Η ανησυχία για το πώς θα εξασφαλίσουμε το προς το ζην, μας εμποδίζει από το να σκεφτόμαστε καθαρά. Πρόσφατη έρευνα απέδειξε ότι όταν σκεφτόμαστε πώς θα τα βγάλουμε πέρα, αυτό μπορεί να μειώσει το IQ κατά 13 μονάδες. Αυτό εξηγεί λοιπόν γιατί η φτώχεια μπορεί να γίνει φαύλος κύκλος, καθώς οι φτωχοί άνθρωποι τείνουν να παίρνουν επιπόλαιες αποφάσεις χωρίς να έχουν ζυγίσει τους κινδύνους.
Στην έρευνα συμμετείχαν άνθρωποι με εισοδήματα από 20.000 δολάρια έως και 150.000 και ερωτήθηκαν πώς θα αντιμετώπιζαν μια σειρά από τυχόν οικονομικές δυσκολίες από απλές έως και πιο σοβαρές. Για παράδειγμα αν θα δανείζονταν, αν θα περιόριζαν τις δαπάνες τους κλπ. Σκοπός της έρευνας ήταν να μετρηθεί το IQ και οι γνωστικές τους ικανότητες.
Στις απλές ερωτήσεις τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια. Αλλά όταν είχαν να απαντήσουν σε πιο σοβαρά οικονομικά προβλήματα, η απόδοση της ομάδας με το χαμηλό εισόδημα ήταν σαφώς χειρότερη της ομάδας με το υψηλότερο εισόδημα. Στο κομμάτι μάλιστα που οι συμμετέχοντες πληρώνονταν για κάθε σωστή απάντηση, οι πλούσιοι κέρδισαν 18% περισσότερο.
Αντίστοιχη έρευνα πραγματοποιήθηκε και σε αγρότες. Ήταν εντυπωσιακό πόσο διαφορετικά ήταν τα αποτελέσματα πριν και μετά την αποκομιδή της σοδειάς, όπου η οικονομική τους κατάσταση είχε αλλάξει. Αμέσως μετά την αποκομιδή της σοδειάς, απέδωσαν πολύ καλύτερα καθώς είχαν χρήματα, ενώ πριν, όταν τα εισοδήματά τους ήταν μειωμένα, τα πήγαν πολύ χειρότερα, με το IQ να υποχωρεί 10 μονάδες περίπου.
«Tα αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι οι οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν το πνευματικό επίπεδο», ανέφερε ο Eldar Shafir, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Princeton. «Δεν έχει να κάνει τόσο με τον άνθρωπο, αλλά με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται», πρόσθεσε.
Παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι οι πιο φτωχοί είναι συνήθως λιγότερο παραγωγικοί, με χαμηλότερο IQ και συχνά δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Η νέα έρευνα ωστόσο έδειξε ότι αυτοί οι παράγοντες ίσως είναι τελικά το αποτέλεσμα και όχι η αιτία της κατάστασης τους.
«Όταν δεν έχεις αρκετά χρήματα, καταναλώνεις σε αυτές τις σκέψεις πολλή ενέργεια που θα μπορούσες να διοχετεύσεις αλλού», εξηγεί ο Shafir. Όσο πιο πολύ επιφορτίζεσαι με τέτοιες έγνοιες, τόσο πιο πολύ επηρεάζεται η διαδικασία λήψης αποφάσεων. Έτσι εξηγείται γιατί οι άνθρωποι τείνουν να παίρνουν λανθασμένες αποφάσεις προς το τέλος της ημέρας ή όταν είναι κουρασμένοι.
Μπορείς όμως να το αλλάξεις αυτό πείθοντας τον εαυτό σου να μην παρασυρθεί από τις έγνοιες; Αν και ορισμένες έρευνες έχουν δείξει πως η θετική σκέψη μόνο δεν αρκεί για να μας αποφορτίσει πλήρως, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλό μας για κάτι τέτοιο και να έχουμε κάποια αποτελέσματα.
