Ήταν 13 Οκτωβρίου του 1904, όταν σε συμπλοκή με στρατιωτικό απόσπασμα Οθωμανών τραυματίστηκε θανάσιμα ο ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα Παύλος Μελάς. Η θυσία του σηματοδότησε την ουσιαστική έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, που κορυφώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
Το κεφάλι του απoκόπηκε από τους συμπολεμιστές του και τάφηκε στο ναό της Αγίας Παρασκευής στο Πισοδέρι. Το σώμα του παραδόθηκε από τις οθωμανικές αρχές στον μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό (Καραβαγγέλη) και τάφηκε στον βυζαντινό ναό των Ταξιαρχών στην Καστοριά, όπου έχει ταφεί και η σύζυγός του Ναταλία Δραγούμη.
Με αφορμή την επέτειο των 116 ετών από τον ηρωικό θάνατό του, το Ινστιτούτο «Ευνομία» από κοινού με τους «Πτολεμαίους Μακεδόνες» με επιστολή που υπογράφει ο πρόεδρός του Λάκης Κομνηνός, ζητεί από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλο να απονείμει τόσο στον Παύλο Μελά όσο και στους 9 αξιωματικούς που έδωσαν τη ζωή τους στον Μακεδονικό αγώνα, τιμητικά τον ανώτατο στρατιωτικό βαθμό και το ανώτερο παράσημο.
Το πλήρες κείμενο της επιστολής είναι το ακόλουθο:
«Αξιότιμε Υπουργέ Εθνικής Αμυνας
Με έναυσμα την σημαντική συμβολή σας στην ολοκλήρωση της αποκατάστασης της οικίας του Παύλου Μελά στην Κηφισιά, απευθυνόμαστε σ΄ εσάς, ενόψει και της επετείου των 116 ετών από τον ηρωικό θάνατο του Παύλου Μελά, την 13 Οκτωβρίου, προκειμένου να ενεργήσετε για την απόδοση των δεουσών τιμών τόσο
στον πρωτεργάτη της απελευθέρωσης της Μακεδονικής γής, Παύλο Μελά όσο και στους 9 αξιωματικούς που εδωσαν τη ζωή τους στον Μακεδονικό αγώνα, Ανθυπολοχαγό Σαραντέλο ή Τέλο Αγαπηνό (καπετάν Άγρας), Ανθυπολοχαγό Αντώνιο Βλαχάκη (Νάκης Λίτσας), Ανθυπολοχαγό Μαρίνο Λυμπερόπουλο (καπετάν Κρόμπας), Λοχαγό Μιχαήλ Μωραΐτη (καπετάν Κόδρος), Ανθυπολοχαγό Σπυρίδωνα Φραγκόπουλο (καπετάν Ζόγρας), Ανθυπολοχαγό Νικόλαο Τσοτάκο (καπετάν Γέρμας), Ανθυπολοχαγό Ζαχαρία Παπαδά (καπετάν Φούφας), Ανθυπίλαρχο Χρήστο Πραντούνα (καπετάν Καψάλης) και Υπολοχαγό Γεώργιο Παπαδόπουλο (καπετάν Νικηφόρος). Η εμπνεόμενη από πραγματική αγάπη για την Ελλάδα δράση του Παύλου Μελά και των υπολοίπων αξιωματικών και η θυσία τους για την απελευθέρωση της Μακεδονίας αποτελούν φωτεινά παραδείγματα που διδάσκουν, αποτελούν το ένδοξο ιστορικό μας παρελθόν το οποίο όλοι πρέπει ν΄ ανακαλούμε στη μνήμη μας, διότι μόνο με την αναζωογόνηση εννοιών και ηρωικών πράξεων μέσα στις καρδιές και στις συνειδήσεις μας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και τις όποιες επιθέσεις στο δικό μας παρόν και μέλλον. Η ιστορία μας και ο πολιτισμός μας είναι τα ισχυρά μας όπλα. Είναι ταόπλα διαμόρφωσης συνειδήσεων, αξιών, ιδεών, προτύπων. Είναι τα όπλα αντίστασης και προστασίας του Ελληνισμού. Στο πλαίσιο αυτό σας ζητούμε, όπως αναλάβετε πρωτοβουλία ώστε να τους αποδοθεί τιμητικά ο ανώτατος στρατιωτικός βαθμός και τοανώτερο παράσημο και ευελπιστούμε στην άμεση ανταπόκριση σας».
