Τουλάχιστον 239 φράγματα, υδατοφράχτες και άλλου είδους υδάτινα εμπόδια αφαιρέθηκαν σε 17 χώρες της Ευρώπης το 2021, που ήταν μια χρονιά ρεκόρ για την αφαίρεση φραγμάτων σε όλη την ήπειρο. Η Ισπανία ήταν η χώρα που πρωτοστάτησε, με 108 κατασκευές που αφαιρέθηκαν από τα ποτάμια της . «Οι προσπάθειές μας να επεκτείνουμε τις αφαιρέσεις φραγμάτων σε όλη την Ευρώπη επιταχύνονται», δήλωσε ο Πάο Φερνάντες Γκαρίδο διευθυντής έργου στο Παγκόσμιο Ιδρυμα Μετανάστευσης Ψαριών ο οποίος βοήθησε στη σύνταξη της ετήσιας έκθεσης του Ευρωπαϊκού Φορέα για την Απομάκρυνση των Φραγμάτων (Dam Removal Europe).
«Ολο και περισσότερες κυβερνήσεις ,ΜΚΟ, εταιρείες και κοινότητες κατανοούν τη σημασία της ανάσχεσης και της αναστροφής των απωλειών της φύσης και αναγνωρίζουν το γεγονός ότι η απομάκρυνση των φραγμάτων αποτελεί το εργαλείο για την αποκατάσταση των ποταμών καθώς ενισχύει τη βιοποικιλότητα και την ανθεκτικότητα του κλίματος. «Αντλούμε επίσης διδάγματα από προηγούμενες απομακρύνσεις φραγμάτων, νέες χώρες που ξεκινούν την αφαίρεση και νέους τρόπους χρηματοδότησης όπως η “συνολική χρηματοδότηση», είπε ο Φερνάντες Γκαρίδο.
Περισσότερα από ένα εκατομμύριο φράγματα υπολογίζεται ότι υπάρχουν στα ποτάμια της Ευρώπης, με πολλά από αυτά να έχουν χτιστεί πριν από περισσότερο από έναν αιώνα. Τουλάχιστον 150.000 είναι παλιά, απαρχαιωμένα υδάτινα εμπόδια που δεν εξυπηρετούν κανένα οικονομικό σκοπό. Φράγματα, υδατοφράχτες και άλλα εμπόδια στα ποτάμια εμποδίζουν τις οδούς μετανάστευσης των ψαριών, προκαλώντας συχνά απώλειες περιοχών αναπαραγωγής και μείωση του αριθμού ειδών όπως ο σολομός, ο οξύρρυγχος, η πέστροφα και το χέλι.
Το γεγονός αυτό επηρεάζει την ευρύτερη βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων ειδών από αετούς έως ενυδρίδες . Τα ελεύθερα ποτάμια μεταφέρουν επίσης ιζήματα και θρεπτικά συστατικά. «Η αφαίρεση των φραγμάτων είναι πραγματική ανάγκη», είπε ο Γκαρίδο. «Έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες εγκαταλελειμμένα υδάτινα εμπόδια, κάτι που αποτελεί πρόβλημα ασφάλειας. Τα φράγματα επηρεάζουν την ποιότητα του νερού και τη στάθμη των υπόγειων υδάτων, προκαλούν αποσάθρωση καναλιών και ακτών και εξαφανίσεις παραλιών, προκαλούν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οδηγούν σε μείωση, ακόμη και εξαφάνιση πληθυσμών μεταναστευτικών ψαριών, με μείωση που φτάνει το 93% των αποδημητικών ψαριών στην Ευρώπη τα τελευταία 50 χρόνια. Τα φράγματα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, επομένως εάν ένα φράγμα δεν είναι πλέον απολύτως απαραίτητο, δεν πρέπει να μεταφέρουμε το βάρος στις μελλοντικές γενιές».
Το Dam Removal Europe είναι ένας συνασπισμός επτά οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των World Fish Migration Foundation, WWF, Rivers Trust και Rewilding Europe, που είναι αφιερωμένοι στην αποκατάσταση υγιών ποταμών με ελεύθερη ροή σε όλη την ήπειρο. Η τελευταία έκθεση διαπίστωσε ότι το 76% οι απομακρύνσεις αφορούσαν μικρά φράγματα και υδατοφράχτες αλλά το 24% ήταν ψηλότερα από 2 μέτρα.
Τρεις χώρες, η Πορτογαλία, το Μαυροβούνιο και η Σλοβακία κατέγραψαν την πρώτη τους απομάκρυνση φράγματος το 2021. Στη Φινλανδία, ένα λειτουργικό φράγμα υδροηλεκτρικής ενέργειας αποσυναρμολογήθηκε επίσης, το πρώτο από τα τρία στο ποτάμι Hitolanjoki , το οποίο, όταν ολοκληρωθεί, αναμένεται να επιτρέψει στους περίκλειστους σολομούς να επιστρέψουν στις περιοχές αναπαραγωγής. «Αυτό είναι το τέλειο παράδειγμα για να αποδείξουμε ότι όταν ένα λειτουργικό φράγμα υδροηλεκτρικής ενέργειας δεν χρειάζεται, και η ενέργεια μπορεί να παραχθεί από άλλες πηγές, αξίζει να το αφαιρέσουμε και να ανακτήσουμε τον ποταμό», είπε ο Γκαρίδο. «Ο ποταμός θα είναι εντελώς απαλλαγμένος από φράγματα για πρώτη φορά σε περισσότερα από 120 χρόνια».
Η Ισπανία αφαίρεσε 108 φράγματα από τα ποτάμια της το 2021, συμπεριλαμβανομένου του φράγματος Ανλαρίνος ύψους 13 μέτρων, του ψηλότερου της Ευρώπης που καταργήθηκε πέρυσι. «Ο ισπανικός νόμος είναι ένας από τους καλύτερους για την αντιμετώπιση των φραγμάτων», δήλωσε ο Ραφαέλ Σέϊζ από το Πρόγραμμα Γλυκών Νερών της WWF Ισπανίας. «Η Ισπανία έχει νομοθεσία που υποχρεώνει τον ιδιοκτήτη να πληρώσει για την αφαίρεση της υποδομής του μόλις σταματήσει να τη χρησιμοποιεί».
«Η Ισπανία, η Γαλλία, η Δανία, η Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο ανοίγουν ένα μονοπάτι», δήλωσε ο Φερνάντες Γκαρίδο. «Υπάρχουν άλλες χώρες που πρέπει να καταβάλουν ισχυρές προσπάθειες για να ξεκινήσουν, όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, και σχεδόν όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπου πολλοί υποστηρικτές της απομάκρυνσης των φραγμάτων φοβούνται ακόμα να μιλήσουν ανοιχτά για αυτό».
Η δραματική μείωση των πληθυσμών των ψαριών του γλυκού νερού, κάνει την αποκατάσταση των ποταμών με ελεύθερη ροή επείγουσα διαδικασία. «Πιστεύουμε πραγματικά ότι το 2022 θα ξεπεράσει το 2021, καθώς δημιουργούνται οικονομικές ενισχύσεις για να βοηθήσουν στην κάλυψη του κόστους απομάκρυνσης, όπως το νέο Πρόγραμμα Ανοιχτά Ποτάμι , το οποίο θα επενδύσει 42,5 εκατομμύρια ευρώ τα επόμενα έξι χρόνια για να βοηθήσει στην άρση των εμποδίων στα ποτάμια της Ευρώπης. » δήλωσε ο Φερνάντες Γκαρίδο.
«Θέλουμε πραγματικά να δούμε τις κυβερνήσεις όλων των χωρών να αναλαμβάνουν δράση και να δημιουργούν εθνικές επιχορηγήσεις και σχέδια για την πλήρη απελευθέρωση ορισμένων από τα ποτάμια τους από εμπόδια, έτσι ώστε να υπάρχει, τουλάχιστον, ένας ελεύθερος και υγιής ποταμός ανά χώρα. Μιλάμε για τη δημιουργία μιας μεγάλης αλλαγής».
Πηγή: Guardian
