτάζοντας την έκθεση Space Popular: The Portal Galleries, το παράξενο και τόσο ευφάναταστο αυτό μουσείο μας προσκαλεί σε μια εξερεύνηση όλων των υπερβατικών πραγμάτων στην πιο διάσημη χρονοκάψουλα του Λονδίνου. Μας προσκαλεί να ανακαλύψουμ εμπειρίες VR αποτέλεσμα εκτεταμένης έρευνας του στούντιο σχεδιασμού Space Popular σε πύλες δημοφιλούς μυθοπλασίας, από τη δεκαετία του 1950 έως σήμερα.
Η μετακίνηση από το ένα δωμάτιο στο άλλο σε αυτό το τρελά επανασχεδιασμένο αρχοντικό του Λονδίνου δεν είναι ποτέ τόσο απλή όσο το να περάσεις από μια απλή πόρτα. Ο διάσημος νεοκλασικός αρχιτέκτονας και συλλέκτης φρόντισε τα κατώφλια μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων του σπιτιού-μουσείου του να ήταν από μόνα τους περίτεχνοι χώροι, γεμάτοι με φανάρια και επενδεδυμένους με καθρέφτες και παράθυρα, προσφέροντας θέα πάνω, κάτω και μέσα από τον πολυεπίπεδο λαβύρινθό του αντίκες-θησαυρούς.
Περνώντας από ένα άνοιγμα σας περιμένει ένα άλλο μεγαλοπρεπές σαλόνι, και βρίσκεστε να στέκεστε σε μια γέφυρα, κρεμασμένη σε ένα τρίπατο “ταφικό θάλαμο, όπου ένας γυαλιστερός θόλος φέρνει φως σε μια αιγυπτιακή σαρκοφάγο στο υπόγειο. Τραβήξτε προς τα πίσω τα πτυσσόμενα πάνελ στην αίθουσα εικόνων και θα ανακαλύψετε ένα άγαλμα μιας νύμφης σε μια κρυφή εσοχή, που επιπλέει πάνω από ένα κενό που βυθίζεται σε μια άλλη γωνιά επικαλυμμένη με γλυπτά κάτω από το πάτωμα.
Κάθε προσεκτικά χορογραφημένη μετάβαση, κάθε θεατρική αποκάλυψη, έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει τον επισκέπτη σε ένα παράλληλο σύμπαν, είτε αυτό είναι τα αρχαία ερείπια της Ποσειδωνίας του Ιταλού αρχαιολόγου Τζοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι , είτε οι δαιμονικές αίθουσες του Pandemonium του Τζον Μίλτον , είτε τα σχέδια φανταστικών πόλεων που αποτελούνται από κομμάτια από τα ίδια τα κτίρια του Σόαν.
Διακόσια χρόνια αργότερα, ο λαβύρινθος των πλούσιων επιστρώσεων του Σόαν επεκτάθηκε με μια εντελώς νέα εικονική διάσταση. Μετά από μια περίοδο εντατικής έρευνας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το πειραματικό αρχιτεκτονικό δίδυμο των Space Popular αποκάλυψε το Portal Galleries, μια εντυπωσιακή και καθηλωτική έκθεση που εξερευνά την ιστορία και το μέλλον των πυλών. Ενα θέμα για το οποίο δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερο σκηνικό. Χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό ταινιών εικονικής πραγματικότητας και φυσικών εκθεμάτων, μαζί με σχέδια από τη συλλογή, αυτή η παράσταση χαρτογραφεί τον ρόλο που παίζουν αυτά τα μαγικά κατώφλια (πύλες) στη μυθοπλασία, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και τα παιχνίδια, και κάνει εικασίες για τον θεμελιώδη ρόλο που θα παίξουν στον επερχόμενο εικονικό κόσμο.
«Οι πύλες θα είναι παντού», λέει ο Φρέντρικ Χέλμπεργκ, συνιδρυτής του Space Popular με τη Λάρα Λέσμες «Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι πύλες θα είναι η κύρια υποδομή στο υπόλοιπο αυτού του αιώνα, θα είναι παντού παρούσες όπως ήταν και το αυτοκίνητο μέχρι τον περασμένο αιώνα. Για να αποφύγουμε μελλοντικά λάθη, θα πρέπει να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε από τώρα».
Η ιδέα της υποδομής εικονικών μετακινήσεων μπορεί να είναι μια μεγάλη πρόκληση . Αλλά οι Χέλμπεργκ και Λέσμες είναι ανένδοτοι ότι είναι η επόμενη πιεστική σχεδιαστική πρόκληση, καθώς «η κύλιση του δρομέα πάνω στο ποντίκι του υπολογιστή μας γίνεται περίπατος» και το Διαδίκτυο αποκτά μια ολοένα και πιο μεγάλη διάσταση μέσα στο χώρο.
Σκεφτείτε την πύλη σαν την τρισδιάστατη έκδοση ενός κλικ πάνω σε έναν σύνδεσμο. Ακριβώς όπως οι υπερσύνδεσμοι σας μεταφέρουν από τη μια ιστοσελίδα στην άλλη, οι πύλες γίνονται ο κύριος τρόπος να ταξιδεύετε στο εμβυθιστικό διαδίκτυο ,γνωστό και ως μετασύμπαν (metaverse), μεταφέροντάς σας από τον έναν εικονικό χώρο στον άλλο. Αυτοί που σχεδιάζουν αυτές τις πύλες, υποστηρίζουν, και με ποιον σκοπό κατά νου, θα καθορίζεται το πώς θα πλοηγηθούμε όλοι στον εικονικό κόσμο.
«Αυτή τη στιγμή όλο αυτό βρίσκεται σε υποτυπώδη μορφή», λέει η Λέσμες, η οποία πέρασε μεγάλο μέρος της πανδημίας διδάσκοντας με τον Χέλμπεργκ σε εικονικά περιβάλλοντα, χρησιμοποιώντας την κοινωνική εικονική πραγματικότητα για την συνάντηση με τους μαθητές της , οι οποίοι συχνά βρίσκονταν στην πατρίδα τους σε διαφορετικές χώρες.
“Κάποιος “ρίχνει μια πύλη” και τα avatar σας περνούν από κάποιο είδος δακτυλίου ή πλαισίου μαζί, αλλά συχνά εμφανίζεται μια μαύρη οθόνη ή πρέπει να κλείσετε την πλατφόρμα και να βρείτε μια άλλη εφαρμογή και να περάσετε από σελίδες συνδέσμων. Είναι μια φρικτή εμπειρία.”
Λειτουργώντας σαν μηχανικοί αυτοκινητόδρομων χρονοταξιδιού κατά την παρουσίαση του μοντέλου T της Ford, η Space Popular θέλει να προλάβει το επερχόμενο χάος της πλοήγησης στο μετασύμπαν προτείνοντας μια κοινή αστική υποδομή για εικονική τηλεμεταφορά. «Οι πύλες θα είναι τα σκάφη που θα πλέουν στο εμβυθιστικό διαδίκτυο», λένε σε μια από τις ταινίες. «Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν θα καθορίσει τη νομιμότητα των εικονικών περιβαλλόντων και της υποδομής».
Για να φανταστούμε ποια μορφή θα μπορούσαν να έχουν αυτά τα σκάφη, οι αρχιτέκτονες σκάλισαν την ιστορία των συσκευών τηλεμεταφοράς στη μυθοπλασία τα τελευταία 150 χρόνια, συντάσσοντας μια βάση δεδομένων με περισσότερα από 900 παραδείγματα, οργανωμένα σε 18 διαφορετικές κατηγορίες. Αυτά εμφανίζονται κομψά σε ένα τραπέζι πολλαπλών επιπέδων, επενδεδυμένο με εμπριμέ ύφασμα, στη μέση μιας από τις γκαλερί του Μουσείου Σοάν και επεξηγούνται σε μερικές συνοδευτικές ταινίες εικονικής πραγματικότητας.
Τα παραδείγματα αντλούνται από γνωστές ιστορίες όπως η τρύπα του κουνελιού στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων και η γκαρνταρόμπα στα βιβλία της Νάρνια, μέχρι τον Dr Who’s Tardis, το Back to the Future’s De Lorean και η Πλατφόρμα 9¾ στο Χάρι Πότερ, μέσα από κάθε είδους τρύπες, καθρέφτες, ρωγμές, γέφυρες και «ενεργειακά πλαίσια» που βρίσκονται στα παραμύθια επιστημονικής φαντασίας.
Το χρονολόγιό τους αφηγείται μια εντυπωσιακή ιστορία, χαρτογραφώντας την έκρηξη των πυλών μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που σημαδεύτηκε από το The Sentinel του Arthur C Clarke (που αποτέλεσε τη βάση της ταινίας 2001: A Space Odyssey), το The Wayback Machine στο Peabody’s Improbable History, και το θέμα από το βιβλίο του 1961 The Phantom Tollbooth, γραμμένο από τον αρχιτέκτονα Nόρτον Τζάστερ.
Η επόμενη περίοδος, που οδήγησε στον ψυχρό πόλεμο και τον αναταγωνισμό για την κατάκτηση του διαστήματος, είδε τις πύλες να παίρνουν τη μορφή τεράστιων ενεργοβόρων μηχανών και όπλων που κατασκευάστηκαν στη μάχη για την παγκόσμια κυριαρχία. Υπογραμμίζουν την τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του 1960 The Time Tunnel , όπου χιλιάδες άνθρωποι εργάζονται κάτω από την επιφάνεια της ερήμου σε μια μεγάλη μυστική δομή, η οποία θα επέτρεπε στον αμερικανικό στρατό να ταξιδέψει στο χρόνο, σημειώνοντας πώς ο εμβληματικός σπειροειδής σχεδιασμός του εμπνέει αμέτρητες πύλες σε μελλοντικές ιστορίες
Εν τω μεταξύ, η περίοδος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, βρήκε τις πύλες να υπηρετούν περισσότερο σατιρικούς και κωμικούς ρόλους σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας και οικογενειακές ταινίες όπως ο τηλεφωνικός θάλαμος στο Bill and Ted’s Excellent Adventure ή η τηλεόραση που τρώει κόσμο στην ταινία τρόμου της δεκαετίας του 1980 Videodrome.
Eνας από τους πιο επαναλαμβανόμενους τύπους πύλης ήταν η «φορητή τρύπα», που πρωτοεμφανίστηκε στο καρτούν The Hole Idea του Looney Toons το 1955, στο οποίο ένας επιστήμονας επιδεικνύει τη συσκευή του για τη διάσωση ενός μωρού από ένα χρηματοκιβώτιο, την απάτη στο γκολφ και την απόδραση από τις δουλειές του σπιτιού. Αργότερα εμφανίζεται στην ταινία των Beatles Yellow Submarine, με τη μορφή του Sea of Holes , καθώς και στο Who Framed Roger Rabbit, φτάνοντας σε μια κορύφωση στον χαρακτήρα κινουμένων σχεδίων της Marvel του 1985, Spot του οποίου το σώμα καλύπτεται από πύλες .
Για καθένα από τα 900 παραδείγματα, έχουν καταγράψει πώς λειτουργεί κάθε πύλη, πού οδηγεί και ποιος μπορεί να τη χρησιμοποιήσει, αποκαλύπτοντας ότι τα πιο πρόσφατα παραδείγματα συχνά κάνουν διακρίσεις για λόγους τάξης, θέσης και εθνικότητας. Στο Χάρι Πότερ, για παράδειγμα, όσοι γεννιούνται σε μια συγκεκριμένη ομάδα μπορούν να τρέξουν μέσα από τον τοίχο σε ένα μέλλον δύναμης και προνομίων, ενώ οι απλοί θνητοί συντρίβουν τα πρόσωπά τους στα τούβλα.
Ενώ ορισμένα από τα γραφήματα και τα διαγράμματά τους μπορεί να είναι λίγο αδιαπέραστα, το γενικό μήνυμα του Space Popular είναι σαφές.
Καθώς οι τεχνολογικοί γίγαντες όπως το Facebook (τώρα Meta) και η Microsoft ανταγωνίζονται για την κυριαρχία στο μετασύμπαν και η κοινότητα των κρυπτονομισμάτων το ενστερνίζεται ως τρόπο για να διακινήσει περισσότερο τα ΝFT’s και να πουλήσει εικονικά ακίνητα, η Λέσμες και ο Χέλμπεργκ ζητούν ένα πιο δίκαιο εικονικό μέλλον.
«Τα επόμενα 15 χρόνια», γράφουν, «πρέπει να δημιουργήσουμε μια αστική υποδομή για εικονική τηλεμεταφορά που θα έρχεται σε αντίθεση με την προκατειλημμένη και αδιαφανή φύση των κλειδωμένων θυρών, της κρυφής παρακολούθησης, των παραβιάσεων της ιδιωτικής ζωής και των καλυμένων διακρίσεων».
Δεν προσποιούνται ότι έχουν όλες τις απαντήσεις, αλλά το συγκλονιστικό αρχείο των πυλών τους ενέχει στοιχεία για μερικές από τις κατευθύνσεις που μπορεί να ακολουθήσει ο γενναίος νέος εικονικός κόσμος. Και όπως καταλήγουν σε μια από τις ταινίες: «Είναι τώρα η ώρα να σκεφτούμε τις πόρτες που ανοίγουμε και να σκεφτούμε προσεκτικά αυτές που κλείνουμε». Προσωπικά, θα πάρω τον πρώτο ιπτάμενο τηλεφωνικό θάλαμο από το μετασύμπαν και θα προσπαθήσω να μην πέσω μέσα σε μια από τις ολισθηρές τρύπες στη γη του Zucker.
(*Μια πύλη λειτουργεί ως είσοδος σε άλλη διάσταση.)
Πηγή: The Guardian
