Ο βρόντος των παγόβουνων που συντρίβονται στη γαλαζοπράσινη θάλασσα της ανατολικής Γροιλανδίας είναι ο ήχος ενός από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα του πλανήτη που βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Καθώς οι πάγοι λιώνουν, οι κυνηγοί στο χωριό Ittoqqortoormiit – το οποίο φιλοξενεί μια από τις τελευταίες κυνηγετικές κοινότητες Ινουίτ – ανησυχούν για το πού θα βρουν νερό.
Τα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας μπορεί να περιέχουν το ένα δωδέκατο του γλυκού νερού του κόσμου -αρκετά για να ανεβάσουν τη στάθμη της θάλασσας κατά επτά μέτρα αν λιώσουν- αλλά η κλιματική αλλαγή απειλεί ήδη τον εφοδιασμό του χωριού.
Οι κρύοι χειμώνες, ο ισχυρός πάγος και το χιόνι είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την τροφή όσο και για το νερό για τους Ινουίτ του Scoresby Sound, οι οποίοι ζουν βαθιά συνυφασμένοι με τον φυσικό κόσμο.
Οι θερμοκρασίες όμως στην Αρκτική αυξάνονται έως και τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Σε ένα ακρωτήριο άγονης τούνδρας, περίπου 500 χιλιόμετρα από τον πλησιέστερο οικισμό, οι 350 κάτοικοι του Ittoqqortoormiit αντλούν το γλυκό τους νερό από ένα ποτάμι που τροφοδοτείται από έναν παγετώνα που λιώνει γρήγορα.
«Σε λίγα χρόνια θα έχει εξαφανιστεί», δήλωσε ο Ερλινγκ Ράσμουσεν της τοπικής εταιρείας κοινής ωφέλειας Nukissiorfiit.
«Οι παγετώνες γίνονται όλο και μικρότεροι», δήλωσε μετά τον θερμότερο Ιούλιο που έχει καταγραφεί ποτέ στο στρατόπεδο Summit Camp στην κορυφή του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας.
«Στο μέλλον ίσως χρειαστεί να παίρνουμε πόσιμο νερό από τον ωκεανό», πρόσθεσε ο Ράσμουσεν.
Με το λιώσιμο των πάγων για νερό να είναι δαπανηρό και αναξιόπιστο, άλλες απομονωμένες κοινότητες της Γροιλανδίας στρέφονται ήδη στην αφαλάτωση.
Αραίωση των πάγων και πεινασμένες αρκούδες
Το Scoresby Sound – το μεγαλύτερο σύστημα φιόρδων στον πλανήτη – είναι ελεύθερο από πάγο μόνο για ένα μήνα το χρόνο, με τους ντόπιους μέσα σε αυτό να βασίζονται στο κρέας που παρέχουν οι κυνηγοί για να επιβιώσουν τη μακρά πολική νύχτα.
Τα φορτηγά πλοία φτάνουν στο Ittoqqortoormiit, στις εκβολές των φιόρδων, μόνο μία φορά το χρόνο. Τα κολοσσιαία παρασυρόμενα παγόβουνα που συνωστίζονται στα στενά περάσματα αποτελούν πρόκληση ακόμη και για τους πιο έμπειρους ναυτικούς.
«Χρειαζόμαστε το δικό μας κρέας. Δεν μπορούμε να αγοράζουμε μόνο το δανέζικο κατεψυγμένο κρέας», δήλωσε ο Γιόργκεν Γιούλουτ Ντάνιελσεν, δάσκαλος και πρώην δήμαρχος του χωριού.
Όμως, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας αποδυναμώνει τον πάγο, το παραδοσιακό κυνήγι της φώκιας με την παρακολούθηση των αναπνευστικών τους οπών στον πάγο έχει γίνει σταδιακά όλο και πιο δύσκολο και επικίνδυνο για τους ντόπιους κυνηγούς.
Ο Πίτερ Άρκε-Χάμεκεν παραλίγο να χάσει τη γυναίκα του και τα δύο παιδιά του, όταν ο πάγος υποχώρησε κάτω από το snowmobile τους, όταν βγήκαν για κυνήγι τον Ιανουάριο, όταν η θερμοκρασία ήταν 20 βαθμούς κάτω από το μηδέν Κελσίου.
Η σύζυγός του έσπασε το δικέφαλό της για να βγάλει το μεγαλύτερο παιδί, ηλικίας 12 ετών, από το νερό.
Το λιγότερο χιόνι δυσκολεύει επίσης τα έλκηθρα των σκύλων στα οποία βασίζονται οι κυνηγοί.
Δεν είναι όμως μόνο οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προκλήσεις. Ο εξασθενημένος θαλάσσιος πάγος ωθεί επίσης όλο και περισσότερο τις πεινασμένες πολικές αρκούδες να αναζητούν τροφή εντός του οικισμού, αναφέρουν οι ντόπιοι.
«Έρχονται να πιάσουν στεριά κοντά στο χωριό, οπότε οι άνθρωποι πρέπει να είναι προσεκτικοί», δήλωσε ο Ντάνιελσεν.
Τα κόκκινα φύκια λιώνουν τους παγετώνες
Οι νέες έρευνες που διεξήχθησαν στην αποστολή Greenlandia αποτελούν δυσοίωνους οιωνούς για το μέλλον των παγετώνων. Στο φιόρδ που θερμαίνεται, μια κοκκινωπή απόχρωση εξαπλώνεται στον πάγο που έχει ονομαστεί «χιόνι αίματος».
Προέρχεται από ένα φύκι του χιονιού που ανακαλύφθηκε επίσημα μόλις το 2019, το Sanguina nivaloides, το οποίο αναπτύσσει μια κόκκινη ή πορτοκαλί χρωστική ουσία για να σωθεί από τον ήλιο. Όμως, η χρωστική ουσία μειώνει επίσης την ανακλαστικότητα του χιονιού και επιταχύνει το λιώσιμο.
Μόλις το αντιληφθεί, ακόμη και ένας άπειρος παρατηρητής μπορεί να δει πώς το βυσσινί πέπλο καλύπτει εκτεταμένα τμήματα του χιονιού στο φιόρδ.
Οι ερευνητές λένε ότι ευθύνεται για το 12% του συνολικού ετήσιου επιφανειακού λιωσίματος του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, ενός «κολοσσιαίου» όγκου πάγου 32 δισεκατομμυρίων τόνων.
Με την εξάπλωση της φύκης που φαίνεται να εξαπλώνεται, οι επιστήμονες λένε ότι κινδυνεύουμε να βρεθούμε σε έναν φαύλο κύκλο – η άνοδος της θερμοκρασίας επιταχύνει το λιώσιμο των παγετώνων και προάγει την ανάπτυξη της άλγης, η οποία επιταχύνει περαιτέρω το λιώσιμο.
«Πρέπει να ξυπνήσουμε»
«Είμαστε αντιμέτωποι με μια καταστροφή», δήλωσε ο Ερίκ Μαρεσάλ, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS)
Για να καταδειχθεί επιστημονικά ένα φαινόμενο στην κλίμακα των φυκών, απαιτούνται δεδομένα 30 ετών, είπε, μια πολυτέλεια χρόνου που ο κόσμος ίσως να μην έχει.
«Ο κίνδυνος που έχουμε εδώ είναι η εξαφάνιση ολόκληρου του οικοσυστήματος», είπε.
«Μπορεί αυτή η διαδικασία να σταματήσει εγκαίρως; Δεν το νομίζω».
Πλησιάζοντας τον πανύψηλο παγετώνα που κατρακυλάει σε μια απότομη κοιλάδα στο Vikingebugt, ο αρχηγός της αποστολής Χιλέρ έδειξε με την καραμπίνα του ένα ίχνος που άφησε στη λάσπη μια πολική αρκούδα.
Για τον Μαρεσάλ, το δύσκολο ταξίδι στην περιοχή της αρκούδας είναι ένα ρίσκο που αξίζει να πάρει κανείς για να δοκιμάσει το κόκκινο χιόνι που καλύπτει τον παγετώνα.
Η ομάδα του στο CNRS και το Κέντρο Έρευνας Χιονιού της Meteo-France σπεύδουν να συλλέξουν δείγματα πεδίου στη Γροιλανδία και να ανακτήσουν ιστορικά δορυφορικά δεδομένα για να κατανοήσουν βαθύτερα τη συμπεριφορά των φυκιών.
«Πρέπει να ξυπνήσουμε και να ασχοληθούμε σοβαρά με αυτό το ζήτημα», δήλωσε ο Μαρεσάλ. «Αυτό που συμβαίνει στη Γροιλανδία είναι το κλειδί για τη διατάραξη του παγκόσμιου κύκλου του νερού και το μεγάλο λιώσιμο που προκαλεί την άνοδο των ωκεανών».
Πηγή: AFP
