Η επιλογή του επί 13 χρόνια αρχικατασκόπου της Τουρκίας, δρα Χακάν Φιντάν, για τη θέση του επικεφαλής της διπλωματίας της Αγκυρας σε συνδυασμό με την ανάληψη καθηκόντων ως επικεφαλής της Μυστικής Υπηρεσίας ΜΙΤ από τον Ιμπραήμ Καλίν (από τον εκλεγέντα για μία ακόμα φορά πρόεδρο Ερντογάν) κρίνονται ως ιδιαίτερα σημαντικές από δυτικές κυβερνήσεις, τη Μόσχα ως και κορυφαίους διπλωματικούς και στρατιωτικούς αναλυτές. Αμφότεροι έχουν αρκετά υπολογίσιμα βιογραφικά, διαχρονική δράση, διεθνείς διαλέξεις, ερευνητικές εργασίες ως και άλλα προσόντα. Μένει να δούμε αν στην πράξη (πέραν του ότι είναι ακραιφνώς Ερντογανικοί) θα αποδώσουν από τις νέες τους θέσεις, αν θα εμφανίσουν κάποια έστω διαφορετικά στοιχεία στην άσκηση των καθηκόντων τους και προφανώς αν θα επιδιώξουν να επαναφέρουν την Τουρκία σε ατλαντικό προσανατολισμό ή αν θα συνεχίσουν τις επιλογές Ερντογάν των τελευταίων χρόνων, με τη ρεβιζιονιστική και διφορούμενη στάση της Τουρκίας απέναντι σε Δύση και Μόσχα που ακολούθησε ο σουλτάνος του Βοσπόρου (ειδικά στον πόλεμο της Ουκρανίας).
Αναφορικά με τη χώρα μας και την Κύπρο, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το αν θα εξακολουθήσει να υφίσταται απέναντί μας μια χαλαρή πολιτικο-διπλωματικο-στρατιωτική στάση (σαν την τρέχουσα) ή αν κατόπιν επικείμενων διεθνών, κυρίως, αμερικανογερμανικών πολιτικών και διπλωματικών πιέσεων θα βρεθούμε μπροστά σε οριακές και δύσκολες αποφάσεις για διάλογο, μέτρα εμπιστοσύνης ή διεθνή διαιτησία ή αν, τέλος, η κατάσταση χειροτερεύσει είτε στο προσφυγομεταναστευτικό είτε στο Αιγαίο ή στα πλούσια ενεργειακά οικόπεδα της Κυπριακής ΑΟΖ χωρίς να αποκλείεται και κάποια «υποτροπή» στα νότια της Κρήτης προς Λιβύη. Πάντως, μια οριακή πρώτη «γεύση» των τάσεων της Αγκυρας λογικά θα έχουμε με την περίπτωση της άρσης του βέτο για την πλήρη ένταξη της Σουηδίας στην Ατλαντική Συμμαχία ή αν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον άλλο μήνα στο Βίλνιους της Λιθουανίας, υπάρξει κάποια συνάντηση μεταξύ του Ερντογάν και του Ελληνα πρωθυπουργού.
Η κατάσταση, πάντως, στα Ελληνοτουρκικά είναι ομιχλώδης και ρευστή και οι προβλέψεις ορισμένων που υποστηρίζουν διάφορα και εξωφρενικά στα ΜΜΕ είναι παρακινδυνευμένες. Από την άλλη πλευρά, στο Κυπριακό είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν ριζικά οι μονομερείς αποφάσεις της Αγκυρας και του κατοχικού καθεστώτος στην Κύπρο, δηλαδή της παράνομης διαίρεσης της Μεγαλονήσου (δηλαδή της μονομερούς ενέργειας του ταταρικού μη αναγνωρισμένου διεθνώς μορφώματος στα κατεχόμενα εδάφη). Ο υπογράφων σημειώνει και τις επικείμενες εξελίξεις μέχρι τα μέσα του 2024 στο Κόσοβο.
Η Τουρκία και η Σουηδία θα συναντηθούν από εβδομάδα σε μια προσπάθεια να υπερκεράσουν τα εμπόδια για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, καθώς αυξάνεται η πίεση στην Τουρκία να επικυρώσει το αίτημα ένταξης της Στοκχόλμης πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ατλαντικής Συμμαχίας στη Λιθουανία. Η ανακοίνωση ενός νέου γύρου συνομιλιών μεταξύ Σουηδίας και Τουρκίας ακολουθεί μια «επίθεση γοητείας» από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, αλλά και τον πρώην συντηρητικό πρωθυπουργό της Σουηδίας, Καρλ Μπιλντ (που έχει πολιτική επιρροή τόσο με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο και με τη σημερινή σουηδική συντηρητική κυβέρνηση). Και οι δύο παρευρέθησαν στην τελετή ορκωμοσίας του Ερντογάν το περασμένο Σαββατοκύριακο. Ο Στόλτενμπεργκ είχε, επίσης, χωριστή συνάντηση με τον Ερντογάν, καθώς και τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας, Φιντάν και Γκιουρέλ, αντίστοιχα, στο νέο Υπουργικό Συμβούλιο κατά την οποία συζήτησαν τη Σύνοδο Κορυφής της συμμαχίας στις 11-12 Ιουλίου στο Βίλνιους της Λιθουανίας, όπου όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα ήθελαν να δουν τη Σουηδία να κάθεται δίπλα στη νεοφερμένη Φινλανδία ως μέλος.Οι ισχυρές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, άσκησαν, επίσης, εντονότατη πίεση στην Τουρκία προτρέποντας τον νέο υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, πρώην τσάρο των μυστικών υπηρεσιών, Χακάν Φιντάν, αναφερόμενοι στη συμμαχία του ΝΑΤΟ στα συγχαρητήριά τους μηνύματα. Παραμερίζοντας την ιστορία της ουδετερότητάς τους τον περασμένο Μάιο, η Σουηδία και η Φινλανδία υπέβαλαν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο, η Τουρκία είπε ότι τα δύο επίδοξα μέλη έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες της Αγκυρας για την ασφάλεια για να πάρουν το «πράσινο φως». Σε ένα τριμερές μνημόνιο, η Αγκυρα προέτρεψε τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι να κρατήσουν αυστηρότερους ελέγχους σε ομάδες που η Τουρκία θεωρεί απειλή για την ασφάλειά της, να άρουν τα εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας και να εκδώσουν ή να απελάσουν περισσότερα από εκατό άτομα που η Τουρκία θεωρούσε «ύποπτους τρομοκρατίας» και οι οποίοι ζουν στα δύο σκανδιναβικά κράτη.
Σε αντίθεση με τη Φινλανδία, η Σουηδία, η οποία έχει αρκετά φιλελεύθερους νόμους για την ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, δεν έχει ακόμη πείσει την Αγκυρα ότι έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, ιδίως αφού η Στοκχόλμη απέτυχε να εμποδίσει έναν Δανοσουηδό ακροδεξιό πολιτικό να κάψει το Κοράνι μπροστά στην τουρκική πρεσβεία τον περασμένο Ιανουάριο.
Η ανακοίνωση νέου γύρου συνομιλιών αμέσως μετά την αλλαγή φρουράς στο υπουργείο Εξωτερικών και η σιωπηλή στάση της Τουρκίας στις αντινατοϊκές και αντιτουρκικές διαδηλώσεις στη Στοκχόλμη οδήγησαν σε συγκρατημένη αισιοδοξία. Γνωστοί Δυτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για τον Ερντογάν να δείξει τον πραγματισμό του. Στη Σουηδία, το τελευταίο τμήμα των αντιτρομοκρατικών νόμων της κυβέρνησης τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιουνίου και, για πρώτη φορά, εισαγγελέας αναμένεται να ασκήσει κατηγορίες για εκβιασμό και χρηματοδότηση τρομοκρατίας.
ΕΡΝΤΟΓΑΝ – ΑΣΑΝΤ
Ανοιχτό το μέτωπο με τη Συρία
Υπάρχουν 3,6 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία. Η Τουρκία πλήττεται από οικονομικά δεινά, με πληθωρισμό 44% και νόμισμα που πέφτει κατακόρυφα. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει εκτεταμένη δυσαρέσκεια σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας για τους Σύρους πρόσφυγες.
Ο Ερντογάν ήταν ο πρώτος περιφερειακός ηγέτης που προσέφερε ισχυρή υποστήριξη στη συριακή εξέγερση εδώ και 12 χρόνια. Στους πρώτους μήνες διευκόλυνε τη μεταφορά όπλων σε μεγάλες ποσότητες πέρα από τα σύνορα στην αναδυόμενη εξέγερση. Για τον Ερντογάν, η υποστήριξη στη συριακή εξέγερση δεν ήταν τακτική ή καιροσκοπική. Ηταν ένα συστατικό μιας ευρύτερης περιφερειακής στρατηγικής στην οποία ο Τούρκος ηγέτης και οι σύμμαχοί του από το Κατάρ ήλπιζαν να οδηγήσουν το κύμα των σουνιτικών αραβικών και ισλαμιστικών εξεγέρσεων σε πολλές χώρες, για να αναδυθούν αυτοί ως ηγέτες ενός νέου μπλοκ συντηρητικών σουνιτικών ισλαμιστικών περιφερειακών κρατών.
Λίγα απομένουν από αυτήν τη φιλοδοξία. Το κύμα των εξεγέρσεων των σουνιτών ισλαμιστών πέρασε. Ακολούθησαν ήττα και έκλειψη.
Η συριακή εξέγερση κατέληξε να γεννά το σύντομο και τερατώδες πείραμα της σουνιτικής ισλαμιστικής διακυβέρνησης, γνωστής ως Ισλαμικό Κράτος (ISIS).
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει εγκαταλείψει τη δέσμευσή του στις σουνιτικές εξεγέρσεις επειδή δεν υπάρχουν προς το παρόν εξεγέρσεις για υποστήριξη. Ωστόσο, ο Ερντογάν δεν έχει εγκαταλείψει εντελώς αυτήν την κατεύθυνση.
Οι υπόλοιπες ισλαμιστικές φατρίες της Βόρειας Συρίας συγκεντρώνονται τώρα στον Εθνικό Στρατό της Συρίας που ελέγχεται από την Τουρκία, ο οποίος εξυπηρετεί τη συριακή προσωρινή κυβέρνηση που υποστηρίζεται από την Τουρκία. Αυτή η «κυβέρνηση» κυβερνά μια περιοχή της Βορειοδυτικής Συρίας που εγγυάται τα τουρκικά όπλα. Δίπλα του, μια τζιχαντιστική, πρώην συνδεδεμένη με την Αλ Κάιντα, φατρία, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, που διατηρεί τη δική της «κυβέρνηση σωτηρίας» της Συρίας. Και πάλι, οι τουρκικές θέσεις γύρω από αυτήν την περιοχή είναι αυτές που καθιστούν δυνατή τη συνέχιση της ύπαρξής της.
Η διπλωματία μεταξύ του Ερντογάν και του καθεστώτος Ασαντ βρίσκεται σε εξέλιξη. Στις 10 Μαΐου πραγματοποιήθηκε συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, μαζί με τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας και του Ιράν. Αλλά η πρόοδος προς τη συμφιλίωση αυτήν τη στιγμή έχει σταματήσει επειδή ο Ασαντ επιμένει σε μια προηγούμενη δέσμευση για την απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από τη Βόρεια Συρία (Τζαραμπλούς, Αφρίν, Ρας α Λέιν κ.λπ.) και ως εκ τούτου την οριστική εγκατάλειψη των υπολειμμάτων της εξέγερσης. Ο Ερντογάν δεν θα δεσμευτεί σε αυτό. Αν ο Κιλιτσντάρογλου κέρδιζε τις προεδρικές εκλογές, μπορεί να υποτεθεί ότι θα είχε προχωρήσει γρήγορα στην εξομάλυνση με τον Ασαντ. Μετά την περίπτωση της Σουηδίας το Συριακό (γεωπολιτικό και προσφυγικό) θα έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική της Αγκυρας.
