Οι μύκητες καταστρέφουν ολοένα και περισσότερες τις σημαντικότερες καλλιέργειες, απειλώντας την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, προειδοποιούν οι επιστήμονες. Η αποτυχία αντιμετώπισης των παθογόνων μυκήτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια υγειονομική καταστροφή, τονίζουν.
Οι μύκητες αποτελούν τον μεγαλύτερο καταστροφέα των καλλιεργειών. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικοί, διανύουν μεγάλες αποστάσεις χάρη στον αέρα και μπορούν να καταστρέψουν τεράστιες εκτάσεις καλλιέργειας. Είναι επίσης εξαιρετικά προσαρμοστικοί και πολλοί έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα κοινά μυκητοκτόνα.
Ο αντίκτυπος των μυκητολογικών ασθενειών αναμένεται να επιδεινωθεί, λένε οι ερευνητές, εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας και τη σταθερή μετακίνηση των μυκητολογικών μολύνσεων προς τους πόλους. Από τη δεκαετία του 1990, οι παθογόνοι μύκητες μετακινούνται προς υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη με ρυθμό περίπου 7 χιλιομέτρων ετησίως. Μολύνσεις από σκωρίαση του στελέχους του σιταριού, που συνήθως απαντώνται σε τροπικά κλίματα, έχουν ήδη αναφερθεί στην Αγγλία και την Ιρλανδία.
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες οδηγούν επίσης στην εμφάνιση νέων παραλλαγών των παθογόνων μυκήτων, ενώ οι πιο ακραίες καταιγίδες μπορούν να εξαπλώσουν τα σπόρια τους πιο μακριά, λένε οι επιστήμονες.
Η καθηγήτρια Σάρα Γκαρ, από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, συν-συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε ότι οι μύκητες ήρθαν πρόσφατα στο προσκήνιο λόγω της επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς The Last of Us, στην οποία οι μύκητες μολύνουν ανθρώπινους εγκεφάλους.
«Αν και πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας, προειδοποιούμε ότι θα μπορούσαμε να δούμε μια παγκόσμια υγειονομική καταστροφή που θα προκληθεί από την ταχεία παγκόσμια εξάπλωση των μυκητιασικών λοιμώξεων. Η άμεση απειλή εδώ δεν είναι τα ζόμπι, αλλά η παγκόσμια πείνα», σημείωσε η Γκαρ.
Οι επιστήμονες δήλωσαν ότι υπάρχει επίσης ο κίνδυνος η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας να αυξήσει την ανοχή των μυκήτων στη θερμότητα και την πιθανότητα να μεταπηδήσουν σε ξενιστές και να μολύνουν θερμόαιμα ζώα και ανθρώπους.
«Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός μας προβλέπεται να αυξηθεί κατακόρυφα, η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις στην παραγωγή τροφίμων. Ήδη βλέπουμε μαζικές απώλειες καλλιεργειών λόγω μυκητιασικών λοιμώξεων, οι οποίες θα μπορούσαν να συντηρήσουν εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Αυτή η ανησυχητική τάση μπορεί μόνο να επιδεινωθεί με την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη», πρόσθεσε η καθηγήτρια Εύα Στάκενμπροκ από το Πανεπιστήμιο του Κιέλου στη Γερμανία και μία από τους συν-συγγραφείς της μελέτης.
Το άρθρο, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature», αναφέρει ότι οι παραγωγοί έχουν ήδη χάσει μεταξύ 10% και 23% των καλλιεργειών τους από μυκητολογικές ασθένειες. Οι καταστροφές που προκαλούν ετησίως οι μύκητες στις πέντε σημαντικότερες καλλιέργειες – ρύζι, σιτάρι, καλαμπόκι, σόγια και πατάτες– θα αρκούσαν για να ταΐσουν εκατομμύρια ανθρώπους. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση, οι μύκητες αποτελούν ένα από τα έξι παθογόνα με την μεγαλύτερη επίπτωση στις καλλιέργειες. Οι μύκητες είναι απίστευτα ανθεκτικοί και μπορούν να παραμείνουν ζωντανοί στο έδαφος για έως και 40 χρόνια, ενώ τα αερομεταφερόμενα σπόρια τους μπορούν να ταξιδέψουν μεταξύ των ηπείρων.
Τα μυκητοκτόνα χρησιμοποιούνται ευρέως, αλλά τα παθογόνα είναι καλά εξοπλισμένα ώστε να αναπτύσσουν γρήγορα ανθεκτικότητα στις θεραπείες που στοχεύουν μόνο σε μία κυτταρική διαδικασία. Τα υπάρχοντα μυκητοκτόνα και η συμβατική αναπαραγωγή ανθεκτικών σε ασθένειες καλλιεργειών δεν αρκούν πλέον, επισημαίνουν οι ερευνητές.
Μια λύση είναι η φύτευση μιγμάτων σπόρων που φέρουν μια σειρά γονιδίων που είναι ανθεκτικά στη μυκητολογική μόλυνση, αντί για μονοκαλλιέργειες ενός μόνο στελέχους. Το 2022, περίπου το ένα τέταρτο του σιταριού στη Δανία καλλιεργήθηκε με αυτόν τον τρόπο. Η τεχνολογία μπορεί επίσης να βοηθήσει, λένε οι επιστήμονες, με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και την τεχνητή νοημοσύνη να επιτρέπουν την έγκαιρη ανίχνευση και τον έλεγχο των κρουσμάτων.
Μια ομάδα του Πανεπιστημίου του Έξετερ ανακάλυψε πρόσφατα ενώσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε χημικές ουσίες που στοχεύουν σε διάφορες βιολογικές διεργασίες μέσα στους μύκητες, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολη την ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Η προσέγγιση αυτή έχει ήδη αποδειχθεί χρήσιμη κατά μυκήτων που προσβάλλουν το σιτάρι, το ρύζι, το καλαμπόκι και τις μπανάνες.
Οι ερευνητές τόνισαν ότι η έρευνα για τα παθογόνα των μυκήτων δεν χρηματοδοτείται αρκετά σε σχέση με άλλες έρευνες, όπως για παράδειγμα για τον Covid-19.
«Αν δεν έχουμε αρκετό φαγητό, ο υποσιτισμός θα μας σκοτώσει πριν κολλήσουμε Covid-19», προειδοποίησε η Γκαρ. «Αλλά η δική μας έρευνα δεν έχει σχεδόν καθόλου χρήματα σε σχέση με άλλες έρευνες για οποιαδήποτε ιατρική ασθένεια μπορείτε να φανταστείτε», κατέληξε η ερευνήτρια.
ΠΗΓΗ: Guardian
