Γράφει ο Ceteris Paribus
Σε παιχνίδι υψηλού ρίσκου εξελίσσονται πλέον οι πολιτικές διεργασίες, με τους βασικούς συντελεστές να τεστάρουν και να τεστάρονται οριακά, όσον αφορά τόσο τις αντοχές τους όσο και τα πολιτικά τους σχέδια. Έχουμε πλέον εισέλθει στη «διακεκαυμένη ζώνη» των πολιτικών εξελίξεων, και η κατεύθυνση των εξελίξεων θα ξεκαθαρίσει στις επόμενες λίγες εβδομάδες και το αργότερο λίγες μέρες πριν την ψήφιση του προϋπολογισμού στη Βουλή. Καθώς οικονομικά και πολιτικά ζητήματα και ερωτήματα έχουν γίνει ένα «κουβάρι», αλληλοκαθοριζόμενα απολύτως, έχει σημασία να εστιάσουμε σε 5 από αυτά, που είναι τα πιο καθοριστικά:
1. Ποιο είναι το βασικό κριτήριο για τις επιλογές των δανειστών;
Μετά το πρόσφατο «κραχ» στα ελληνικά ομόλογα και το ελληνικό χρηματιστήριο, οι δανειστές έχουν κορυφαία προτεραιότητα μια λύση που να είναι «πειστική» στις αγορές. Καθώς η ίδια η Ευρωζώνη είναι εξαιρετικά ευάλωτη και εξακολουθεί να παραμένει ο «μεγάλος ασθενής» του αναπτυγμένου καπιταλισμού, θέλει να μειώσει στο ελάχιστο τις πιθανότητες για μια ανεξέλεγκτη δοκιμασία της Ελλάδας από τις παγκόσμιες αγορές που θα μπορούσε να αποτελέσει επικίνδυνη «θρυαλλίδα» για ολόκληρη την Ευρωζώνη. Η επιλογή να «παίξουν» σκληρά την ελληνική κυβέρνηση σχετίζεται πρώτα απ’ όλα με αυτό: η τρόικα, ως εγγυήτρια του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής, πρέπει να πείσει τις αγορές, υποχρεώνοντας την (όποια) ελληνική κυβέρνηση να δεχτεί μια «πειστική» ολοκλήρωση του δεύτερου προγράμματος και μια «πειστική» συνέχεια σε αυτό. Άρα, από την τρόικα θα πρέπει να αναμένεται επιμονή στη σκληρή γραμμή μέχρι τέλους: η επιλογή αυτή δεν έχει να κάνει καταρχήν με πολιτικά παιχνίδια αλλά με την ανανέωση της εγγύησης προς τις αγορές.
Έχει όμως να κάνει και με κάτι άλλο: στη συγκυρία που η Κομισιόν προσπαθεί να επαναφέρει στη δημοσιονομική τάξη τη Γαλλία και την Ιταλία, θα μπορούσε να χαθεί πανευρωπαϊκά ο έλεγχος της δημοσιονομικής πειθαρχίας αν η τρόικα έδειχνε έστω και ελάχιστα «ελαστική», αν έδινε έστω και την εντύπωση ότι επιτρέπει «χαλάρωση» στην Ελλάδα.
Αυτή είναι η κοινή βάση της «ενότητας» όλων των δανειστών απέναντι στην Ελλάδα.
2. Γιατί το ΔΝΤ παραμένει στο ελληνικό πρόγραμμα;
Για τον ίδιο λόγο, το ΔΝΤ θα παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα. Διότι εξακολουθεί να είναι ο κατεξοχήν εγγυητής, ο πιο αξιόπιστος «επιβλέπων» του ελληνικού προγράμματος στα μάτια των αγορών. Αντίθετα, η Ευρωζώνη, ακόμη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δεν είναι το ίδιο αξιόπιστοι «εγγυητές», καθώς οι αγορές θεωρούν ότι εξακολουθούν να μην έχουν την πείρα και την τεχνοκρατική επάρκεια του ΔΝΤ, ενώ είναι και πιο επιρρεπείς σε πολιτικές πιέσεις και πολιτικούς σχεδιασμούς που παραβλέπουν τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα. Μια τέτοια περίπτωση, όπου η Ευρωζώνη, σε αντίθεση με το ΔΝΤ, έχει την τάση να υποβαθμίσει ένα τέτοιο θεμελιώδες δεδομένο, είναι το ελληνικό κρατικό χρέος: οι αγορές -και το ΔΝΤ- δεν πείθονται ότι είναι διαχειρίσιμο, ενώ η Ευρωζώνη, στο πλαίσιο ενός προφανώς πολιτικού παιχνιδιού, εκτόξευσε την απειλή προς την ελληνική κυβέρνηση ότι «αν εσείς θεωρείτε το χρέος διαχειρίσιμο, τότε και εμείς δεν έχουμε υποχρέωση να προχωρήσουμε σε νέα αναδιάρθρωσή του»…
3. Τι θα γίνει με το ελληνικό κρατικό χρέος; Θα υπάρξει νέα αναδιάρθρωση;
Η νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι επί της ουσίας, δηλαδή από οικονομική άποψη, υποχρεωτική, διότι απλούστατα είναι μη διαχειρίσιμο! Από οικονομική άποψη, αυτή είναι μια θεμελιώδης επιλογή. Είναι όμως ταυτόχρονα και το «όριο» που ορίζει το πέρασμα από την οικονομική στην πολιτική σφαίρα: κανείς δεν θα δεχτεί να κάνει «δώρο» στην Ελλάδα μια νέα αναδιάρθρωση (ελάφρυνση) του ελληνικού χρέους για να παραβιάσει τους όρους μιας επιτήρησης «πειστικής» για τις αγορές αλλά και «ανεκτής» με όρους Ευρωζώνης. Έτσι, η αναδιάρθρωση του χρέους «πάει πακέτο» με την αποδοχή των (σκληρών) όρων για την ολοκλήρωση του παρόντος προγράμματος και τη συνέχειά του.
4. Θα υπάρξει νέο μνημόνιο ή παράταση του υπάρχοντος;
Από δω και πέρα, τα ερωτήματα και οι απαντήσεις είναι κατεξοχήν πολιτικά. Στις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, η τρόικα δεν κάνει πίσω σε τίποτε, έχοντας αφήσει στην κυβέρνηση δύο μόνο επιλογές: είτε παράταση του υπάρχοντος μνημονίου (αν δεν υπάρξει μια συμφωνία-«πακέτο» για το σύνολο της διαπραγμάτευσης μέχρι και τις παραμονές της ψήφισης του ελληνικού προϋπολογισμού, στην τελευταία «εργάσιμη» της Βουλής λίγο πριν τις γιορτές) είτε συμφωνία-«πακέτο» που θα κλείνει το υπάρχον πρόγραμμα και θα προβλέπει τη νέα μορφή συνέχισής του (soft μνημόνιο με άλλο όνομα και προληπτική πιστωτική γραμμή).
Για να απαντηθεί, λοιπόν, αυτό το ερώτημα, πρέπει να εκτιμήσουμε τι θα κάνει η κυβέρνηση. Ποιο απ’ τα δύο θα επιλέξει;
Είναι προφανές ότι θα ήταν αυτοκτονία να επιλέξει την παράσταση του μνημονίου: θα ήταν, από πολιτική -και όχι μόνο- άποψη, απολύτως καταστροφικό. Αυτό σημαίνει ότι είναι αναγκασμένη να επιλέξει το δεύτερο, σβήνοντας όλες τις «κόκκινες γραμμές» που έχει θέσει. Όμως, ύστερα τι θα έχει να «πουλήσει» από πολιτική άποψη για να ξεπεράσει το σκόπελο της προεδρικής εκλογής ή, αν δεν τα καταφέρει, να επιβιώσει πολιτικά στις εκλογές επιτυγχάνοντας μια «διαχειρίσιμη» ήττα; Βασικά, ένα και μόνο ένα: τη στήριξη της τρόικας για να ξεπεράσει το σκόπελο της προεδρικής εκλογής. Αν τα καταφέρει, θα πάρει και δεύτερο «δώρο»: την αναδιάρθρωση του ελληνικού κρατικού χρέους.
Το δυστύχημα για την κυβέρνηση είναι ότι η τρόικα δεν μπορεί να δώσει αναδιάρθρωση του χρέους πριν κριθεί η υπόθεση της προεδρικής εκλογής, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν θέλει να ρισκάρει να κάνει στον ΣΥΡΙΖΑ ένα διπλό δώρο: και αναδιάρθρωση του χρέους και ένα πλαίσιο soft μνημονίου.
Αυτό εξηγεί τη δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει ο κ. Σαμαράς και η κυβέρνησή του: καλούνται να τα «δώσουν όλα» (δηλαδή να ξεχάσουν τις «κόκκινες γραμμές» και να αποδεχτούν νέα μέτρα) μέχρι και τα τέλη Δεκεμβρίου με μόνο άμεσο αντάλλαγμα το νέο, soft μνημόνιο και με υποσχέσεις, αλλά χωρίς χειροπιαστή συμφωνία, για τη νέα αναδιάρθρωση του χρέους.
Θα αναγκαστεί -θέλει δεν θέλει- να αγοράσει αυτό το σενάριο. Αν επιλέξει την «τρίτη οδό», δηλαδή να φτάσει την «ανταρσία» μέχρι τέλους, τότε θα ανατραπεί από το ίδιο το εγχώριο κατεστημένο – και ο κ. Χαρδούβελης θα παίξει σε αυτό κάποιο ρόλο…
5. Τι κρύβεται πίσω από την πίεση μερίδας του κατεστημένου, που βρίσκει πρόθυμους υποστηρικτές σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, για «εθνική συνεννόηση» Σαμαρά – Τσίπρα;
Εδώ ψηλαφούμε τα πολιτικά όρια της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Εξηγήσαμε πιο πάνω γιατί οι δανειστές δεν δίνουν «τίποτε». Αυτό το στοιχείο έχει από μόνο του «συγκρουσιακό» χαρακτήρα. Οδηγεί τα δύο μεγάλα κόμματα πέρα από τα όριά τους. Για τη ΝΔ καταστρέφει όλα της τα πλάνα: όχι μόνο το plan A αλλά και το plan B και το plan C… Αλλά και για τον ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα δεν είναι καλύτερα: θέλει εκλογές «εδώ και τώρα», αλλά αυτό σημαίνει ότι ο Σαμαράς δεν θα αντέξει τη «σκληρή αγάπη» των δανειστών, οπότε θα έρθει η σειρά του ΣΥΡΙΖΑ να παραλάβει ότι ένα soft «μεταμνημονιακό» πλαίσιο με αναδιαρθρωμένο το χρέος, αλλά όλες τις; καυτές «πατάτες» μαζεμένες…
Πώς θα μπορούσαν και η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ να απαλλαγούν από τις… δεσμεύσεις τους; Οι πιέσεις για «εθνική συνεννόηση» Σαμαρά – Τσίπρα προσπαθούν να απαντήσουν σε αυτό ακριβώς το ερώτημα. Το σχέδιο που βρίσκεται από πίσω είναι: κυβέρνηση «ειδικού σκοπού» για την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης και συμφωνία για εκλογές αμέσως μετά, ώστε η νέα κυβέρνηση να βρει το πλαίσιο δεδομένο, διαμορφωμένο.
Μια επανάληψη της κυβέρνησης Παπαδήμου, δηλαδή. Οι «πρόθυμοι» όλων των πλευρών έσπευσαν να πουν ένα καλό λόγο. Μόνο που τα θαύματα δεν επαναλαμβάνονται: ο Σαμαράς ξέρει τι σημαίνει μια τέτοια κυβέρνηση: ότι ο ίδιος παραγκωνίζεται. Ο Τσίπρας επίσης γνωρίζει: ότι θα αναγκαστεί να γίνει, όταν και εάν πάρει την κυβερνητική εξουσία, «ολίγον ή περισσότερο» μνημονιακός… Η άρνηση του Σαμαρά να αυτοκτονήσει πολιτικά, σώζει και τον κ. Τσίπρα από πιθανούς πειρασμούς που ενδεχομένως θα είχαν το ίδιο αποτέλεσμα: την πολιτική του αυτοκτονία.
Με αυτά τα δεδομένα, βαδίζουμε ολοταχώς προς το «παγόβουνο»! Και όπως έλεγε και ο πρώην τεχνικός της Εθνικής ποδοσφαίρου, κ. Σάντος, «όποιος φοβάται, παίρνει σκύλο»…
Υ.Γ. 1 Υπενθυμίζουμε πως ήμασταν οι μόνοι που, όταν όλοι αναμασούσαν προθύμως τις κυβερνητικές διαρροές περί αποχώρησης του ΔΝΤ, υποστηρίξαμε πως η αποχώρηση του ΔΝΤ δεν είναι απλό ζήτημα και θα εξαρτηθεί από οικονομικούς και γεωπολιτικούς υπολογισμούς διεθνούς και παγκόσμιας εμβέλειας… Οι εξελίξεις μας δικαιώνουν απόλυτα!
Υ.Γ. 2 Ο κ. Τσίπρας πρέπει να σκεφτεί πολύ τη γνωστή σκηνή από ταινία των Μόντι Πάιθονς: όταν οι γενναίοι ελευθερωτές του Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης φτάνουν στο σημείο που οι εσταυρωμένοι κρέμονται από τους σταυρούς και ενώ περιμένουν ανακουφισμένοι να τους απαλλάξουν από το μαρτύριό τους, τους βλέπουν κατάπληκτοι να βγάζουν τα σπαθιά και να αυτοκτονούν ένας ένας…
