Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Η ζωή του υπήρξε πολυδαίδαλη και περιπετειώδης, αλλά και ένα ατέρμονο κυνηγητό, από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς της εποχής του. Ωστόσο, μέσα σ’ αυτόν τον πολύπλαγκτο και κινηματογραφικό για τους τότε κοινωνικούς όρους βίο του, ο μεγάλος διανοητής και ανθρωπιστής Τόμας Μορ, κατάφερε να μας κληροδοτήσει μερικά πνευματικά αριστουργήματα ως συγγραφέας, που διάνοιξαν νέους ορίζοντες στην ανθρωπότητα και επεξέτειναν την ανθρώπινη σκέψη. Στο κεντρικό έργο του την «Ουτοπία» (1515) που κάνει λογοπαίγνιο με τις ελληνικές ρίζες «ου» και «τόπος» (δεν υπάρχει τόπος), ο Μόρ μαστιγώνει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και οραματίζεται μια ιδανική κοινωνία χωρίς ιδιοκτησία, την οποία θεωρεί γενεσιουργό αιτία κάθε κοινωνικού εξαμβλώματος.
Γεννημένος σε ένα περιβάλλον πνευματικής ευκρασίας στις 7 Φεβρουαρίου 1478 στο Λονδίνο, θα λάβει εκλεκτή παιδεία από τον δικαστή πατέρα του Σερ Τζον Μόρ, ο Τόμας Μορ (Thomas Mor) και μετά τις σπουδές του στα Λατινικά και την Λογική στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αλλά και την σκληρή προσωπική του μαθητεία στην ελληνική γραμματεία, θα διδαχθεί νομικά (1494) από τον πατέρα του. Θα στραφεί στον μοναχισμό όπου και θα ζήσει για τέσσερα χρόνια σε καθουρσιανό μοναστήρι, εντασσόμενος σε Φραγκισκανικό Τάγμα, αλλά θα τον εγκαταλείψει, αισθανόμενος την ευθύνη της προσφοράς μέσα στην κοινωνική διαπάλη.
Με την λαμπρή παιδεία του και το ευγενές όραμά του για τον άνθρωπο, ο Τόμας Μόρ σύντομα θα ανέλθει όλα τα στάδια της πολιτικής και κοινωνικής ιεραρχίας και θα καταστεί περίσεπτη προσωπικότητα της αγγλικής κοινωνίας. Ιππότης, γραμματέας και σύμβουλος του βασιλιά Ερρίκου, μέλος του Ανακτοβουλίου, πρόεδρος της Βουλής Κοινοτήτων (1523) και Καγκελάριος του Δουκάτου του Λάνσκαστερ (1525), είναι οι βασικές θέσεις του, που τον εξακοντίζουν πολιτικά. Η βαθιά πίστη μου όμως στην ιερή ιδέα του ανθρώπου και οι αγώνες του ενάντια στην κοινωνική εκμετάλλευση της βαθιά συντηρητικής αγγλικής κοινωνίας, θα τον φέρουν άμεσα αντιμέτωπο με το imperioum.
Τον Ιούνιο του 1533 αρνείται να παρευρεθεί στην στέψη της Άννας Μπολέιν γεγονός που εξοργίζει τον βασιλιά Ερρίκο. Στην πραγματικότητα, όμως, πίσω από αυτή την ηθική απαξία, υποκρύπτεται η αντίδρασή του, προς την ρήξη του Ερρίκου με την εκκλησία. Και την επόμενη χρονιά κατηγορείται ως κεντρικός συνεργάτης της Ελίζαμπεθ Μπάρτον, μιας καλόγριάς που αντετάχθη σθεναρά στο σφοδρή διαμάχη του Ερρίκου με την Ρώμη. Είχε όμως την στήριξη της Βουλής των Λόρδων και στο δικαστήριο που του έγινε αθωώθηκε. Έχει ξεκινήσει όμως η αντίστροφη μέτρηση για τον μεγάλο διανοητή της ανθρωπότητας, αφού μεθοδικά ετοιμάζεται από τον βασιλικά Ερρίκο η θανάτωσή του. Τον Απρίλιο του 1534 κλήθηκε να παρουσιαστεί ενώπιον μιας επιτροπής και να δηλώσει πίστη στο βασιλικό ζεύγος.
Αναγνώρισε την Μπολέιν ως βασίλισσα, ωστόσο αρνήθηκε να δώσει όρκο αντιτασσόμενος με την αποκήρυξη του Πάπα και την αναγνώριση του Ερρίκου ως ηγέτη της Αγγλικής εκκλησίας. Πέντε μέρες αργότερα φυλακίστηκε και την 1-η Ιουλίου κλήθηκε σε δίκη. Καταδικάστηκε σε στημένο δικαστήριο για εσχάτη προδοσία και στις 6 Ιουλίου του 1535 αποκεφαλίστηκε. Το 1886 οσιοποιήθηκε από την Καθολική Εκκλησία και το 1935 ανακηρύχθηκε από τον Πάπα Πίο τον ΧΙ σε Άγιο. Τα τελευταία λόγια του ήταν «Καλός υπηρέτης του βασιλιά, πρωτίστως όμως του Θεού» !!!
Είχε προλάβει όμως ο ηθικά λαμπρός Τόμας Μόρ, με τις πρωτοπόρες κοινωνικά ιδέες του στην «Ουτοπία», να αλλάξει τον ρού της ανθρώπινης σκέψης και να βάλει τις πελώριες ηθικές του ψηφίδες, στον αέναο αγώνα κατά της ανθρώπινης εκμετάλλευσης. Ο Τόμας Μόρ, ήταν ένας εκλεκτός της παγκόσμιας ιστορίας και δικαίως κατέχει περίσεπτη θέση στον ιερό ναό της …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
