Γράφει η Κυριακή Μυτιληνιού
Παρακολουθώντας την ταινία του Τάσου Ψαρά, “Δι’ Ασήμαντον Αφορμήν”, η οποία αφηγείται την ψυχολογική πολιτική ένταση μιας αγροτο-εμπορικής σύγκρουσης· κατά την οποία αξιοσημείωτη είναι η κατάληξη της καφενειακής διαμάχης, δηλαδή το πολιτικό “έγκλημα”, μου δημιουργήθηκαν εικόνες από την παιδική μου ηλικία, κατά την οποία, τα δύο τοπικά καφενεία λειτουργούσαν ως εκλογικοί χώροι των δύο παρατάξεων που αντιπαρετίθεντο στις εκλογές. Στην προεκλογική περίοδο, οι υποψήφιοι πολιτευτές των κομμάτων συγκαλούσαν τις ομιλίες τους και τις συγκεντρώσεις τους στον χώρο του καφενείου.
Ορμώμενη από την ταινία και την δική μου ανάμνηση, θέλω να επισημάνω αυτήν την άτυπη μορφή πολιτικής επικοινωνίας πολιτών, το καφενείο.
Το Ελληνικό Καφενείο συνιστά τόπο ελεύθερης έκφρασης, έντονων αντιπαραθέσεων, αλλά και συμβολικής αλληλόδρασης. Η κοινωνική συνεύρεση που λαμβάνει χώρα στο καφενείο, το ανάγει σε μια ιδιότυπη μορφή δημόσιας σφαίρας, η οποία είναι άξια παρατήρησης. Κατά αυτόν τον τρόπο μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να συμμετάσχω σε μια τέτοια συνεύρεση ή μάλλον καλύτερα να την παρακολουθήσω. Έτσι κατέφυγα στο τοπικό μας καφενείο και ως απλός παρατηρητής μπόρεσα να κατανοήσω την μορφή αυτή της κοινωνίας.
Κατανοώντας την υποκατάσταση των καφενείων από τις “μοντέρνες” καφετέριες και θεωρώντας πως τα σύγχρονα καφενεία αργοσβήνουν, είχα μια ήδη διαμορφωμένη εικόνα στο μυαλό μου, η οποία όμως άλλαξε άρδην μετά την προσωπική μου παρατήρηση. Θεωρούσα πως οι συζητήσεις θα είναι αδιάφορες ή και ανύπαρκτες, καθώς οι θαμώνες θα είναι προσκολλημένοι στην ανούσια ευχαρίστηση που τους προσφέρει η συμμετοχή στα παιχνίδια της τράπουλας. Παρ’ όλα αυτά αυτό που εισέπραξα ήταν τελείως διαφορετικό.
Η ιστορία έχει ως εξής, οι θαμώνες ξεκινούσαν την συζήτηση από τις ειδήσεις της ομήγυρης και τα καυτά επίκαιρα θέματα. Μέσα από τις τοποθετήσεις τους, τον τρόπο που εκφράζονταν, ακόμα και την σιωπή, που προτιμούσαν να διατηρήσουν κάποιοι από αυτούς, μπόρεσα να διαγνώσω τις τάσεις των γνωμών, ακόμα και τις συμμαχίες που επρόκειτο να δημιουργηθούν ή υποβόσκουν, για σοβαρά τοπικά θέματα. Κυρίαρχα θέματα ήταν τα μνημόνια, η φορολογία, ο Τσίπρας και το πόσο σημαντική είναι η Ελλάδα για όλο τον κόσμο.
Αυτό που μου προκάλεσε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν το πόσο οικεία ένιωθαν όλοι εκεί στο καφενείο να εκφραστούν, να μιλήσουν δυνατά και να υποστηρίξουν μέχρι τέλους την άποψή τους, ακόμα και αν η άποψη τους ήταν γενική και αυθαίρετη. Φυσικά, η συζήτηση κατέληγε σε έντονες αντιπαραθέσεις και συνειδητοποίησα ότι η πλειονότητα, όχι μόνο είναι μπερδεμένη, αλλά προτιμάει να μείνει σταθερή στα παλαιά κομματικά πρότυπα, παρά να προσπαθήσει να προχωρήσει μπροστά μαζί με τους νέους.
Η εμπειρία μου, αυτή, μου έδωσε κίνητρο να φανταστώ πως θα ήταν ένα σύγχρονο καφενείο, με το ανάλογο πολιτιστικό επίπεδο, στο οποίο τα μέλη να είναι διαφόρων ηλικιών και να προχωρούν σε ένα πιο προωθημένο επίπεδο συμβολικής αλληλόδρασης και οργάνωσης. Όπως να προβούν σε δημιουργία μετώπου, ενόψει κρίσιμων, για τα δικά τους συμφέροντα, εξελίξεων. Αυτή η περίπτωση θα ήταν ένα ισχυρό κομμάτι στην κοινωνική μικροκλίμακα.
